STORTKLAAR BETON
AFSPRAKEN ZORGEN VOOR VEILIGE VERWERKING
De sector van het stortklare beton produceert in België jaarlijks ongeveer 12 miljoen m³ beton, wat 1,13 m³ stortklaar beton per inwoner betekent. Zo wordt meer dan 55% van het in België op de markt gebrachte cement verbruikt. Het is goed om weten dat de mogelijkheden van stortklaar beton wel degelijk afhangen van de samenstelling van het materiaal dat in de betoncentrales geproduceerd wordt, en van de kennis van de aannemers om dat vakkundig te verwerken.
Het dragen van PBM's tijdens het storten van beton is van levensbelang
SAMENSTELLING
Beton bestaat uit grind, zand, cement, hulpstoffen (bijv. superplastificeerders), en toevoegingen (bijv. kleurstoffen of staalvezels), waaraan water in de gepaste hoeveelheid wordt toegevoegd om de binding mogelijk te maken. De specificaties qua aandeel en mix van de bestanddelen vindt men terug in de voorschriften die door de studiebureaus worden gemaakt.
Volgens de normen NBN EN 206-1:2001 en NBN B15-001:2004 bestaat een voorschrift voor betonsamenstelling uit vijf codegetallen, zes wanneer er ook aanvullende gegevens zijn:
- Druksterkteklasse (A): De druksterkteklasse wordt aangegeven met een letter C gevolgd door twee getallen, gescheiden door een schuine streep. Deze druksterktes gelden voor beton dat bewaard wordt gedurende 28 dagen bij 20±2 °C onder water of in een kamer met relatieve vochtigheid van meer dan 95%. De druksterkteklassen zijn ook ingedeeld in BENOR categorieën.
- Gebruiksdomein (B1): De tweede code in de samenstelling bestaat uit twee letters die duiden op het soort beton: ongewapend beton (OB), gewapend beton (GB), of voorgespannen beton (VB).
- Omgevingsklassen (B2): De derde samenstellingskarakteristiek bestaat uit letters en cijfers. Dat gaat van E0 (niet-schadelijke omgeving) over EE4 (vorst en dooizout) en ES1 (contact met zeelucht) tot EA3 (sterk agressieve chemische omgeving), met gradaties daartussen.
- Consistentieklassen (C): Consistentieklassen worden met een letter S bepaald en een cijfer bij zetmaat met de Abramskegel (slump) of een letter F met een cijfer bij schudmaat op schoktafel (flow). Het gaat van 'aardvochtig' (S1, F1) tot 'vloeibaar' (S5, F5).
- Korrelmaat granulaten (D): Het vierde gegeven is de maximale korrelmaat van de granulaten in millimeter uitgedrukt.
- Aanvullende gegevens (E): Optioneel kunnen na de vijf codes ook nog extra gegevens over cementtype, samenstelling, vers of verhard beton of verwerkingen opgenomen worden.
TIMING
De regel is dat beton binnen twee uur na productie verwerkt moet zijn. Natuurlijk is dat afhankelijk van het soort beton, de verwerkingsomstandigheden (temperatuur, betonpomp …) en het al dan niet gebruiken van hardingsversnellers/-vertragers. Het leveren van het beton gebeurt door een mixer, die het best toch 48 uur op voorhand besteld wordt. Bij grote hoeveelheden (waardoor centrales misschien de hulp van nabijgelegen betoncentrales moeten inroepen in functie van de verwachte aanvoer per uur) wordt er het best een à twee weken op voorhand besteld. Bij bestelling wordt ook het best de verkeerssituatie in de regio meegegeven, zodat de planner zich zorgvuldig van zijn taak kan kwijten. Bij file moet namelijk vroeg of laat de afweging worden gemaakt door de chauffeur of terugkeren geen betere optie is (om een uitgeharde betonmolen te voorkomen).
VEILIGE LEVERING
Bij de levering van stortklaar beton komen specifieke situaties voor waarbij kranen of betonpompen worden ingezet, en waarbij meer aandacht besteed moet worden aan de veiligheid van de werknemers.
Werftoegankelijkheid
Met het oog op de ideale verwerkingstijd, maar ook om de veiligheid en de werkomstandigheden voor de leverancier te optimaliseren, moeten de toegangsdetails van de werf reeds op voorhand meegedeeld worden. En dat niet enkel voor de betonmixer, die zich toch op een redelijke afstand moet kunnen opstellen, maar ook voor de betonpomp, die steeds meer wordt ingezet om beton op de gewenste plek te krijgen. Vragen die de werfleider zichzelf moet stellen zijn o.a. of de betonmixer en -pomp eenvoudig op de werf kunnen geraken, of er genoeg (verharde) steunoppervlakte voor de steunpoten van de betonpomp zijn, en of er hoogspanningslijnen in de buurt zijn. Spanningsoverslag tussen die lijnen en de betonpomp is helaas nog al te vaak de oorzaak van (dodelijke) werfongevallen.
Aandachtspunten
Bij het lossen van de betonmixer en wanneer het beton naar de bekisting gebracht wordt met behulp van een kraan en een betonneerbak (de kubel), moet daarnaast aandacht besteed worden aan:
- het begeleiden van de bak bij het vullen aan de mixer en het lossen aan de bekisting;
- het manueel geleiden van de bak zelf;
- het leiden van de kraanbestuurder via afgesproken seinen;
- het bewegen van de bak: nooit boven de werknemers die het beton plaatsen of boven de openbare weg;
- het verbod op terugkubelen (een restant beton dat nog in de betonneerbak overblijft, terug in de mixer lossen).
Bij de opstelling van de betonpomp moet ten slotte rekening gehouden worden met:
- het gewicht van de machine en de stempeldrukken;
- de eventuele verkeershinder tijdens het opstellen en pompen;
- eventuele hindernissen die de bewegingen van de giek kunnen hinderen.
Standaard-pbm's en reacties
Persoonlijke beschermingsmiddelen die zowel op bouwwerven als in betoncentrales verplicht zijn, volstaan om u te beschermen tegen beton: helm, handschoenen, laarzen, beschermende kleding, eventueel een spatbril en oorbeschermers. Probeer bij contact met vers beton zo snel mogelijk alle beton te verwijderen. Het kan namelijk allergieën, roodachtige verkleuringen of brandwonden veroorzaken. Wanneer de ogen in contact komen met beton, spoelt men die overvloedig met zuiver water.
de stortsnelheid en de weersomstandigheden
VOORBEREIDING, STORTEN, VERDICHTEN & NABEHANDELEN
- Maak voor de komst van de betonmixer de bekisting zorgvuldig schoon met water en magneetstok.
- Breng daarna bekistingsolie aan in een dunne, gelijke laag.
- Hou u bij het storten aan het stortplan, inclusief het in rekening nemen van de stortsnelheid en de weersomstandigheden.
- Gebruik bij een valhoogte van meer dan anderhalve meter een stortkoker of -broek.
- Kies voor het verdichten van beton een trilnaad met gepaste dikte en frequentie. Voldoende trilling herken je wanneer het oppervlak begint te glanzen.
- Nabehandeling kan door de bekisting te laten staan, af te dekken met matten of folies, te besproeien met 'curing compound' (nabehandelingsmiddel voor beton dat oppervlakken beschermt tegen te snelle droging) of met water.
