Zonne-energie brak verschillende records in 2024
De energiemix van 2024 in cijfers
De Belgische elektriciteitsmix kende in 2024 enkele opvallende tendenzen. Internationale uitwisselingen bereikten een record van 44,5 TWh, met Frankrijk als grootste leverancier. Hernieuwbare energie steeg naar 29,8% van de mix, dankzij een groei van 23% in zonnecapaciteit. Tegelijk daalde het gasverbruik naar een historisch dieptepunt van 17,6%. Hoewel de gemiddelde elektriciteitsprijzen 28% lager lagen dan in 2023, blijven ze hoger dan voor de crisis.
Record aan internationale stroomuitwisseling
In 2024 gaat de uitwisseling van elektriciteit tussen België en de buurlanden met 44,5 TWh naar een nieuw record. Voor het tweede jaar op rij is België een netto-invoerder (10,6 TWh). Dat komt door de zeer hoge beschikbaarheid van het Franse (nucleaire) productiepark.
België heeft meer dan 12,6 TWh netto ingevoerd uit Frankrijk en 5,9 TWh netto uit Nederland. Ons land heeft daarentegen 4,3 TWh netto uitgevoerd naar het Verenigd Koninkrijk en 2,8 TWh netto naar Duitsland. De internationale stroomimport gebeurde in hoofdzaak op momenten dat de elektriciteit in het buitenland goedkoper was.
Absoluut record en piek in zonneproductie in augustus 2024
De productie van zonne-energie behaalde nieuwe recordcijfers met een maandrecord in augustus 2024 van 1.254 GWh. De totale productie van zonne-energie in 2024 was nooit zo hoog: 8.322 GWh. Dat is 15,7% meer dan in 2023.
Om deze forse toename aan zonneproductie optimaal te beheren, heeft Elia deze zomer de marktspelers opgeroepen om waakzaam te zijn. In samenwerking met de Belgische distributienetbeheerders zijn een reeks urgentiemaatregelen voorgesteld om overbelasting van het net bij overproductie te kunnen opvangen.
De weersomstandigheden en het toenemende elektriciteitsverbruik hebben ervoor gezorgd dat die maatregelen niet genomen moesten worden.
Dagrecord voor hernieuwbare productie met bijna 10 GW op 22 augustus 2024
De totale productie van zonne- en windenergie in België heeft op 22 augustus 2024 een nieuw absoluut kwartierrecord bereikt van 9.931 MW. Dat komt overeen met 93% van het totale verbruik tijdens dat kwartier. Het komt steeds vaker voor dat de helft van het Belgische verbruik gedekt wordt door hernieuwbare energiebronnen. In 2024 was dat bijna 11,3% van de tijd het geval (12,5% in 2023).
Productie uit hernieuwbare energiebronnen bedraagt 29,8 % van de elektriciteitsmix
In absolute cijfers heeft hernieuwbare energie in 2024 in totaal 20,8 TWh opgewekt. Dat is minder dan in 2023 (21,5 TWh) toen de windomstandigheden uitzonderlijk waren. En toch is het aandeel van hernieuwbare energie in de Belgische productiemix gestegen (29.8% t.o.v. 28.2% in 2023).
Dat komt omdat België in 2024 veel elektriciteit heeft ingevoerd en dus minder zelf produceerde. De geïnstalleerde capaciteiten voor onshore wind (+4%) en zonne-energie (+23%) zijn in 2024 voort toegenomen. Volgens de planning zal de productiecapaciteit van de offshore windparken niet toenemen vóór 2028.
Lees ook: Onshore windsector realiseert slechts een vierde van Vlaamse ambities
Productie Belgische offshore wind genormaliseerd
De offshore windparken hebben in 2024 6987 GWh elektriciteit geproduceerd. Dat is minder dan in 2023 toen er uitzonderlijke windomstandigheden waren en een offshore windproductierecord werd gebroken (8.011 GWh). De offshore windproductie werd in 2024 licht gereduceerd door een incident op de Rentel-kabel (van begin januari tot einde mei).
