Welke manuele snoeischaren heb je nodig?

Een snoeischaar is onmisbaar in je arsenaal, en voor de dikkere boomtakken heb je uiteraard ook een takkenschaar nodig. Maar dan is er ook nog de boomschaar! Wat gebruik je wanneer? En waarop moet je letten bij de keuze van deze tools?

 

Manuele snoeischaar

Voor dunne takjes aan bomen en struiken te snoeien, werk je het makkelijkst met een gewone snoeischaar - simpelweg een stevige schaar die werkt door de twee bladen samen te knijpen met je hand, waardoor ze takjes of stengels doorknippen.

Een snoeischaar is uitgerust met een vergrendeling, en op sommige kun je zelfs de openingswijdte van de handvaten instellen naargelang van de grootte van je hand. Met een kleine opening kun je snel dunne takken snoeien. Met een grote opening voor een grote hand kun je krachtig dikkere takken snoeien.

Ooievaarsbek en aambeeldschaar

Je kan de onderverdeling maken tussen manuele snoeischaren met ooievaarsbek (de standaard snoeischaar) en snoeischaren met aambeeldschaar. 

• Ooievaarsbek: Een snoeischaar met ooievaarsbek (of papegaaibek) dient voor het knippen van levende takken en groenhout. De bypasssnijkop dankt zijn naam aan het feit dat het snijblad tijdens de handelingen een ‘bypass’ vormt voor het contrames. Deze beweging vergt minder kracht dan bij een rechte zaagsnede en veroorzaakt eveneens minder drukschade aan het hout.
  
• Aambeeldschaar: Met een aambeeldschaar knip je dode of stugge takken weg. In dit geval is een zuivere zaagsnede minder van belang: het blad wordt met hoge kracht tegen het hout gedrukt om door het houterige weefsel te geraken. Het aambeeld ondersteunt dan de tak en verdeelt de druk om schade te voorkomen.

Ergonomie

Bij het kiezen van een snoeischaar is het ook erg belangrijk te letten op ergonomie. Met handvatten in antisliprubber ligt de schaar goed in de hand en voorkom je blaren. Sommige modellen hebben een draaibaar handvat dat de natuurlijke knijpbeweging van je hand volgt, waardoor je minder kracht hoeft te zetten en minder snel last krijgt van je pols.

Gecoate messen

Veel kwalitatieve snoeischaren beschikken over een antikleefcoating op de messen. Deze coating voorkomt dat plantensappen aan het blad blijven kleven, waardoor de snoeischaar soepel blijft knippen en gemakkelijker schoon te maken is. Dit zorgt voor een zuivere snede én verlengt de levensduur van het gereedschap. Dat wil echter niet zeggen dat regulier onderhoud hier niet van tel is. Hoe je een snoeischaar onderhoudt, kan je hier lezen.

Tip
Zet wanneer je de snoeischaar gebruikt de tang zo diep mogelijk op de tak die je wil snoeien. Zo vergroot je de hefboom en is de snijkracht groter. 

 

Manuele takkenschaar

Bij takken zijn de dikte en de hardheid bepalend voor het gereedschap. Tot een dikte van ongeveer 20 à 25 mm kun je die met een snoeischaar met korte handvatten aanpakken. Dikkere takken, tot 60 mm, knip je door met een takkenschaar.

Wat is een takkenschaar?

Een takkenschaar is dus een grotere versie van een snoeischaar, met lange handgrepen die het mogelijk maken om meer kracht uit te oefenen en dus dikkere takken af te knippen. Logischerwijze wordt een takkenschaar, net als een heggenschaar, met twee handen bediend, in tegenstelling tot een snoeischaar.

Ook bij de takkenscharen kan je het onderscheid maken tussen ooievaarsbekscharen en aambeeldscharen. Ooievaarsbekken zijn voor levende en jonge takken en werken prima voor takken tot 45 mm. Een snoei­schaar met één mes en een aambeeld is meer geschikt voor de dikkere tussen 50 en 60 mm, en dode en weerbarstige takken, zoals van harde houtsoorten.

Verschillende uitvoeringen

Om de belasting op armen en polsen tot een minimum te beperken, kan je teruggrijpen naar elektrisch aangedreven alternatieven, maar onder de takkenscharen zijn er ook bij de handmatige tools heel wat opties die het werk verlichten.

