Hoe ongevallen rond de werkput vermijden?

Ondanks de realiteit dat hefbruggen in menig atelier de norm zijn geworden, blijkt dat men in tal van specifieke gevallen gebruik blijft maken van werkputten. Aan hun gebruik zitten dan ook enkele onmiskenbare voordelen, van een lange levensduur tot een lage onderhoudskost. Maar eigen aan elk atelier is ook het obligate veiligheidsvraagstuk. Exacte cijfers ontbreken, maar navraag leert dat zich jaarlijks verschillende ernstige ongevallen voordoen. Toch blijken de regels ter zake vrij vaag te zijn. Welke antwoorden kan een modern atelier op deze veiligheidsvraag formuleren? Verschillende mogelijkheden bestaan, waarbij de keuze vooral zal afhangen van de factoren prijs en gebruiksfrequentie van de werkput.

Werkput is een blijver

Laten we beginnen met een belangrijke vaststelling: waar in heel wat (de meeste?) garages/ateliers het gebruik van de hefbrug de norm is geworden, blijft de ‘klassieke‘ werkput een blijver, toch voor alles wat als zwaarder materieel omschreven kan worden. Vrachtwagengarages bijvoorbeeld, of zij met een gemengde activiteit waar onder meer ook aan bestelwagens gewerkt moet worden. Andere typische ‘gebruikers‘ van werkputten: aannemersbedrijven, transporteurs die over een eigen werkplaats beschikken of nog openbare vervoersmaatschappijen. Ook is hun ge­bruik obligaat bij het plaatsen van een remmentestbank.

Verschillende soorten

Het principe mag dan al hetzelfde zijn, toch bestaan er verschillende soorten werkputten. Veruit de populairste is die uit beton, al dan niet prefab. Groot voordeel van dit laatste is de plaatsingssnelheid. De put komt immers kant en klaar toe in het atelier, wat de montagetijd drastisch beperkt. Afhankelijk van het geval volstaan enkele dagen voor de volledige plaatsing. Gezien de verschillende vormen van prefabputten is maatwerk bijna mogelijk. Kiest men voor de optie ter plaatse te gieten, dan kan dit al snel tot enkele weken oplopen. Er bestaan ook werkputten in aluminium en kunststof, maar hun populariteit is in het buitenland groter dan op de Belgische markt.

 
Sterke voordelen

Het plaatsen van een werkput is een langetermijninvestering die zich, eens geplaatst, voor een gebruik van de­cennia leent. Ze behoeven ook weinig onderhoud en moeten niet op regelmatige tijdstippen getest en/of gekeurd worden. Ander voordeel is dat ze weinig hoogte of oppervlakte innemen. In omstandigheden met be­perkte hoogte, vormen ze een volwaardig alternatief voor een hefbrug. En wat zeker nuttig is wanneer de oppervlakte beperkt is: door ze af te dekken, moet men in het atelier niet aan oppervlakte inboeten, wat ons onmiddellijk bij het veiligheidsvraagstuk brengt.

Veiligheidsoplossingen anticiperen

Belangrijk is dat de vraag hoe een werkput beveiligd kan worden – we overlopen zo dadelijk de verschillende mogelijkheden – idealiter reeds bij het plaatsen van de put gesteld én beantwoord wordt. Beperkt men zich tot een simpele afsluiting, dan liggen alle opties open. Gaat men echter voor een reële afdekking, dan dienen zich enkele ingrepen bij het plaatsen aan (bv. een HEB 180-balk voorzien op de rand van de werkput: zo kunnen de hangende putkrik, de olieopvangbak en de geleiderails van de afdekking geplaatst worden).

Een veilige werkput vereist een passende afdekking

Schets van het veiligheidsvraagstuk

Mogelijke ongevallen

Kort geschetst: de werkput zorgt voor een leemte in de vloer waarbij één moment van onachtzaamheid volstaat om in te vallen. Vaak ziet men ook nog hoe mecaniciens erover stappen. Wat olie kan echter voor gladheid zorgen, met een voorspelbaar ge­volg.

