Onderhoud van warmtepompen: minstens één keer per jaar

Welke zijn de te inspecteren elementen?

Warmtepompen moeten onderhouden worden om optimale prestaties te behouden, hun levensduur te garanderen en het risico op storingen en lekken van koudemiddelen in de atmosfeer te beperken. De hoge installatie- en elektriciteitskosten zijn ook een stimulans om dit onderhoud uit te voeren. In dit artikel vind je een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten bij het onderhoud van huishoudelijke lucht-waterwarmtepompen.

Reglementering

Tenzij anders vermeld door de fabrikant, zouden warmtepompen minstens één keer per jaar onderhouden moeten worden. Alle ingrepen aan het koudemiddelcircuit moeten uitgevoerd worden door een koeltechnieker van categorie 1.
In onze drie gewesten is een regelmatig onderhoud van warmtepompen verplicht. Hieronder valt ook de controle op lekken van koudemiddel. Onder een bepaalde drempelwaarde, die afhankelijk van het gewest bepaald wordt door het vermogen van de warmtepomp (12 kW) of door de hoeveelheid koudemiddel (5 t CO₂-eq.), is dit periodieke onderhoud echter niet verplicht.

Onderhoud van een warmtepomp

Voor je met het onderhoud begint, raden we aan om de warmtepomp aan te zetten en te luisteren of je ongewone geluiden hoort, zoals schurende of trillende geluiden. Schakel vervolgens de warmtepomp uit, koppel de stroomtoevoer los en wacht enkele minuten voordat je verdergaat.

De volgende paragrafen gaan dieper in op de belangrijkste technische onderdelen van een warmtepomp (zie afbeelding 1) die geïnspecteerd moeten worden, namelijk:

• de regeling en elektrische aansluiting
• de compressor
• de ontspanner
• de verdamper en buitenunit
• de condensor.

Regeling en elektrische aansluiting

Sommige warmtepompen zijn uitgerust met instrumenten die het mogelijk maken om, bijvoorbeeld via een mobiele app of een controlescherm, algemene parameters over de toestand van de warmtepomp te bekijken en informatie te geven over:

• een drukval in het koudemiddelcircuit (bron van rendementsverlies)
• het aantal keren dat de warmtepomp per dag of per jaar opstart (belasting van de compressor)
• het niveau van oververhitting en onderkoeling
• de prestaties van de installatie.

De werking van de vierwegklep, die de cyclus omkeert (ontdooi- of koelmodus), moet ook gecontroleerd worden.

Tijdens het onderhoud is het belangrijk om de volgende elementen na te kijken:

• het foutenlogboek
• de elektrische aansluitingen op de aansluitblokken en de aarding
• de bescherming van de onderdelen die gevoelig zijn voor regen en vocht (bv. moederbord en omvormer).

Compressor

De compressor (zie afbeelding 1, nr. 3), die zich in een gesloten behuizing bevindt, moet nooit onderhouden worden. Bij een defect moet hij vervangen worden. Bij elke opstart wordt een kleine hoeveelheid olie naar het koudemiddelcircuit gestuurd, die na enige tijd terugkeert naar de compressor. Om een goede smering te garanderen en de levensduur van de compressor te verlengen, beperkt de regeling van de warmtepomp het aantal opstarts tot ongeveer zeven à acht per uur.

Ontspanner

De ontspanner (zie afbeelding 1, nr. 6) regelt de drukval en het koudemiddeldebiet door de doorstroomsectie van het koudemiddel te wijzigen. Hij past zijn positie voortdurend aan om goede werkingsomstandigheden voor de verdamper te garanderen. De aanwezigheid van onzuiverheden (bv. soldeerresten) en/of vocht in het koudemiddelcircuit kan leiden tot de verstopping of bevriezing van de ontspanner, met een slechte werking van de warmtepomp tot gevolg. Tijdens het onderhoud moet je:

• nagaan dat de positie van de ontspanner regelmatig verandert
• de toestand van de filterdroger, die zich stroomopwaarts van de ontspanner bevindt, controleren en deze indien nodig vervangen.

Verdamper en buitenunit

In verwarmingsmodus brengt de verdamper (zie afbeelding 1, nr. 2) de warmte uit de buitenlucht over op het koudemiddel, met behulp van buizen die het koudemiddel bevatten en lamellen die de warmteuitwisseling bevorderen. Een ventilator (zie afbeelding 1, nr. 5) zorgt voor een geforceerd luchtdebiet op de verdamper.

Het onderhoud bestaat uit de reiniging en controle van:

• de ventilatorbladen om het nominale luchtdebiet te garanderen, de geluidshinder te beperken en de levensduur van de ventilator te verlengen
• de lamellen van de verdamper volgens de voorschriften van de fabrikant (bv. met een zachte borstel en een specifiek reinigingsproduct of met een stoomreiniger). Als er lamellen verbogen zijn, is het aangeraden om ze weer recht te zetten met een geschikte kam
• de opvangbak en de afvoer van de condensaten om verstopping te voorkomen
• de isolatie van de buizen die het water of het koudemiddel bevatten
• de voorzieningen voor akoestische isolatie (bv. isolatieplaten en silentblocs)
• de volledige unit, omdat het op een schone machine gemakkelijker is om oliesporen te vinden, die duiden op een lek. De reiniging moet altijd gebeuren volgens de voorschriften van de fabrikant om te voorkomen dat de kwaliteit van de oppervlakken aangetast zou worden.

Condensor

In verwarmingsmodus zorgt de condensor (zie afbeelding 1, nr. 7) ervoor dat de warmtepomp de warmte die aan de buitenlucht onttrokken is, overdraagt aan het water in het verwarmingscircuit. Dit is meestal een platenwarmtewisselaar, die gevoelig is voor de aanwezigheid van slib en vervuiling. Tijdens het onderhoud moet je daarom:

• de kwaliteit van het vulwater nagaan en de filter of de slibafscheider op de retourleiding van het verwarmingscircuit reinigen (zie ook TV 278)
• de druk in het hydraulische circuit controleren en, indien nodig, de bron van eventuele lekken opsporen (bv. de expansievaten en automatische ontluchters nakijken)
• de andere elementen inspecteren die de waterkwaliteit kunnen beïnvloeden en de condensor kunnen vervuilen (bv. expansievat en opslagvat).

Dit artikel werd opgesteld in het kader van het COOCK-project ‘RECOVER’, gesubsidieerd door VLAIO.