COMBIHAMERS KOPPELEN VERMOGEN MET LICHT GEWICHT

BOREN, HAMERBOREN EN BEITELEN

De gebruiker van combihamers is op zoek naar een toestel met een maximale kracht, gekoppeld aan een minimaal gewicht en een laag trillingsniveau. Natuurlijk zullen ook andere parameters de uiteindelijke keuze bepalen. We bekijken in dit artikel de eigenschappen die bij het gebruik van een combihamer belangrijk zijn, en bieden u ook een greep uit het huidige aanbod van professionele machines.

BOORMECHANISME

Het onderscheid tussen de verschillende soorten (slag)boormachines wordt bepaald door het boormechanisme. Zo boort de normale boormachine enkel en alleen door de omwentelingen van de boor. De beitelhamer beschikt enkel over een pneumatische slagfunctie, waardoor de hamer gespecialiseerd is in het breken. Een boorhamer combineert de functie van de boormachine met een pneumatische slagwerking, waardoor de boor ook in het materiaal 'gehamerd' wordt. De combihamer is een combinatie van beide en kan dus zowel (hamer)boren als beitelen.

Maar binnen het aanbod maken we toch een onderscheid tussen twee versies. Enerzijds onderscheiden we de combihamer, waarbij enkel de rotatiefunctie uitgeschakeld kan worden. Dergelijke machines maken het boorhameren en beitelen mogelijk. Bij de combihamers, waarbij zowel de rotatiefunctie als de beitelfunctie uitgeschakeld kan worden, kan er, naast het boorhameren en beitelen, ook gewoon geboord worden.

KENMERKEN

Slagkracht

De slagkracht van de combihamer is enorm belangrijk voor de aannemer. Die bepaalt immers grotendeels het rendement tijdens het hamerboren en het beitelen. Te lichte machines kunnen immers het hak- en breekwerk in beton niet aan en zijn enkel geschikt voor het beitelen in metselwerk. Bij hamerboren wordt het grote werk immers gedaan door de krachtige slagen van de hamer, de boorfunctie dient enkel om het losgeslagen gruis af te voeren. Wanneer er regelmatig afwisselend licht en zwaar beitelwerk gedaan moet worden, is een combihamer van minimaal 9 à 10 joule met een instelbare slagkracht aangewezen.

Dit maakt de machines ook geschikt voor hak- en breekwerk met puntbeitels, sleufbeitels, platte of spadebeitels, bouchardeerbeitels en voegbeitels. Met een nog grotere slagkracht bewijst de boorhamer zijn waarde bij wand- en plafonddoorvoeren, bij het achteraf aanbrengen van wapeningen, bij het verzinkboren, bij het trekken van kabelkanalen en bij het verwijderen van tegels. Wanneer er dan toch in kwetsbaar materiaal gewerkt moet worden met de hamerboorfunctie, volstaat het de kracht in te stellen op het gereduceerde slagvermogen.

Gewicht

Naast de slagkracht speelt het gewicht van de machine een zeer belangrijke rol bij het dagelijkse gebruik. De slagkracht wordt gerealiseerd door een slagmechanisme. Een grotere slagkracht impliceert doorgaans ook een zwaardere hamer, zodat deze machines ook een stuk zwaarder wegen.

Voor de aannemer is het zoeken naar de gulden middenweg en de ideale machine in functie van zijn eigen kunnen: een zo krachtig mogelijke combihamer tegen een zo laag mogelijk gewicht. Investeer in een machine die je bij diverse werkzaamheden kunt gebruiken, ook als je bovenhoofds moet werken. Voor het slechts zeer sporadische betonbreekwerk kun je apart een zeer krachtige beitelhamer aankopen.

 

Toerental

We onderscheiden het onbelaste toerental en het nominale (= werkelijke) toerental bij belasting. Omdat de parameters niet beide bij elke fabrikant verkrijgbaar zijn, vermelden we ze allebei. Het toerental bepaalt de snelheid waarmee er gewerkt wordt tijdens het normaal boren of het hamerboren. Voor het boren in harde materialen is een hoog toerental gewenst (snel boren). Voor het boren in zachtere materialen volstaat een lager toerental. De instelling van het toerental kan al dan niet traploos gebeuren. Zware combihamers, uitgerust met constantelektronica, garanderen uniforme toerentallen, zelfs onder belasting.

Aantal slagen op volle kracht

Naast de slagkracht bepaalt ook het aantal slagen op volle kracht de mogelijkheden van de combihamer. Terwijl dit voor klopboormachines boven 50.000 slagen per minuut kan liggen, ligt dit bij elektropneumatische combihamers heel wat lager, omdat die ook gebruikt moeten kunnen worden voor de beitelfunctie. Bij de combihamers tot 9 joule is de instelbaarheid van het aantal slagen per minuut handig voor het gecontroleerd kappen in zachtere materialen. Bij het echte breekwerk in beton wordt er echter meestal volle kracht geëist, zodat de instelbaarheid minder belangrijk is.

Twee snelheden

Alle combihamers zijn standaard voorzien van de hamerboorfunctie. Enkele lichtere combihamers zijn voorzien van twee snelheden, waarbij de tweede (hogere) snelheid boort zonder de slagfunctie. Dit maakt het mogelijk om met de machine te boren in hout en metaal met de boorhouder (snelspan of tandkrans) en met boorkronen in metselwerk.