Zonder de driehoekconfiguratie van MOG-kabelsysteem (stopcontact op zee) zou het Rentel-windpark in die periode buiten dienst zijn geweest (309 MW). Hoewel de productie van de 4 aangesloten parken bij zeer krachtige wind wat verminderd werd (tegen overbelasting), is in de eerste 6 maanden van 2024 toch een productierecord genoteerd. Daarna waren de windomstandigheden minder gunstig in vergelijking met vorig jaar.
Voor onshore windenergie blijft de capaciteit toenemen (+4%) maar de recordcijfers van 2023, dat een extreem winderig jaar was, werden niet gebroken.
Nucleaire productie daalt voort richting de geplande (gedeeltelijke) uitstap in 2025
Het aandeel kernenergie in de Belgische productiemix bedraagt 42,2%. 2024 is daarmee het 4de jaar op rij waarin we een daling van de nucleaire elektriciteitsproductie noteren. De daling is echter minder groot dan in 2023 (sluiting van Tihange 2) en in 2022 (sluiting van Doel 3). In 2024 werd geen enkele reactor gesloten.
In 2025 zullen zowel Doel 1 (15 februari), Doel 2 (1 december) als Tihange 1 (1 oktober) sluiten, wat een aanzienlijke impact op de nucleaire productie van ons land zal hebben. De vorige federale regering heeft beslist om Tihange 3 en Doel 4 met 10 jaar te verlengen. Om de stopzetting van de overige kerncentrales op te vangen en nieuwe productiecapaciteit te voorzien, is een capaciteitsvergoedingsmechanisme (CRM) ingevoerd.
Gasproductie met een derde gedaald tegenover 2023
In 2024 zien we een historisch laagterecord voor gasproductie. Dat wordt verklaard door de stijging van de netto invoervolumes van elektriciteit; voornamelijk uit Frankrijk. De lagere elektriciteitsprijzen in Frankrijk zorgen voor meer import en duwen de gasproductie in ons land uit de markt. Andere verklaringen zijn de gasprijzen die nog steeds hoog zijn, de toenemende hernieuwbare productie en het elektriciteitsverbruik dat maar langzaam toeneemt.
Lichte stijging van het elektriciteitsverbruik
Het elektriciteitsverbruik in 2024 bedraagt 80,5 TWh, dat is iets hoger dan in 2023 (78,9 TWh). We blijven wel nog steeds onder het gemiddelde verbruik over 5 jaar (2017-2021). Dat is echter een tijdelijk fenomeen. In de komende jaren verwacht Elia een sterke stijging van het elektriciteitsverbruik door de elektrificatie van de samenleving. Elia ziet het elektriciteitsverbruik de komende 25 jaar verdubbelen.
Elia ziet het elektriciteitsverbruik de komende 25 jaar verdubbelen
Gemiddelde elektriciteitsprijs daalt met 28% ten opzichte van 2023
Hoewel de gemiddelde jaarprijs voor elektriciteit (MWh op de Day-Ahead markt) nog steeds hoger is dan voor de gascrisis, zien we in 2024 een forse daling. De gemiddelde elektriciteitsprijs daalt met 28% t.o.v. 2023 en is bijna 4 keer minder hoog dan in 2022. In 2024 waren de gemiddelde elektriciteitsprijzen in Nederland en Duitsland hoger (zie grafiek pagina 8).
Negatieve prijzen in 4,6% van de tijd
Tot slot zien we opnieuw negatieve prijzen. In 2024 was dit het geval in 4,6% van de tijd (2,5% in 2023). Negatieve prijzen komen voor in periodes met veel productie en minder verbruik (vooral tijdens zonnige en winderige vakantiedagen of weekends).
Door de toename van hernieuwbare productie zal de prijsevolutie in de komende jaren nog volatieler worden. Dit biedt prijsopportuniteiten voor consumenten die hun verbruik kunnen aanpassen aan de marktomstandigheden. Die flexibiliteit wordt ook steeds belangrijker om het elektriciteitssysteem in balans te houden.
