Wanneer en hoe snoeit u het best?

Correcte techniek en juiste tijdstip zijn allesbepalend

Snoeien met de riemen die je hebt. Om een lange levensduur van planten te garanderen, tracht je beter op zoek te gaan naar degelijk materiaal dat op tijd en stond in onderhoud gaat. De snoeikalender altijd bij de hand houden is daarbij een must, want het respecteren van de juiste timing voor voorjaars-, zomer- en herfstbloeiers beschermt het plantgoed tegen infecties en overmatig “bloeden”. Met onderstaande tips en kennis staan planten sterker en mooier dan ooit!

Eigen groeicyclus

Elke plant kenmerkt een eigen groeicyclus met daarin actieve groeifasen en rustperiodes. De algemene cyclus van de meeste planten bestaat uit de volgende fasen: de lente waarin er een actieve groei plaatsvindt, de zomer waarin er verharding ontstaat en het najaar en de winter waarin de planten een winterrust nemen. Tijdens de groeiperiode ontwikkelt de plant nieuwe scheuten en bladeren. In de rustfase staat de groei stil en kan er veilig gesnoeid worden zonder de plant te verzwakken. Snoeibeurten in de late winter stimuleren vaak een krachtige aangroei, terwijl de zomersnoei helpt om de groei af te remmen.

Sapstroom en bloeden

Sommige plantsoorten, zoals de berk, esdoorn en wijnstok, kunnen bloeden als ze worden gesnoeid tijdens de sapstroom in het voorjaar. Dit is voornamelijk een esthetisch probleem, maar je kan dit fenomeen verminderen door in de late winter (wijnstok) of in de nazomer (berk, esdoorn) te snoeien.

Knopontwikkeling

Het inkorten van een scheut moedigt de onderste knoppen aan om uit te komen. Bij het uitdunnen, dan gaat het specifiek over het verwijderen van een scheut aan de basis, open je het bladerdak zonder overmatige nieuwe scheuten te stimuleren. De knopontwikkeling wordt bepaald door de plaatsing van de knoppen, waarbij een knop die naar buiten gericht staat, zorgt voor een luchtige en open kroonstructuur. Dit bepaalt hoe de plant na het snoeien zal uitlopen.

Oude takken, nieuwe kansen

Het snoeien van planten is bepalend voor het vormbehoud, het onderhoud, de verjonging en de verhoging van vruchtvorming (voornamelijk bij fruitbomen). Het is belangrijk om bomen en struiken te snoeien om hun stabiele, esthetisch of functioneel silhouet te bewaren en ook om dode, beschadigde of kruisende takken te verwijderen. Dit ondersteunt de gezondheid en bevordert tegelijkertijd ook de luchtcirculatie. Verder is het belangrijk om bij ouder wordende planten of struiken elk jaar tot een derde van de oudste takken aan de grondomlijning te verwijderen om jonge scheuten een kans te geven om te groeien. Het is belangrijk om een evenwicht te bewaren tussen licht en groeikracht, waarbij een vernieuwing van vruchtdragend hout voordelen kan verschaffen naargelang de behoeften van de plantensoort.

Timing is alles

Het juiste tijdstip om een plant te snoeien hangt af van verscheidene factoren. Enerzijds bepaalt de plantensoort het tijdstip, denk hierbij aan een loofboom, fruitboom, conifeer en dergelijke meer, maar ook de doelstelling van het snoeien. Het is belangrijk om voor ogen te houden met welk doel je gaat snoeien: om de plant vorm te geven, om de plant te onderhouden, om de plant te verjongen en zo meer. Belangrijk om te onthouden is dat de weersomstandigheden waarin je planten snoeit, bepalend kunnen zijn voor de groei. Droog weer vermindert bijvoorbeeld infectierisico’s in vergelijking met vochtig weer.

Een gouden regel luidt dat er geen eenzelfde aanpak geldt voor alle plantensoorten

VOLG DE SNOEIKALENDER
De algemene regel luidt dat je voorjaarsbloeiers snoeit na de bloei, en zomer- en herfstbloeiers pas in de rustperiode.

