7 misvattingen over akoestiek
Laat akoestische problemen uw bouwproject niet verknallen
Specialist van dienst Marcelo Blasco, zaakvoerder van Blasco bvba, Acoustic Design & Engineering, gaat dieper in op de theorie en de praktijk van een correct opgebouwde (woningscheidende) akoestische isolatie. Daarbij maakte hij korte metten met enkele vaak voorkomende misvattingen in de sector. In deze bijdrage zetten we er alvast zeven op een rijtje.
1. “Dankzij de scheidingswand kunnen we de akoestiek binnen deze ruimte met 10 DB verbeteren"
Marcelo Blasco: “In deze ene uitspraak schuilen in feite meerdere misvattingen. Eerst en vooral is decibel een eenheid die wordt gebruikt om verschillende akoestische grootheden uit te drukken. Wanneer je zegt dat je iets met 10 dB zult verbeteren, zul je dus eerst moeten aangeven over welke grootheid je het precies hebt. In de meeste gevallen zal het ofwel over de geluidsverzwakkingsindex R (luchtgeluid), ofwel over het genormaliseerde contactgeluidsdrukniveau Ln (contactgeluid) gaan. Merk daarbij op dat bij de eerste grootheid R de prestatie verbetert naarmate de waarde stijgt, terwijl, omgekeerd, bij de tweede grootheid Ln de prestatie sterker wordt naarmate de waarde daalt.
Ten tweede moeten we goed oppassen met uitspraken over één specifieke ruimte. Het kan inderdaad heel goed zijn dat volgens de technische fiche een type scheidingswand de waarde R met 10 dB verbetert ten opzichte van een bepaalde standaardoplossing. Weet echter dat deze verbetering gemeten is in laboratoriumomstandigheden. In situ, dus op de werf of in zijn toegepaste vorm, kan het resultaat anders (meestal minder goed) uitvallen. Opgepast dus met uitspraken en beloftes!
Als laatste moet u er zich ook van bewust zijn dat de decibelschaal logaritmisch is. Je kunt bijvoorbeeld niet stellen dat R = 30 dB de helft is van R = 60 dB. Het zal daarentegen veel meer zijn."
2. “Akoestische eisen zijn enkele verplicht indien specifiek vermeld in het lastenboek"
Blasco: “Fout, dus. Net zoals op het vlak van isolatie, stabiliteit of brandveiligheid bestaan er wel degelijk akoestische eisen die bij wet verplicht zijn. We maken daarbij een onderscheid tussen 'normaal' en 'verhoogd' akoestisch comfort. Voor woongebouwen kun je de eisen terugvinden in de norm NBN S01-400-1 (2008), voor schoolgebouwen is dat de norm NBN S01-400-2 (2012) en voor kantoorgebouwen, ziekenhuizen, rusthuizen, hotels ... zijn er de normen NBN S01-400 (1977) en NBN S01-401 (1987). De laatste twee normen zullen binnenkort worden vervangen door de NBN S01-400-3.
Een gouden tip: vraag steeds aan de architect of aan de hoofdaannemer over welk comfortniveau het precies gaat. Doet u dat niet en plaatst u bijvoorbeeld overal niet-akoestisch geïsoleerde ventilatieroosters boven de ramen, dan bestaat de kans dat u, in geval van een klacht, daarover aangesproken wordt. Zeker bij exclusieve bouwprojecten zoals luxe woningen of luxe appartementen, zal een rechter, mocht het ooit zo ver komen, de koper in bescherming nemen en een verhoogd akoestisch comfort eisen."
“Minerale wol heeft te weinig massa om een afdoende barrière te vormen"
3. “Minerale wol is een goede akoestische isolatie tegen luchtgeluid"
Blasco: “Minerale wol speelt een belangrijke rol op het vlak van akoestiek, maar biedt op zich geen goede akoestische isolatie tegen luchtgeluid. Hoe deze schijnbare paradox verklaren? Wel, minerale wol is in de eerste plaats een opencellig materiaal. Dat betekent dat het de lucht en dus ook het geluid vrij makkelijk doorlaat. Het heeft bovendien te weinig massa om een afdoende barrière te vormen.