 
Hoe groot is het probleem?

Precieze cijfers van ongevallen die met een werkput in verband kunnen worden gebracht, blijken er voor de Belgische markt niet te bestaan. In Frankrijk zijn die er echter wel en daar telt men op jaarbasis 30 ongevallen met een dodelijke afloop of waarbij de betrokkene een levenslange handicap oploopt. Er zijn verschillende manieren om dit cijfer naar de Belgische realiteit te extrapoleren. Men kan kijken naar de totale bevolking tussen beide landen, of men kan het een en ander omrekenen op basis van de wetenschap dat er in Frankrijk 20.000 werkputten zijn en in België minstens 8.000. Feit is dat dit voor beide berekeningsmethodes op verschillende ge­vallen per jaar neerkomt.

Bewustwording

Het bewustzijn van de veiligheidsrisico’s en a fortiori het voorkomen ervan blijkt erg wisselvallig te zijn. Navraag leert dat dit vooral in grotere structuren dieper doorgedrongen is. Veelal past het ook in een ruimere veiligheidscultuur die al dan niet in een bedrijf of organisatie aanwezig is. Te vaak is een ongeval een wake-upcall die aan de basis van maatregelen ligt. Wat kan echter gebeuren?

SOORTEN AFDEKKING

Er bestaan verschillende manieren om een werkput af te dekken, zij het dat in sommige gevallen ernstige vragen gesteld kunnen worden over hun doeltreffendheid. Feit is dat de regelgeving rond deze beveiliging ruim opgevat is. Of in de toekomst de verplichtingen zullen verscherpt en/of verfijnd wor­den, is een open vraag. Maar niet onbelangrijk in het licht van de lange levensduur van zo‘n put.

Van net tot statische afdekking

Er bestaat systemen van netten of luchtbedden die een ongeval moeten verhinderen of op zijn minst de gevolgen ervan inperken. Net dat zijn de oplossingen waar de meeste vraagtekens bij geplaatst worden. Daarnaast zijn er de zogenaamde statische be­dekkingen. Deze kunnen uit hout of plastiek bestaan. De werkwijze is eenvoudig: de put wordt toegedekt en weer geopend bij ge­bruik. Uiteraard zal de aantrekkelijkheid van net dit soort oplossingen sterk afhangen van het gebruik van de put. Is een frequent openen en sluiten vereist, dan zal dit mis­schien niet de meest aangewezen keuze zijn. Meer nog, de plaatsing zou niet risicovrij zijn.

Accordeonprofiel

Erg in trek zijn systemen met een zogenaamd accordeonprofiel. Is het systeem geopend, dan schuiven ze boven elkaar. En bij het sluiten zorgen ze voor een bedekking over de hele lengte van de put. Dat uittrekken is mogelijk door rails die precies over die hele lengte aangebracht zijn. In het ideale geval wordt dat voorzien bij het plaatsen van de put, ook al is dit in het omgekeerde geval geen onoverkomelijk probleem. Ook al is het manueel openen ervan niet zwaar (een kracht van 15 kg uitoefenen volstaat), toch bestaan er elektrische en pneumatische systemen op de markt. Recenter zijn systemen die automatisch openen op het ogenblik dat een voertuig boven de put gereden wordt.

Esthetiek en gewicht

Prijs speelt altijd een rol in het maken van een keuze. En zoals gezegd: ook het gebruik van de werkput is een factor. Soms speelt echter ook esthetiek. Een afdekking die nauwelijks in het oog springt, geeft een heel ander zicht op de werkplaats. Ook gewicht speelt. Dat men op een afgedekte put mag staan/lopen ligt nogal voor de hand. In sommige gevallen zal het echter nodig zijn dat hier ook over gereden wordt. De draagkracht van de afgedekte put is m.a.w. ook een element dat speelt of moet spelen bij het maken van een veiligheidskeuze.