 

Elektronische bescherming

Boven op de slipkoppeling biedt een speciale elektronische rem extra veiligheid aan zowel de gebruiker als de machine. Deze elektronische rem wordt geactiveerd als een sensor een onverwachte beweging van de boorhamer detecteert. Daardoor zal het roteren van de boor automatisch stoppen, zodat de boorhamer bij het blokkeren van de boor niet volledig ronddraait en de gebruiker verwondt.

Trillingen

De Europese richtlijn 2002/44/EC bepaalt dat de gebruiker van handgereedschap beschermd moet worden tegen hinderlijke trillingen. De zware combihamers vanaf 9 J zijn dan ook voorzien van een trillingsbescherming die meestal bestaat uit rubberen schokdempers tussen het handvat en het toestel, en een actief contragewicht in de machine dat de zware schokken absorbeert. Daardoor voelt de gebruiker amper de trillingen. Uitzonderlijk zijn ook enkele combihamers met een kracht van om en bij 5 joule uitgerust met een trillingsbescherming.

Risico's bij trillingen

Enkele vaak voorkomende beroepsziekten voor werknemers die blootgesteld worden aan trillingen via hand en arm, zijn:

• Het syndroom van Raynaud: vertraging van de bloeddoorstroming, met als gevolg blekere vingers en het gevoel dat de vingers 'dood' zijn.
• Elleboogartrose: doordat de elleboog in halfgebogen positie vaak als schokdemper werkt bij trillingen, ondergaat die een reeks traumatische microbewegingen, waardoor de structuur van de drie ellebooggewrichten steeds verder wijzigt.
• Botverweking van het halvemaanbeentje.
• Carpaletunnelsyndroom: beknelling van de middelste armzenuw zorgt voor een aandoening aan de pols.

Beitelposities

Voor het beitelen en het hakken van sleuven is de beitelpositie (hoek waaronder er gebeiteld wordt) soms van belang. De meeste machines beschikken over een aantal beitelposities dat varieert van 12 tot 40°.

 

TOEBEHOREN

Boren en beitels

Bij combihamers wordt er vooral gebruikgemaakt van SDS-plus (+)- of SDS-max-booropnamekoppen. Het is dan ook belangrijk om de juiste boren en beitels aan te schaffen die geschikt zijn voor de boorhouder. Verschillende modellen met en zonder snoer beschikken over een verwisselbare boorhouder, zodat er eventueel een gewone snelspan- of tandkransboorhouder gemonteerd kan worden voor het werken met boren met een cilindrische schacht.

Beveiliging

Om de kans op diefstal tegen te gaan, zijn steeds meer toestellen voorzien van een antidiefstalsysteem. Die kunnen enkel operationeel gemaakt worden, indien de gebruiker zich identificeert met de juiste code. Op grote werven waar veel arbeiders en firma's vertegenwoordigd zijn, is deze beveiliging zelfs verplicht.

Onderhoud

Het onderhoud van de elektrische combihamer beperkt zich tot het verwisselen van de koolborstels. Sommige combihamers zijn voorzien van een lichtsignaal dat aangeeft wanneer de koolborstels vervangen moeten worden. Het vervangen zelf gebeurt bij de meeste machines vrij gemakkelijk door het verwijderen van een afsluitdeksel. Steeds vaker bieden de fabrikanten ook een herstelservice aan. Bij intensief gebruik van de combi-hamers is het interessant om deze optie in overweging te nemen.

ACCUCOMBIHAMERS

Het voordeel van accumachines is de grote bewegingsvrijheid, omdat men geen last meer heeft van snoeren. Het vroegere nadeel van de beperkte kracht en een geringe effectieve werktijd (= de tijd dat de accu vol is) is voor een groot deel verdwenen sinds de komst van Lithium-ion. De machines vanaf 28 V zijn net zo krachtig als machines op snoer en de accu's worden dankzij snelladers heel snel geladen. Diepontlading, overbelasting en oververhitting behoren ook tot het verleden dankzij de Electronic Cell Protection-techniek.

STOFVRIJ BOREN

In heel wat gevallen is het nodig om zo weinig mogelijk stof te creëren op de werf. Denk maar aan verbouwingen binnen reeds bewoonde panden. Maar ook voor zowel de veiligheid van de arbeider als de levensduur van de machine is stofvrij boren bijna een noodzaak.

Om die reden kan het nodig zijn om de combihamer aan te sluiten op een industriële stofzuiger tijdens het boren door middel van aangepaste afzuigadapters. Informeer hiervoor bij de fabrikant of leverancier in functie van de meest gebruikte boordiameters tijdens de aannemingswerken. Sommige machines (ook binnen het accuaanbod) zijn zelfs uitgerust met een geïntegreerd stofafzuigsysteem met HEPA-filter.

 

WELKE MACHINE KIEZEN?

Of beter gezegd: welke machines kiezen? Want met één enkele combihamer zult u ofwel het zware werk (te lichte slagkracht) of juist het lichte werk (te zware slagkracht) niet aankunnen. Daarom raden de fabrikanten aan om voor het boor-, hamerboor- en beitelwerk drie machines te voorzien:

• Een elektrische of snoerloze SDS-Plus combihamer voor boor- en hamerboorwerk met een boordiameter van maximaal 30 mm en hakwerk in metselwerk.
• Een SDS-max combihamer vanaf 9 J voor boordiameters vanaf 20 tot 40 à 45 mm en het zwaardere breekwerk en het hakken van sleuven in beton.
• Een beitelhamer voor het echte breekwerk en slopen van grote betonstukken.