Fruitbomen: het beste snoeimoment voor fruitbomen is in de winter – de zogenaamde rustperiode. Wanneer je fruitbomen wilt snoeien voor vormbehoud, dan kan dit ook gedurende de zomersnoei.
Heesters: bij heesters is er een verschil in voorjaarsbloeiers en zomerbloeiers. De snoeiperiode hangt bij deze twee af van het type. Als het voorjaarsbloeiers zijn dan snoei je ze best na de bloei, bij zomerbloeiers is dit in het vroege voorjaar.
Bomen: appel- en perenbomen werk je het beste bij in de zomer omdat zij structuur krijgen aan het einde van de winter. Bij steenfruit houd je best een zomersnoei na de oogst in droge periodes.
Coniferen en hagen: deze plantensoort mag je 2 keer per jaar snoeien, een keer in mei en een keer in augustus.
Wijnstokken snoei je in de late winter.
Rozen snoei je structureel aan het einde van de winter. De uitgebloeide bloemen verwijder je gedurende het hele seizoen.
Vaste planten: bij deze plantsoort is het belangrijk om te snoeien na de bloei of in het vroege voorjaar.

Gereedschap op maat

Om planten op de juiste manier te kunnen snoeien, bestaat er specifiek gereedschap dat hiervoor ontworpen is. Er bestaat een uitgebreid aanbod aan snoeischaren met scherpe messen, takkenzagen- en scharen, dunscharen, heggenscharen, stokzagen en slijpstenen. Laatstgenoemde is belangrijk om de scherpte en snoeikracht van de andere gereedschappen te onderhouden. Naast een slijpsteen, vormen ook onderhoudsproducten een vitaal element om harsresten te verwijderen en corrosie te vermijden. Bovendien vermindert het gebruik van proper materiaal de kans op de verspreiding van plantziekten.

Let bij de aanschaf van een heggenschaar op de keuze van het juiste type. Voor dichte hagen met fijne takjes levert een “trimversie” het beste resultaat. Dergelijke heggenschaar heeft een mes met fijne tanden dat aan hoge snelheid aangedreven wordt. Voor oudere, meer verhoutte hagen of voor het terugsnoeien van hagen is een krachtige heggenschaar nodig met dikkere stevige tanden. Het toerental mag in dit geval wat lager zijn. Let ook op het gewicht: hoe lichter, hoe beter, maar de machine moet het werk wel steeds aankunnen.

Voor grotere werken zijn accusnoeischaren interessant. Deze kunnen takken tot 25 mm dik snel en comfortabel knippen. Kettingzagen en stokkettingzagen zijn eerder te vermijden voor de verzorging van delicate bomen omdat de snede ruw is en de kans op beschadigingen groot.

Hanteer de juiste techniek

Houd steeds in het achterhoofd dat het aangeraden is om het kleinste gereedschap te gebruiken voor het snoeien van planten, omdat je hiermee in één keer netjes kan snijden. Je kan hiermee de kraag van de tak respecteren en hoeft hierdoor de snoeischaar niet te draaien rond de tak om het hout door te zagen. Vervolgens is het belangrijk om planten uit te dunnen, waarbij je een scheut verwijdert aan de basis om het bladerdak te openen. Inkorten tot één knop is specifiek bedoeld om vertakking te stimuleren. Hiervoor maak je een snede 2 tot 3 mm boven een knop die naar buiten gericht is. Bij oudere planten pas je verjonging toe waarbij je elk jaar 1/3de van de oudste stengels op grondniveau verwijdert.

VERMIJD VEELGEMAAKTE FOUTEN
- Bomen intoppen zorgt voor zwakke en gevaarlijke hergroei. Verminder in plaats daarvan de hoogte tot een zijtak (groter dan 1/3de van de diameter) met een zaag of snoeischaar.
- Vlakke of stompe sneden: beide vertragen de genezing.
- Overmatig wegsnoeien in één keer (meer dan 25 procent) veroorzaakt stress en groeistop. Snoei in stappen zodat de plant voldoende kan recupereren.
- Stompe en vuile messen zorgen voor onregelmatige wonden en de verspreiding van ziekten.
- Vermijd slechte timing
- Scheren van sierstruiken leidt tot kale takken en een dicht bladerdek. Het is beter om selectief uit te dunnen voor een betere bloei.
- Scheren in meerjarig hout op soorten die moeilijk terug uitschieten. Knip deze plantsoorten reeds van bij de aanplant regelmatig lichtjes bij op het jonge hout
- Veiligheid verwaarlozen door geen handschoenen te dragen, noch beschermende uitrusting

Met medewerking van Bosch, Felco, Makita en Polet