Vinyl, duurzamer dan je denkt

Vele inspanningen door fabrikanten lonen

Steeds vaker wordt de duurzame kaart getrokken bij het kiezen van bouwmaterialen in een woning. Het is bekend dat vinyl wordt gemaakt op basis van aardolie, een niet zo milieuvriendelijke grondstof. Maar dat betekent allerminst dat vinyl vloerbekleding niet duurzaam zou zijn, integendeel! Kwalitatieve fabrikanten doen verregaande inspanningen om hun ecologische voetafdruk tot een minimum te beperken. Ze maken gebruik van gerecycleerd pvc en herleiden hun CO₂-uitstoot tot quasi nul.

EEN VINYLVLOER VAN NADERBIJ BEKEKEN

Opbouw

Vinyl vloerbekleding bestaat grosso modo uit de volgende lagen:

• een onderlaag (al dan niet geïntegreerd),
• een basisbord/kern (met kliksysteem),
• een design (decorpapier),
• een slijtlaag ter bescherming,
• een laklaag (vernislaag) tegen krassen en vlekken.

Vinyl vloerbekleding is de afgelopen jaren sterk geëvolueerd met het oog op kwaliteit, levensduur, installatiegemak en het milieu. De nieuwe generatie vinyl is erg robuust geworden (rigid). Dat maakt van vinyl planken en tegels dan ook een populair alternatief voor laminaat en zelfs voor hardhouten vloeren.

Maar past vinyl ook in het gebouw van de toekomst dat steeds duurzamer wordt?

De evolutie van vinyl

Vinylvloeren hebben in twintig jaar tijd een grote evolutie doorgemaakt. Het begon met kamerbreed vinyl op rol, opgebouwd uit geschuimde pvc-pasta, glasvlies, pvc-pasta, een geprint decor, een slijtlaag uit pvc en polyurethaanvernis, dat idealiter verlijmd wordt. Voor meer gebruiksgemak en om extra variatie (minder repetitie) te bekomen, werden de rollen versneden tot planken of tegels die nog steeds dienden te worden verlijmd.

Vermits de doe-het-zelver niet graag lijmt, gingen fabrikanten op zoek naar een alternatief. De kern werd verstevigd met pvc of polyester, en kon zo worden voorzien van een kliksysteem. Het resultaat: een opbouw bestaande uit een dikke pvc-kern met kliksysteem, geprint decorpapier, een slijtlaag uit pvc en polyurethaanvernis. Het hoge plasticgehalte van deze eerste generatie klikvinyl maakte de vloer echter heel gevoelig voor uitzetting. Eerst werd er nog een laag glasvezel toegevoegd tussen de pvc-kern en het decorpapier zodat de stabiliteit verbeterde, maar al gauw evolueerde de plastic kern naar een composietkern die ook bij hogere temperaturen zijn stabiliteit behield.

Deze composietkern bestond aanvankelijk uit houtvezel en pvc (de zogenaamde WPC-vloeren), maar ondertussen werd hierop een tweede variant geïntroduceerd die vandaag het leeuwendeel van de markt heeft ingenomen. De houtvezel in de kern is hier vervangen door steenpoeder. Deze vloeren, die zijn opgebouwd uit een composietkern (van steenpoeder en pvc) met kliksysteem, een geprint decor, een slijtlaag uit pvc en polyurethaanvernis, zijn helemaal waterbestendig en markeren de geboorte van de rigid-vloer (ook wel SPC-vloeren genoemd).

Zeer niche, zijn vandaag de pvc-vrije vinylplanken en -tegels. Hier bestaat de kern uit een composiet zonder pvc en een slijtlaag zonder pvc.

Pvc is een van de best te recycleren polymeren en kan meerdere keren een recyclageproces doorlopen met minimaal verlies aan kwaliteit

Samenstelling

De nieuwste generatie vinylvloeren hebben echter veel van hun goede eigenschappen (sterk, zacht, geluiddempend, waterafstotend) nog altijd te danken aan pvc. Hoewel pvc op basis van aardolie wordt gemaakt, heeft net dát een belangrijk voordeel. Pvc is namelijk een van de best te recycleren polymeren en kan meerdere keren een recyclageproces doorlopen met minimaal verlies aan kwaliteit. Fabrikanten spelen hier handig op in. Voor de productie van vinylvloeren wordt voor de helft (en soms meer) gerecycleerd pvc toegevoegd. Een bijkomend voordeel is dat nieuw geproduceerde vinylvloeren zelf ook volledig kunnen worden gerecycleerd.

