De ‘mensloze’ fabriek: ultieme wens of ergste nachtmerrie?
Snel lerende (digitale) assistent
Kunstmatige (artificiële) intelligentie (AI), en dan vooral de generatieve vorm ervan, het is me toch wel wat. Als 55-plusser ben ik niet zo gewoon dat andere mensen (laat staan computers) in mijn plaats denken (‘old school’, u weet wel). Maar het moet gezegd, door het gebruik van kunstmatige intelligentie en bijhorende tools zoals ChatGPT, Copilot, enz. kan men analytische taken in een oogwenk voltooien, zonder te moeten inboeten aan kwaliteit. Sterker nog, de resultaten zijn vaak nauwkeuriger dan ik als mens zelf zou kunnen bereiken. Even wat programmeercode (laten) schrijven … hallo Copilot. Even een samenvatting of een rapport (laten) genereren … dankuwel ChatGPT! Dankzij deze tools beschikken we nu al over een snel-lerende (digitale) assistent die bovendien geen vakantie neemt (tot grote tevredenheid van de baas).
Slimme fabrieken
Echter, de vraag rijst wat de limieten zijn van kunstmatige intelligentie op de werkvloer en in het beheer van een (chemische) fabriek. Nu al kan generatieve AI bijvoorbeeld gebruikt worden om via een digitale tweeling van productieprocessen voorspellingen over de werkelijkheid te doen, of om mogelijke gevaren of risico’s te voorspellen die verband houden met een bepaald (chemisch) proces. Sinds kort is de 'slimme fabriek' van het Chinese Xiaomi operationeel, die jaarlijks 10 miljoen smartphones zal produceren. Dit is een volledig geautomatiseerde fabriek, waar computers en robots al het werk doen en geen arbeider of bediende meer nodig is. Dat een dergelijke 'mensloze' fabriek, die zelfstandig kan leren en evolueren, momenteel al realiteit is, is moeilijk te vatten.
"Hoewel ook ik absoluut overtuigd ben dat AI veel voordelen kan bieden voor de procesindustrie, lijkt het me toch wel tijd voor enkele ethische overwegingen"
Gevaren van AI
De mogelijkheden van AI voor de procesindustrie lijken op termijn dus legio te zijn. Maar schuilt nu net daarin niet het gevaar? Want willen we wel autonome, zelfsturende fabrieken zonder mensen? Het gebruik van AI in een fabriek brengt immers verschillende overwegingen met zich mee, waaronder ethische kwesties (bv. banenverlies en gegevensprivacy), veiligheidsrisico’s (hacking of ‘op hol’ slaan van AI-systemen, wat leidt tot controleverlies en veiligheidsproblemen), en transparantie in de besluitvorming (het is vaak moeilijk te begrijpen hoe de vaak complexe ‘black box’ modellen van AI-systemen tot hun beslissingen komen). Zelfs topmensen binnen Google hebben meermaals gewezen op de gevaren van AI en de noodzaak aan voorzichtigheid bij de verdere ontwikkeling en implementatie van AI.
Hoewel ook ik absoluut overtuigd ben dat AI veel voordelen kan bieden voor de procesindustrie, lijkt het me toch wel tijd voor enkele ethische overwegingen en een meer gereguleerde aanpak om bovenstaande risico’s te beheersen. Want ik denk dat u, net zoals ik, geen fan bent van een op hol geslagen, mensloze fabriek.
Ik wens u veel leesplezier bij dit nummer van NPT en de boeiende artikels daarin, die momenteel nog door mensen van vlees en bloed zijn geschreven en n
iet door generatieve AI. Maar wat niet is, kan in de toekomst uiteraard nog komen …
dr. ing. Luc Van Ginneken
