Design ontmoet functie: schakelaars en stopcontacten in een nieuw jasje

Trends in schakelaars en stopcontacten

In de snel evoluerende wereld van technologie en design ondergaan zelfs de meest alledaagse objecten een transformatie. Vroeger beschouwd als louter functionele noodzaak, zijn stopcontacten en schakelaars vandaag uitgegroeid tot woningaccessoires met geavanceerde functies. In dit artikel staan we stil bij de belangrijkste trends: van minimalistische ontwerpen en duurzame materialen tot slimme, multifunctionele oplossingen met geïntegreerde USB-poorten. Ontdek hoe deze ogenschijnlijk simpele componenten een cruciale rol spelen in zowel de esthetiek als de functionaliteit van de moderne woning.

Nieuwe functies

Schakelaars en stopcontacten evolueren mee met de technologische ontwikkelingen en bieden steeds meer nieuwe, geavanceerde functies die het dagdagelijkse leven makkelijker, veiliger en energiezuiniger maken.

Stopcontacten met geïntegreerde opladers

De EU-regelgeving omtrent USB-laders verplicht fabrikanten van elektronische apparaten om een USB type C oplaadpoort te gebruiken. Deze regelgeving is van kracht sinds 28 december 2024. Zo moeten alle nieuwe smartphones, tablets, hoofdtelefoons e.a. uitgerust zijn met een USB type C-poort. Aangezien bij deze apparaten geen mobiele oplader meer wordt bijgeleverd, stijgt de vraag naar ingebouwde USB-contactdozen.

In plaats van een aparte adapter in het stopcontact te steken, zijn de poorten nu rechtstreeks ingebouwd. Handig voor het direct opladen van smartphones, tablets en andere apparaten, zonder dat je een adapter nodig hebt.

Een recentere ontwikkeling is de USB-C-poort met Power Delivery. Hierbij komt er een communicatie tot stand tussen het elektronisch apparaat enerzijds en de USB-contactdoos anderzijds. De USB-contactdoos zal het vermogen aanpassen in functie van het aangesloten apparaat om zo te komen tot een efficiënte en zeer snelle oplaadbeurt. De USB-contactdozen type C Power Delivery bestaan in verschillende vermogens: 20W, 30W, 45W en 63W. Deze drie laatste laten ook toe om laptops op te laden zonder gebruik te maken van een mobiele zware oplader.

Domotica

Stopcontacten en schakelaars zijn steeds vaker geconnecteerd en maken zo deel uit van smart home systemen. Met dergelijke slimme schakelaars en stopcontacten kun je bijvoorbeeld aangesloten apparaten of verlichting bedienen via een app op de smartphone of tablet, waar je ook bent. Denk bijvoorbeeld maar aan jaloezieën, rolluiken, verwarming, airconditioning, communicatiesystemen … Je kunt ook schema's instellen om lampen automatisch aan of uit te laten gaan.

Slimme stopcontacten kunnen ook het energieverbruik van aangesloten apparaten meten. Dit geeft inzicht in het verbruik, helpt sluipverbruik te identificeren en kan helpen om energiekosten te besparen.

Installatiegemak

Er zijn een aantal technieken die de installatie van schakelaars en stopcontacten makkelijker maken. Deze trends focussen volledig op het versnellen van de installatie.

Snelkoppelingstechnieken

Om het bekabelen te versnellen, worden traditionele schroefverbindingen steeds vaker vervangen door snelkoppelingstechnieken. Met steekklemmen duwt de installateur de gestripte draad simpelweg in een opening, waar een interne klem de draad stevig vasthoudt. Dit is veel sneller dan het vastschroeven van elke draad. Veerklemmen zijn vergelijkbaar, maar hier zal een veer de draad vastklemmen nadat deze is ingestoken. Deze technieken verminderen de installatietijd aanzienlijk en verlagen de kans op menselijke fouten, zoals het onvoldoende aandraaien van schroeven.

Voorbekabelde contactdozen

Het standaard stopcontact is nog steeds het meest gemonteerde mechanisme binnen het schakelmateriaal. In nieuwbouw wordt ook vaak gekozen voor meervoudige stopcontacten: meestal een tweevoudige of drievoudige uitvoering. Het installeren van deze meervoudige contactdozen is vaak een tijdrovende bezigheid aangezien er brugjes moeten gelegd worden tussen de contactdozen onderling.

Het gebruik van voorbekabelde dubbele en drievoudige contactdozen bespaart heel wat tijd in de installatie. De contactdozen zijn namelijk al intern verbonden met elkaar. Zo kan een dubbel stopcontact tot vier keer sneller geïnstalleerd worden dan de traditionele montage.

Veiligheid

Recente trends op het gebied van veiligheid in schakelaars en stopcontacten richten zich niet alleen op het voldoen aan de wettelijke normen, maar ook op het integreren van geavanceerde technologieën om risico's te verminderen.