Aan de andere kant zorgt deze opencelligheid er wel voor dat het materiaal geluidsgolven die binnen één en dezelfde ruimte weerkaatst worden, heel efficiënt absorbeert en omzet in warmte. Minerale wol beperkt m.a.w. sterk de nagalmtijd in een ruimte. Geen wonder dat de baffles of de akoestische plafonds in landschapskantoren, doorgaans heel wat minerale wol bevatten.
Ook in een spouw is het raadzaam om de nagalmtijd te beperken. Zit deze spouw 'ingebed' in een massa-veer-massasysteem, dan zal het totale pakket, dus met de twee massa's als essentiële onderdelen, wél een performante akoestische oplossing tegen luchtgeluid bieden. Kwestie van de zaken correct te nuanceren!"
4. “De akoestische isolatie tussen twee kamers wordt enkel bepaald door de directe scheidingswand"
Blasco: “Iedereen met een beetje ervaring op het vlak van akoestiek weet dat dit niet waar is. Toch zijn er nog steeds architecten en aannemers die hun klanten 'misleiden' met hoogperformante scheidingswanden die alle mogelijke geluiden tegenhouden. De waarheid is uiteraard dat het geheel slechts zo sterk is als zijn zwakste schakel. Het lawaai kan zich immers ook via de vloeren, de plafonds, de façade, de leidingsdoorvoeren enzovoort verplaatsen. Dit noemt men ook wel eens flanking. Bij akoestiek moet men dus altijd het totaalplaatje bekijken."
5. “De zwevende dekvloer wordt gestort tot tegen de muren"
Blasco: “Starre verbindingen moet men steeds trachten te vermijden. Het ontkoppelen van zware massa's vormt in feite de basisregel voor iedereen die bezig is met akoestisch isoleren. Leuke anekdote in dat verband: ooit moest ik een expertise doen in een appartementsgebouw aan de kust. Daar hoorde men op de zevende verdieping de stoelen schuiven in het restaurant op het gelijkvloers! De oorzaak bleek uiteindelijk dat de aannemer in het restaurant tussen de vloer en de plint geen soepele voeg had voorzien. Dat bewijst nog maar eens dat bij akoestiek elk 'detail' van levensgroot belang is. Je kunt alles nog zo tot in de puntjes uitvoeren, als je op het allerlaatste ogenblik een steek laat vallen, is de hele boel om zeep."
“Vanuit het oogpunt van akoestiek zou men eigenlijk symmetrische dubbele beglazing moeten verbieden"
6. “4-12-4-Beglazing is akoestisch beter dan 4 MM enkel glas"
Blasco: “Een vaak voorkomende fout. 4 mm enkel glas isoleert akoestisch gezien wel degelijk beter dan het thermisch veel performantere 4-12-4! Dubbele en drievoudige beglazing kan eigenlijk enkel maar akoestisch performant zijn op voorwaarde dat het asymmetrisch is opgebouwd.
Wie kiest voor veiligheidsglas, plaatst het gelamelleerde glasblad vanuit akoestisch standpunt het best aan de binnenzijde van de woning. Waarom? Indien de PVB-folie in het buitenste glasblad zou zitten, dan zou deze in de winterperiode star worden onder invloed van de koude, wat akoestisch gezien nadelig is. Gelukkig spoort dit principe perfect met de wetgeving op vlak van doorvalbeveiliging!
Er zijn ook akoestische PVB-folies op de markt. Deze worden aangeduid met de term PVBA, en zijn akoestisch heel wat performanter dan de standaard-PVB-folies. Let evenwel op: binnen de PVBA's zijn er verschillende merken en types. Kies voorzichtig, want ze scoren vaak erg uiteenlopend, en ook de prijs kan sterk variëren!"
7. “Ventilatieroosters en akoestiek zijn volkomen tegenstrijdig aan elkaar"
Blasco: “Er bestaan wel degelijk ventilatieroosters die akoestisch performant zijn. Pijnpunt is hier vaak de interpretatie van de technische fiches. De grootheid gebruikt bij de prestatiebepaling van het rooster is immers een andere dan de grootheid gebruikt bij de prestatiebepaling van het raam en de bijbehorende beglazing. Die twee waardes mag u dus niet zomaar met elkaar vergelijken! Informeer u hierbij ten gronde. En tot slot, wanneer de akoestische eisen heel erg hoog liggen, bijvoorbeeld in Zaventem of vlak naast een zeer drukke baan, dan is het misschien beter om voor balansventilatie te kiezen en geen ventilatieroosters te voorzien."
