Werkplaatstips voor het vacumeren van aircosystemen

Kwartier vacumeren maakt wereld van verschil in goede werking airco

Vacumeren is een belangrijk onderdeel van elk airco-onderhoud. Het verwijdert immers vocht en stofpartikels uit het aircocircuit, zodat ze geen schade kunnen berokkenen aan dure onderdelen zoals de compressorpomp of de condensor. Hoe dat precies moet gebeuren en wat de belangrijkste aandachtspunten en ontwikkelingen zijn, leest u in dit artikel.

Waarom vacumeren?

Wat is vacumeren?

Bij vacumeren wordt een onderdruk gecreëerd in het voertuig om zoveel mogelijk vocht aan het aircosysteem te onttrekken. In feite komt het erop neer dat niet-condenseerbare gassen zoals stikstof, waterdamp en lucht door de onderdruk gaan koken aan kamertemperatuur en vervolgens verdampen. Het is die damp die dan uit het aircocircuit kan worden verwijderd.

Mogelijke gevolgen van niet-vacumeren

Het is belangrijk dat vacumeren bij elke onderhoudsbeurt van het aircosysteem gebeurt of wanneer er aan het aircosysteem gewerkt moet worden. Beknibbel hier nooit op. De werking van een airco-installatie is immers gebaseerd op het condenseren van koudemiddel. Wanneer dat koudemiddel en de smeerolie gemengd raken met vocht, zullen ze degraderen. Dat laat zich zien aan de compressor, waar hogere werkdrukken ont­staan, wat zorgt voor een lager rendement en dus hogere energiekosten. Daarnaast zal de minder smerende werking overmatige slijtage en zelfs schade in de hand werken.

Hetzelfde verhaal bij de condensor: omdat de niet-condenseerbare gassen zich daar verzamelen, resulteert dat in een zeer hoge persdruk en persgastemperatuur. Een derde indicator van te veel vocht vinden we bij het expansieventiel, waar zich bevriezings­ver­schijnselen kunnen voordoen, met als gevolg een drukverlaging en dus lekkage. Ten slotte kan ook de droger verzadigd raken.

Wanneer vacumeren?

Zoals hierboven al aangehaald, is het van belang om vacumeren tot een standaard­onderdeel van het airco-onderhoud te maken. Dat vindt het best tweejaarlijks plaats, of na 100.000 km. Daarnaast is het aanbevolen om vacumeren toe te passen bij iedere schade of reparatie waarbij het filterdrogerpatroon met de buitenlucht in aanraking is gekomen. Dat kan dan ook het beste vernieuwd worden. Filterdrogerpatronen zijn immers bij aanraking met de buitenlucht binnen 15 tot 20 minuten verzadigd met vocht en verliezen daardoor hun werking.

Hoe vacumeren?

Vacumeren begint met het afpersen van de leidingen met stikstof; een eenvoudige manier om snel te weten te komen of er lekken in het systeem zijn. Is dat niet het geval, dan kan men de airco met een vacuümpomp of het aircoservicestation in onderdruk brengen en controleren of het vacuüm niet terugloopt. Bij vacumeren spelen twee parameters een rol: de diepte van het vacumeren en de duur. 

Over de diepte is er consensus bij de verschillende fabrikanten. De grens ligt op minder dan 270 Pa. Het gaat er immers om te zorgen dat het vocht verdampt. Een te snel, te krachtig vacuüm zou ertoe leiden dat het eerst bevriest, dan gaat smelten, om daarna te ver­dampen. De meest praktische vacuümpomp is de pomp die het mogelijk maakt om de druk zo geleidelijk mogelijk onder het kookpunt te brengen. De diameter van de leidingen, slangen en overige componenten zijn hierbij belangrijke parameters. De gouden regel luidt dan ook om rustig te beginnen en voldoende lang te vacumeren. 

De duur is afhankelijk van het volume van de airco-installatie. Hoe meer koudemiddel erin zit, hoe langer het vacumeren zal duren. Als algemene leidraad kan u ‘1 uur per kg koudemiddel dat aanwezig is’ gebruiken. De meeste personenwagens hebben genoeg aan een kwartier vacumeertijd.

Bij heel wat aircoservicetoestellen kan het proces van leeghalen, recupereren olie, wegen koudemiddel, berekenen, vacumeren en weer vullen volledig automatisch gebeuren; zeker voor een onderhoudsbeurt. Monteurs hoeven dan alleen nog maar de slangen op het aircosysteem aan te sluiten en het juiste voertuig in te voeren. In geval van schade of defecten kan het beter zijn om deze stappen manueel te doorlopen.