Verplichte 30mA differentieelschakelaars

Vanaf 1 juni 2023 vereist het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) in België dat alle stopcontacten beveiligd zijn met een differentieelschakelaar van maximaal 30 mA. Dit type differentieel biedt een verhoogde bescherming tegen elektrocutie en brandgevaar door lekstromen snel te detecteren en de stroom te onderbreken.

Kinderbeveiliging

Kinderveilige stopcontacten zijn tegenwoordig standaard. Ze zijn voorzien van een intern mechanisme dat de openingen afsluit, waardoor het onmogelijk wordt voor kinderen om er voorwerpen in te steken.

Slimme technologie en monitoring

Geconnecteerde stopcontacten en schakelaars kunnen op afstand worden bediend en gemonitord. Bovendien kun je bijvoorbeeld ook push-berichten ontvangen op je smartphone wanneer een verbruiker een bepaalde ingestelde parameter (bijvoorbeeld vermogen of tijd) overschrijdt. Zo kan je indien nodig vanop afstand deze verbruiker uitschakelen. Ook kan je gewaarschuwd worden in geval van een stroompanne en indien nodig interveniëren.

Esthetiek

Het belang van esthetiek in schakelaars en stopcontacten is de laatste jaren sterk toegenomen. Ze worden niet langer beschouwd als louter functionele objecten, maar als een integraal onderdeel van het interieurontwerp. Door het juiste design en de juiste kleur te kiezen, kun je de afwerking van een ruimte naar een hoger niveau tillen en de gewenste sfeer creëren.

Minimalisme en strakke lijnen

De trends op het gebied van schakelmateriaal volgen de algemene trends in interieurdesign. Veel ontwerpen richten zich dan ook op strakke, puristische lijnen met vierkante hoeken en een minimalistische uitstraling. Dit is meteen de meest opvallende decotrend voor 2025. Sommige merken bieden zelfs oplossingen die bijna vlak met de muur zijn, voor een onopvallende en naadloze integratie van de schakelaars en stopcontacten.

Kortom, mooi ontworpen schakelmateriaal zorgt voor een harmonieus en doordacht interieur, waar zelfs de kleinste elementen bijdragen aan het totaalbeeld.

Donkere en zandkleurige tinten

Schakelmateriaal is een gemakkelijke manier om een persoonlijke touch aan een ruimte te geven, zonder grote verbouwingen. De eindgebruiker kan vandaag dan ook kiezen uit een breed scala aan kleuren. En waar wit voorheen de norm was, zijn matzwart en antraciet tegenwoordig erg in trek. Deze uitvoeringen zorgen voor een modern en elegant contrast met lichte muren, of blenden juist perfect met een donker interieur. Andere kleuren binnen schakelmateriaal die het vandaag erg goed doen, zijn de zandkleurige tinten die harmonieus versmelten met het interieur.

Duurzaamheid

Ook in de markt van stopcontacten en schakelaars wordt volop ingezet op duurzaamheid. Het is niet langer voldoende dat een object mooi en functioneel is; het moet ook helpen om het leven van de mensen te verbeteren en het milieu te respecteren. Moderne producten houden dus de balans tussen design en natuur, tussen industriële producten en ecologische eisen.

Circulariteit van materialen

De circulariteit van materialen is een hoeksteen van de ecologische transitie. Fabrikanten zetten steeds meer in op een beperkter gebruik van grondstoffen en het hergebruik en de recyclage van bestaande materialen om afval tegen te gaan en de milieu-impact tot een minimum te beperken.

Mooi voorbeeld vinden we in het nieuwe gamma Light Now van BTicino. Bepaalde afdekplaten bestaan hier uit een combinatie van gerecycleerd ABS en viscosevezels afkomstig uit de fast fashion-industrie. De Zenit-schakelaars die we bij ABB terugvinden, zijn dan weer vervaardigd uit zeer duurzaam polycarbonaat gecombineerd met een stalen steun. Met hun Eco-design zijn ze ontworpen volgens de Eco-Design ISO 14006 voorschriften en ze zijn gemaakt in Europa met 100% hernieuwbare energie.

Maar niet alleen de producten zelf verduurzamen, er wordt ook meer en meer aandacht besteed aan de verpakkingen van het schakelmateriaal. Zo zien we bijvoorbeeld dat fabrikanten overschakelen op 100% recycleerbaar papier en karton.

Optimalisatie van energie-efficiëntie

Om de energie-efficiëntie te optimaliseren en verlichting niet onnodig te laten branden, wordt er meer en meer gebruik gemaakt van inbouwbewegingsdetectoren. Vaak worden deze detectoren geplaatst in doorgangsruimtes, zoals een inkomhal. Maar ook in toiletten en minder vaak gefrequenteerde ruimtes, zoals een zolder of kelder, kan een bewegingsdetector zorgen voor een aanzienlijke energiebesparing.

Het aantal lux, de detectieafstand en de tijdsduur kunnen ingesteld worden op de detector zelf en er is de keuze tussen een 2-draads (in renovatie ter vervanging van een enkelpolige -of wisselschakelaar) of 3-draads uitvoering.

Met dank aan: ABB en Legrand