Hoe nagalm vermijden?

Materialen en geometrie zijn belangrijkste invloedsfactoren

In dit artikel kunt u lezen dat de nagalmtijd in een ruimte berekend wordt volgens de formule van Sabine (T = 0,16 x V/(S x a)). Daaruit blijkt dat de geometrie van de ruimte en het materiaalgebruik een rechtstreekse invloed hebben op de nagalmtijd.

Geometrie

De geometrie van een ruimte, en meer bepaald de verhouding tussen het volume (V) en de oppervlakte (S), is een bepalende factor voor de nagalmtijd. Ruimtes met hoge plafond zullen bijvoorbeeld meer last hebben van nagalm dan ruimtes met een beperkter volume. Ook langgerekte ruimtes zonder noemenswaardige onderverdeling - erg populair in een architectuur die zich richt op de transparantie - doen het duidelijk minder goed op akoestisch vlak. In dergelijke ruimtes kunnen de geluidsgolven zich namelijk onverstoord voortbewegen, waardoor de spraakverstaanbaarheid op lange afstand doorgaans veel te hoog zal zijn. 

Materialen

Een andere belangrijke factor in de formule van Sabine is de absorptiecoëfficiënt a. Deze is volledig afhankelijk van de toegepaste materialen, waarbij harde materialen zoals beton of keramisch materiaal een zeer lage alfawaarde hebben en dus tot een lange nagalmtijd leiden.

In principe is het toevoegen van materialen met een hoge absorptiecoëfficiënt, zoals minerale wol, een van de meest efficiënte en schijnbaar gemakkelijkste manieren om een ruimte akoestisch te optimaliseren. Men kan hierbij stellen dat hoe hoger de gemiddelde alfa-waarde, hoe minder nagalm er zal optreden, al dient men ook aandacht te besteden aan het gelijkmatig verdelen van de absorptie over de volledige ruimte. Bovendien wordt er een onderscheid gemaakt tussen drie verschillende geluidsabsorptiemechanismen.

Poreuze absorptie

De geluidsabsorptie wordt bereikt a.d.h.v. een open-poreus materiaal en werkt voornamelijk hoogfrequent (vanaf 1.500 Hz). Hoogwaardige, opencellige schuimstofplaten, akoestische spuitpleisters, poreuze bakstenen, argexblokken, naadloze pleistersystemen, ruwe/poreuze betonstenen en kleefbare minerale platen zijn hier voorbeelden van. Diverse types tapijten geven ook goede resultaten. Ook in de ruimte opgehangen volume-elementen zoals horizontale plafondeilanden en baffles van geperste minerale wol of speelse opgehangen akoestische elementen horen tot deze categorie.

Helmholtzresonantie

De geluidsabsorptie wordt bereikt a.d.h.v. een spouwruimte achter een geperforeerd of gegleufd paneel en heeft vooral impact op frequenties tussen 300 en 1.500 Hz (middenfrequent). Een voorbeeld van Helmholtzresonatoren zijn onder meer de gegleufde betonstenen. Een veelvuldig toegepast principe voor sportzalen is een lichte platdakconstructie met geperforeerde stalen profielplaten en rotswolcannelurevulling. Op die manier kan het akoestische comfort (zaalakoestiek) van een sporthal gevoelig verbeteren.

Paneelresonantie

De geluidsabsorptie wordt bereikt door ongeperforeerde panelen (bv. multiplex) voor een luchtlaag met eventueel een poreus materiaal te plaatsen en is het meest effectief bij lage frequenties vanaf 100 Hz. Paneelresonatoren zijn bv. bepaalde types verlaagde plafonds, computervloeren en voorzetwanden, dit meestal in combinatie met andere absorptiemechanismen.

Combinaties

Combinaties van diverse absorptiemechanismen zijn ook mogelijk, zoals de combinatie 'Helmholtz poreus', bv. een spleetresonator houten beplanking met spleten en achterliggende spouw, of geperforeerde baksteen met minerale wol of geperforeerde gipsplaten met achterliggende rotswol. De combinatie 'paneel poreus', zoals tegels met geperste minerale wol en gipsplaatvoorzetwanden met achterliggende minerale wol, is ook mogelijk.

Inrichting

Ten slotte mag u ook de inrichting van de ruimte niet in rekening vergeten te brengen. Deze heeft zowel op de absorptie als op de diffusie een impact. Enerzijds beïnvloedt het materiaal van het meubilair de nagalmtijd – zij het in veel kleinere mate dan dat van plafonds, muren en vloeren –, anderzijds zal het geluid in een quasi lege ruimte veel verder dragen dan in een ruimte die gevuld is met meubilair, tussenschotten, ... Het is daarom van groot belang dat men hierover reeds in een vroeg stadium beslissingen neemt.

Architecturale trends

Hoewel de materiaalkeuze een van de belangrijkste en schijnbaar gemakkelijkste manieren is om een ruimte akoestisch te optimaliseren, is dat binnen de huidige architecturale trends en technieken niet altijd evident. Harde materialen zoals glas en beton zijn erg aantrekkelijk en er is bijvoorbeeld een grote voorliefde voor betonnen vloeren en plafonds, die men uiteraard liever niet met akoestische oplossingen bedekt. Bovendien is het toevoegen van extra geluidsabsorberende materialen ook op technisch vlak niet altijd wenselijk. In het volgende artikel richten we ons op de uitdagingen van betonkernactivering.