Daarnaast wordt er in deze rigid-vloeren steeds minder pvc (minder dan 30%) maar des te meer minerale vulstoffen (nl. steenpoeder = calciumcarbonaat) van natuurlijke oorsprong gebruikt. Soms wordt deze pvc-steenpoedermix nog opgeschuimd met lucht, om de plank wat meer dikte te geven bij een lichter gewicht. De SPC-mix is bovendien zeer stabiel, waardoor er geen glasvlies meer moet worden gebruikt. Bij de nieuwste generatie zit het pvc ook hoofdzakelijk in de kern (waarmee de consument niet in contact komt), en maar voor een klein percentage in de toplaag. Dat beperkt het aantal VOC’s die kunnen vrijkomen aanzienlijk. En daar stopt het niet: de weekmakers in pvc zijn tegenwoordig ook ongevaarlijk en volledig vrij van ftalaten.

PVC = DUURZAAM

Pvc blijft een zeer slijtvast materiaal, waardoor de levensduur van vinylvloeren erg lang is, en er dus minder vaak nood is aan vervanging. Sommige fabrikanten geven op hun vinylvloeren zelfs een levenslange garantie.

RECYCLEERBAARHEID GROTE TROEF

Recyclage afvalstromen

Producenten van vinylvloeren zetten allereerst sterk in op de recyclage van interne afvalstromen (bv. vinylvloeren met fouten, snijafval ...) en van vinylpasta. Maar ook voor de productie van nieuwe vinylvloeren wordt gerecycleerd pvc gebruikt. Zelfs op de werf verwijderde vinyl vloerbekleding kan worden gerecycleerd. Met behulp van nieuwe recyclagetechnieken kunnen bepaalde stoffen worden opgelost waardoor enkel het zuivere vinylmateriaal overblijft. Dat materiaal wordt vervolgens tot granulaat verwerkt en kan in nieuwe vloerbedekkingen worden gebruikt.

Belang van goede inzameling

• Je kunt oude vinylvloeren naar het containerpark brengen. Pvc is in principe een gekende afvalstroom, die via de plaatselijke recyclageparken terecht komt bij de juiste verwerkers. In de praktijk blijkt echter nog altijd dat een deel van de oude vinylvloeren in de verbrandingsoven terechtkomt.
• Een betere optie is daarom om oude vinylvoeren te laten ophalen. Sommige fabrikanten bieden een service aan waarbij ze oude linoleum- en vinylvloeren zelfs komen ophalen vanop de werf. Zij verzekeren wel een correcte recyclage van de gebruikte materialen.

Door de inzet van hernieuwbare energie-opwekkers en een doordachte waterrecuperatie bij de productie van vinyl slagen de belangrijkste fabrikanten erin om hun ecologische voetafdruk tot een minimum te beperken

Fabrikanten werken samen

Vanuit de Europese Unie zijn er meerde projecten opgestart (bv. het Circular Flooring-project en CISUFLO) die tot doel hebben om vinyl vloerbekleding circulair te maken. Doel is om de grondstoffen van gebruikt vinyl opnieuw in te zetten voor de productie van nieuwe vloerbedekking, waardoor er dus minder druk is op het milieu (er worden geen grondstofvoorraden uitgeput, er is minder afval …). Hiervoor werken de grootste producenten en afvalverwerkende bedrijven samen. Enerzijds door samenwerkingen op te zetten tussen toeleveranciers, afnemers, enz. om tot een efficiënte terugname van gebruikte vloerproducten te komen, en anderzijds door bijvoorbeeld productiematerialen te uniformeren, waardoor het eenvoudiger wordt om afgedankt vinyl te gebruiken voor de productie van nieuwe vloerbekleding.

ANDERE

CO₂-uitstoot productie minimaliseren

Door de inzet van hernieuwbare energie-opwekkers (windmolens, zonne-energie ...) en een doordachte waterrecuperatie bij de productie van vinyl slagen de belangrijkste fabrikanten erin om hun ecologische voetafdruk tot een minimum te beperken.

Alternatieven voor pvc

Fabrikanten gaan ook op zoek naar alternatieven voor pvc. Zo is biogebaseerd pvc, dat deels gemaakt is van grondstoffen van plantaardige oorsprong, een alternatief. De kostprijs van deze plantaardige grondstoffen is echter nog vrij hoog en ook de beschikbaarheid is beperkt. Daarbij komt dat de productie van nieuw pvc, biogebaseerd of niet, sowieso energie kost. Het blijft voor producenten om die reden dan ook interessanter om in te zetten op het hergebruiken van pvc.