Functie deep recovery

Een belangrijke evolutie van de voorbije jaren is de gepatenteerde functie ‘deep recovery’, waarmee het recuperatieproces eigenlijk die­per kan gebeuren. De recuperatietijd wordt door deze slimme manier van recupereren verkort tot slechts vijf minuten. De aanbeveling om componenten van het aircosysteem te verwarmen om de laatste grammen te recupereren, is dus niet meer nodig. Dit levert een tijdswinst op, omdat tot de laatste gram koudemiddel in één keer gerecupereerd wordt. Bijkomende recuperatiecycli zijn niet meer nodig. Door tijdens de recuperatie al een deel vacuüm te trekken, kan de ‘echte’ vacuümcyclus ingekort worden. Dat resulteert in een win-winsituatie voor uw portemonnee (volatiele prijzen koudemiddel), uw klant (juistere diagnose want juistere registratie van de resterende hoeveelheid koudemiddel) en het milieu. 

AANDACHTSPUNTEN BIJ HET VACUMEREN

• Vergewis u ervan dat er geen lekken zijn voor het vacumeren en controleer ook op een goede werking na het vullen het aircosysteem. Dat kan door de drukwaarden tegen de referentiewaarden van de autoconstructeur te leggen.
• Let op voor vacumeren bij elektrische voertuigen. Bij bepaalde modellen is er maar één koelcircuit aanwezig voor de airco en het koelen van de batterij. Om het circuit dan volledig leeg te kunnen maken, zullen bepaalde kleppen moeten worden opengezet.
• Zorg bij werkzaamheden aan het koudemiddelcircuit altijd voor een goede verluchting van de werkplaats. Het inademen van te hoge concentraties koudemiddel kan leiden tot duizeligheid en verstikkingsgevaar. De wetgever legt de grens op 1 g per m³. Dat is zeer weinig. Fabrikanten hebben daarom manieren ontwikkeld om te verhinderen dat het koudemiddel kan vrijkomen. Daarvoor wordt er gewerkt met een interne koudemiddeltank en een hermetisch afgesloten reservoir voor de olie, zodat ook koudemiddel dat meekomt met de compressorolie niet wordt afgeblazen in de omgevingslucht. Dat is niet alleen veiliger, maar ook rendabeler, omdat er tot 10% minder koudemiddel verloren gaat.
• Opgelet met de illegale handel in R134a. Dat is niet toegestaan, er kunnen geen veiligheidsfiches worden aangeleverd en in sommige gevallen bevatten de cilinders gevaarlijke mengsels met andere gassen.
• Het is verplicht om bij aircoservice handschoenen en een veiligheidsbril te dragen. Waak er verder over dat bij het verwijderen van de serviceslangen de aansluitnippels niet in de richting van het lichaam worden gehouden. Er kunnen nog resten koudemiddel uitkomen. Bij een normale atmosferische druk verdampt het vloeibare koudemiddel zo snel dat bij contact met de huid of de ogen het weefsel kan bevriezen.
• Zorg voor een vochtvrije opslag van nieuwe olie. Compressorolie is hygroscopisch. Bij niet-hermetische opslag zal die al na enkele uren gesatureerd zijn met vocht (met als gevolg verzuring van de olie) en dus niet meer geschikt voor gebruik bij een aircosysteem.

CORONAVIRUS: ZEKER OOK REINIGEN MET OZONGENERATOR BIJ ONDERHOUD AIRCO

Het coronavirus beheerst de laatste tijd het nieuws. Ook u kan uw steentje bijdragen tot een betere gezondheid voor iedereen. Het Italiaanse ministerie van Volksgezondheid adviseert immers om wagens te reinigen met een ozongenerator om het virus geen kans op overleven te geven. Integreer dit de komende maanden dus zeker in het airco-onderhoud van uw klanten. Een ozongenerator zal ook nare geuren, bacteriën en schimmels elimineren, zonder gebruik van chemicaliën of andere schadelijke stoffen. Dat gebeurt langs het lucht­kanaal van het voertuig. Ozon zal de moleculen afbreken van chemische reacties die geurhinder veroorzaken en het DNA van virussen en bacteriën vernietigen. Plaats de pollenfilter of de actieve koolstoffilter van de airco in het voertuig. Een behandeling kan een kwartier tot een uur in beslag nemen, afhankelijk van de ernst van de vervuiling. Opgelet: zorg ervoor dat de temperatuur in het voertuig niet boven de 25 °C uitkomt. Anders degradeert ozon te snel en verliest het zijn impact. Na ongeveer twintig minuten breekt ozon vanzelf af in zuurstof. Daarom is het belangrijk om na de ozonbehandeling het voertuig minstens een kwartier te verluchten.