Takkenschaar met tandwiel of hefboommechanisme

Bij een takkenschaar met een tandwielversnelling of hefboommechanisme wordt je knijpkracht mechanisch versterkt. De lange handgrepen werken al als hefboom, maar door een extra tandwiel- of scharnierconstructie wordt de kracht nog efficiënter overgebracht op het snijblad.

Dat betekent dat je met minder fysieke inspanning dikkere, hardere takken kunt doorknippen dan met een standaard takkenschaar. Vooral bij oude, taaie of dode takken is dit een groot voordeel.

Drietraps takkenschaar

Een drietraps takkenschaar heeft een speciaal knipmechanisme dat de knipbeweging in meerdere stappen verdeelt. In plaats van in één keer veel kracht te moeten zetten, wordt de druk geleidelijk opgebouwd in (meestal) drie fasen. Dat maakt het mogelijk om ook zeer dikke of harde takken met minder inspanning door te knippen. Het kost iets meer tijd omdat de beweging in fases gaat, maar het is veel minder belastend voor je handen, polsen en schouders.

Takkenschaar met telescopische armen

Bij een takkenschaar met telescopische armen kun je de lengte van de handgrepen aanpassen. Door ze uit te schuiven vergroot je het hefboomeffect en kun je meer kracht zetten op dikkere takken. Bovendien kun je hoger in bomen of struiken komen zonder een ladder op al te vaak oneffen tuingrond te moeten zetten.

Ingeschoven is de schaar juist compacter en beter hanteerbaar voor fijnere snoeiwerkzaamheden. Dit maakt een telescopische takkenschaar veelzijdig en ergonomisch handig voor verschillende vormen van snoeiwerk.

Tip
Al wat dunner is dan of gelijk is aan de dikte van een potlood, kan je met de snoeischaar inkorten. Bij al wat dikker is, grijp je beter naar een takkenschaar of boomschaar.

 

Boomschaar

Moet je takken op hoogte verwijderen? Dan kan een boomschaar ook goed van pas komen. Met een boomschaar knip je makkelijk takken tot 45 mm doorsnede door. Let bij zulke snoeiwerken uiteraard altijd op dat de tak niet in jouw richting valt.

Takkenschaar op steel

Een boomschaar is een soort van takkenschaar op telescopische steel. Boomschaarstelen zijn verkrijgbaar in verschillende lengtes, vaak telescopisch verstelbaar tot 3 à 5 meter. Hoe langer de steel, hoe groter het bereik, maar ook hoe zwaarder en moeilijker te hanteren. Voor comfort is het handig een balans te zoeken tussen bereik en hanteerbaarheid.

Werking

Net zoals bij snoei- en takkenscharen bestaan er boomschaarvarianten met een bypass-snijmechanisme (geschikt voor levend hout en een zuivere snede) en met een aambeeldmechanisme (handig voor dode, harde takken). 

De knipbeweging maak je bij een dergelijke schaar door aan een koord te trekken die via een meervoudig katrolsysteem het mes in beweging zet. Bij geavanceerdere modellen wordt de trekkracht overgebracht via een interne trekstang in plaats van een losse koord, waardoor het snoeien soepeler gaat en de koord niet tussen takken blijft haken.

Makkelijk werken

Door de compacte vormgeving kun je ook moeilijk bereikbare takken bereiken, zonder daarbij de veiligheid in gevaar te brengen (want je werkt vanop de begane grond). Zo beschadig je ook geen andere takken en kun je doelgericht en precies werken.

Kantelbare kop

Er bestaan overigens ook boomschaarmodellen met een verstelbare kop waarbij je de snoeikop in verschillende hoeken instellen. Zo kun je takken die schuin of moeilijk bereikbaar staan veel gemakkelijker knippen zonder dat je zelf in een lastige houding moet gaan staan of de steel extreem moet kantelen. Vooral bij dichte kronen of takken boven ooghoogte bespaart dit kracht en voorkomt het dat je omliggende takken per ongeluk beschadigt.

Tip
Veel boomschaarmodellen kun je uitbreiden met een klein gebogen zaagblad voor takken die te dik zijn om te knippen. Een dergelijke takkenzaag heb je uiteraard ook in aparte uitvoering en is geschikt voor erg harde of zware takken, tot ongeveer 180 mm en stronken.