Solar overstijgt voor het eerst kolen in Europese energiemix
De Europese energietransitie boekte in 2024 opmerkelijke vooruitgang. Voor het eerst werd zonne-energie de derde grootste energiebron in de EU, waarmee het kolen voorbijstreefde. Dat blijkt uit de 'European Electricity Review 2025', gepubliceerd door energiedenktank Ember.
Historische mijlpaal voor zonne-energie
Zonne-energie kende een groei van 22% ten opzichte van 2023 en leverde 11% van de Europese elektriciteit (304 TWh). Het overtrof daarmee kolen, dat daalde naar 10% (269 TWh) van de energiemix.
Zonne-energie groeide in alle landen, met een recordcapaciteitsuitbreiding van 450.000 panelen per dag
In 16 EU-landen is het aandeel kolen in de energiemix nu minder dan 5%, en in 10 landen wordt zelfs helemaal geen kolen meer gebruikt. Duitsland en Polen blijven de grootste kolenproducenten, maar zagen in 2024 ook een daling van respectievelijk 17% en 8% in de opwekking.
Zonne-energie groeide in alle landen, met een recordcapaciteitsuitbreiding van 66 GW in 2024, ofwel 450.000 panelen per dag. Bijna de helft (47%) van de stroomproductie in Europa was afkomstig van hernieuwbare bronnen in 2024.
Windenergie blijft tweede grootste elektriciteitsbron
In 2024 produceerde wind 17% van de EU-elektriciteit (477 TWh), waarmee het de tweede grootste elektriciteitsbron blijft, na kernenergie. Hoewel de groei minder snel verliep dan bij zonne-energie, toont het rapport tekenen van herstel in de sector.
Windenergie heeft de afgelopen jaren te maken gehad met inflatie, verstoringen in de toeleveringsketen en bureaucratische belemmeringen, zoals lange vergunningstermijnen. De gemiddelde kosten voor onshore wind zijn licht gestegen naar €43-92/MWh, terwijl offshore wind kosten blijft verlagen dankzij technologische verbeteringen.
In 2024 namen de vergunningsniveaus voor windparken toe, met name in Duitsland, waar 12 GW werd goedgekeurd – meer dan de rest van de EU samen. Daarnaast steeg het aantal bestellingen van windturbines met 40% vergeleken met 2023, en werden recordvolumes aan capaciteit geveild (28 GW).
Offshore wind speelt een groeiende rol in de capaciteitsuitbreiding, aangezien het meer elektriciteit per GW levert dan onshore installaties
Afname van fossiele brandstoffen
De daling in het gebruik van fossiele brandstoffen zette door in 2024. Gaslevering daalde voor het vijfde opeenvolgende jaar en de emissies van de energiesector zakten naar minder dan de helft van hun piek in 2007.
Gasopwekking daalde voor het vijfde jaar op rij en maakte in 2024 nog 16% (430 TWh) uit van de elektriciteitsmix. De daling heeft bijgedragen aan een totale reductie van de EU-gasconsumptie met 20% sinds 2019.
Ongeveer een derde van die afname kwam uit de elektriciteitssector. Volgens het rapport is dat een belangrijke stap in het verminderen van de afhankelijkheid van Russische gasimporten.
In de afgelopen vijf jaar verminderden wind- en zonne-energie de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, wat de EU € 59 miljard aan importkosten bespaarde. Vooral nieuwe zonne-installaties hebben daarin een belangrijke rol gespeeld.
In de afgelopen 5 jaar werden voor € 59 miljard minder fossiele brandstoffen geïmporteerd
Groene doelen in zicht, maar uitdagingen blijven
De EU streeft naar 750 GW aan geïnstalleerde zonnecapaciteit tegen 2030. Ondanks het huidige tempo van groei is er meer nodig, zoals investeringen in slimme elektrificatie en batterijopslag, om pieken in zonproductie beter op te vangen en leveringszekerheid te garanderen. Volgens het rapport biedt batterijopslag een uitstekende kans om zonne-energie efficiënter in te zetten.
Politieke actie blijft cruciaal
Hoewel de vooruitgang indrukwekkend is, waarschuwt Ember dat versnelling nodig is om de klimaatdoelen van 2030 te behalen. Beleidsmaatregelen zoals verbeterde vergunningstrajecten en slimme stimuleringsprogramma's blijven essentieel. De nieuwe EU-commissie heeft de kans om verder te bouwen op de basis die is gelegd door de Green Deal en zo duurzame energie een centrale plek in de Europese economie te geven.
