Veilig en futureproof werken met warmtepompen die klimaatvriendelijke koelmiddelen bevatten
De overgang naar een klimaatvriendelijke toekomst is onvermijdelijk, en warmtepompen spelen hierin een cruciale rol. Overheden zetten steeds meer in op de uitfasering van fossiele brandstoffen en stimuleren het gebruik van hernieuwbare energiebronnen. In dit kader zijn warmtepompen de ideale oplossing voor zowel verwarming als koeling.
Met de invoer van de nieuwe verordening zullen installaties met gefluoreerde (synthetische) koudemiddelen op korte termijn aan productverboden onderhevig zijn.
Dat betekent dat bedrijven en particulieren best nu al anticiperen op deze regelgeving door te investeren in warmtepompen met milieuvriendelijke koelmiddelen. Het is daarbij belangrijk om aandacht te hebben voor veiligheid. Een correcte omgang met brandbare koelmiddelen is essentieel, denk maar aan koolwaterstoffen (R600a, R290, R1270), R32 en HFO's (R1234ze, R1234yf).
Diederik, adviseur bij Frixis – de Belgische Vereniging van de koude, warmtepomp / airconditioning en luchtbehandelingssector – helpt u op weg aan de hand van praktische tips en veiligheidsoverwegingen.
Veilig werken met brandbare koelmiddelen
Bij het werken met brandbare koelmiddelen is veiligheid van het grootste belang. De werkzone moet goed geventileerd zijn, en vrij zijn van ontstekingsbronnen binnen een straal van 3 meter.
Indien nodig moet geforceerde ventilatie worden toegepast met een explosieveilige ventilator. Die moet op een veilige afstand buiten de werkzone worden ingeschakeld. De ventilatoren zijn voorzien van een snoer van 5 meter zodat men ze buiten de veilige werkzone kan inschakelen.
Bij werkzaamheden waarbij het systeem geopend wordt of bij elk vermoeden van een lek, moet de werkzone gecontroleerd worden met een koolwaterstofdetector die niet resetbaar is. Die moet een alarm geven bij 20% van het onderste ontvlambaarheidsniveau.
Daarnaast moet er altijd een geschikt blusapparaat beschikbaar zijn, zoals een droge poederblusser van minstens 2 kg of een CO₂-blusser met een equivalente capaciteit.
Geschikte gereedschappen en apparatuur
Voor een veilige omgang met brandbare koelmiddelen moeten steeds de geschikte gereedschappen en apparatuur worden gebruikt.
Standaard manifoldsets en vacuümpompen kunnen veilig worden toegepast, mits de vacuümpomp een veilige aan/uit-schakelaar heeft en zich in een goed geventileerde ruimte bevindt.
Standaard recuperatie-units mogen niet worden gebruikt voor het terugwinnen van brandbare koelmiddelen vanwege de aanwezigheid van ontstekingsbronnen zoals schakelaars, relais en pressostaten. Daarom moet altijd een speciaal ontworpen recuperatie-unit worden gebruikt.
De meeste elektronische lekdetectoren voor HFK’s, HFO’s en HCFK’s zijn niet geschikt voor brandbare koelmiddelen. Daarom moet een detector specifiek ontworpen voor brandbare gassen of een lekdetectiespray gebruikt worden.
Veilige lektesten en koelmiddelrecuperatie
Lektesten op systemen met brandbare koelmiddelen moeten veilig worden uitgevoerd met behulp van lekdetectiespray of een elektronische detector voor brandbare gassen. Indien er een lek wordt gevonden, moet het koelmiddel veilig worden verwijderd. De beste en meest veilige manier is affakkelen met een affakkelinstallatie. Tijdens dit proces worden deze gassen gecontroleerd verbrand om hun impact op de veiligheid te beperken.
Indien men het koudemiddel wil terugwinnen met een recuperatie-unit, moet voor een veilige opslag de recuperatiecilinder vooraf worden gevacumeerd en mag deze niet voor meer dan 45% van het veilige vulgewicht voor HFK’s gevuld worden. De cilinder moet voorzien worden van duidelijke labels die aangeven dat er brandbaar koelmiddel in opgeslagen zit.
Veilig vacumeren en solderen
Bij het vacumeren van een systeem met brandbare koelmiddelen moet nagekeken worden of de aan/uit-schakelaar van de vacuümpomp de enige mogelijke ontstekingsbron is. De pomp moet in de aan-stand geplaatst worden en via een stopcontact buiten de veilige zone van 3 meter worden ingeschakeld.
Daarnaast moet de pomp in een goed geventileerde ruimte worden opgesteld. Soldeerverbindingen moeten veilig worden los gesoldeerd door de werkzone continu met een geschikte detector te controleren en te zorgen voor voldoende ventilatie.
Voordat een soldeerverbinding wordt losgemaakt, moet het brandbare koelmiddel volledig uit het systeem worden gerecupereerd en moet het systeem “onder vacuüm” worden gebracht. Vervolgens moet het systeem met droge stikstof onder lichte overdruk worden gebracht en moet een afblaasleiding naar de atmosfeer worden aangesloten.
Tijdens het opnieuw solderen moet de werkzone continu gecontroleerd worden met een detector voor brandbare koelmiddelen en moet er voldoende ventilatie aanwezig zijn. Minstens één toegangspunt van het systeem moet open zijn naar de atmosfeer. Daarnaast moet er, net zoals bij andere koudemiddelen, gesoldeerd worden onder stikstofdruk.
Onderdelen vervangen
Bij het vervangen van onderdelen van elektrische apparatuur en compressoren is het belangrijk om altijd identieke onderdelen te gebruiken. Daarnaast moet gecontroleerd worden of elektrische contactdozen correct afgesloten zijn voordat het systeem opnieuw in werking wordt gesteld. Het wijzigen of verplaatsen van componenten wordt afgeraden.
Werken met brandbare koudemiddelen vraagt om de juiste kennis en voorzorgsmaatregelen. Door up-to-date te blijven met de nieuwste richtlijnen en technieken, kunt u veilig en efficiënt te werk gaan.
Wilt u zich verder verdiepen in dit onderwerp en profiteren van professioneel advies?
Word dan lid van Frixis! Als lid krijgt u toegang tot exclusieve informatie, technische ondersteuning en een netwerk van experts binnen de HVAC-R-techniek.
Bezoek www.FRIXIS.be en ontdek hoe Frixis u kan helpen om veilig en volgens de nieuwste normen te werken.
