Lees al onze artikels over de opleiding Energiemanagement van Howest

In een artikelenreeks in samenwerking met de opleiding Energiemanagement van Howest geven we u een overzicht van wat u kunt doen om uw steentje bij te dragen. In dit stuk maken we kennis met de opleiding.

 

Waarom u nood heeft aan een energiemanager

Duizenden euro’s bespaard tijdens stage

Energie staat volop in de schijnwerpers. De klimaatproblematiek beheerst vaak de headlines, er wordt volop gediscussieerd over de energiemix van de toe­komst, en een betaalbare energiefactuur is een steeds terugkerend thema voor consument en politicus. Ook op bedrijfsniveau is energie al langer een hoofdthema, zij het dan dat vooral besparing hier de hoofdreden is. Hier kan een grondige analyse van de energiestromen soelaas bieden.
Lectoren Tim Vandendriessche en Jurgen Van Ryckeghem stonden ons te woord.

Jonge maar nodige opleiding

Motion Control: de richting Energiemanagement is relatief nieuw. Vanwaar de nood aan deze opleiding?

Tim Vandendriessche: “Het vijfde academiejaar in Howest is net afgelopen. In Vlaanderen organiseert niet enkel Howest de opleiding, ze bestaat ook in Antwerpen. Het is dus inderdaad een vrij jonge opleiding, maar wel eentje die tegemoetkomt aan de noden van de bedrijfs­wereld. Wij zijn gevestigd in Kortrijk, en het waren plaatselijke bedrijven zoals Alpro en Bekaert die vragende partij waren voor een specifieke opleiding Energiemanagement. Binnen bedrijven wordt de verantwoordelijkheid voor het luik 'energie’ in vele gevallen gedragen door meerdere personen, maar ondernemingen zien steeds meer de nood in om een toegewijde functie te creëren. Ondertussen zijn er al meerdere alumni actief in bedrijven over het hele land. De afgestudeerden werken nu als Junior Energiemanager bij Lidl, projectingenieur bij Callens, energiemanager bij diepvriesgroentenbedrijf Ardo ... De bedrijven en sectoren waar de alumni terechtkomen, zijn dus heel divers. Het is voor ons zeer interessant om hun ervaringen te horen. Op basis van hun feedback en die van de ondernemingen sturen we onze opleiding bij.”

Motion Control: er zijn wel andere richtingen die de materie ook behandelen. Hoe onderscheiden jullie zich?

Vandendriessche: “In richtingen als Energietechnologie wordt vooral op elektro gefocust en komen automatisering en domotica aan bod. In richtingen zoals Elektromechanica bekijken ze naast automatisering vooral zaken als de efficiëntie van motoren en in de opleiding Klimatisatie zal dat voornamelijk ther­mische energie zijn. Wij behandelen alle energievormen en benaderen het vanuit een overkoepelende visie. Dat weerspiegelt zich ook in de vakken die gegeven worden: elektrotechniek, warmte, koeling, stoomproductie, automatisering en datacaptatie, praktische projecten en management en communicatie. Ook dashboarding komt aan bod: hoe kan ik informatie uit mijn bedrijf uit zeer diverse hoeken – PLC, sensoren, noem maar op – centraliseren in één duidelijk systeem? De diverse onderwerpen weerspiegelen zich ook in de opleiding: in het eerste jaar laten we onze studenten een audit uitvoeren van de eigen ouderlijke woning, in het tweede jaar doen ze hetzelfde in een bedrijf of organisatie. In het derde jaar proeven ze als stagiair-energiemanager drie maand van hun toekomstige job. De instroom uit het middelbaar onderwijs is divers, met het zwaartepunt in tso-richtingen zoals Elektromechanica, Industriële Wetenschappen, Elektrotechnieken en Techniek-Wetenschappen, maar ook uit aso-richtingen zoals Wiskunde-Wetenschappen en zelfs Economie-Moderne Talen hebben we al leerlingen mogen ontvangen.”

Motion Control: in jullie lijst met gegeven vakken lijkt Communicatie wat de vreemde eend in de bijt. Vanwaar die keuze?

Vandendriessche: “Projecten uitwerken voor energiebesparing is één zaak, maar je moet ze ook kunnen ‘verkopen’ in je bedrijf. Een mogelijke investering verdedigen bij je baas, de terugverdientijd exact berekenen, collega’s overtuigen om eens iets op een andere manier te doen: dat zit allemaal vervat in dit vak. Iemand die al 30 jaar zweert bij schotten­compressoren, gaan vertellen dat hij eigenlijk beter af zou zijn met schroefcompressoren, ga er maar aan staan als nieuwkomer in een bedrijf. Als je je visie kan staven met resultaten, sta je dan al een pak sterker in je schoenen."

Motion Control: zijn bedrijven al voldoende gewapend om de energie-uitdagingen van de toekomst bij de hoorns te nemen?

Vandendriessche: “Bedrijven die overgaan tot de aanwerving van een energiemanager, hebben meestal al zelf een zekere nood ervaren. Daar loopt dat meestal wel los. Wat we wel merken, is dat bedrijven vaak heel hun proces automatiseren, maar nalaten om hun meetproces mee te nemen in dat project. Dan moeten ze achteraf nog hun meetsignalen noteren met pen en papier … De investeringsbereidheid in de industrie is vaak een hinderpaal. Al te vaak zien we dat projecten, ondanks een terugverdientijd van pakweg 3 jaar, de shortlist niet halen omdat andere projecten de voorkeur genieten. Er is veel aandacht voor het product, maar te weinig voor het proces. Vandaar dat we ook die pijler ‘communicatie’ meegeven. Over­tuigingskracht is belangrijk voor een energie­manager, ook al omdat ze vaak terechtkomen op het werkgebied van andere profielen binnen het bedrijf. Denk aan de productie­managers. Maar voor bedrijven kan een energiemanager een mooie toegevoegde waarde betekenen. We hebben ondertussen tal van voorbeelden van besparingen dankzij enkele ingrepen. Zo is een bedrijf het energieverbruik van de vroege en late ploeg beginnen vergelijken. Daaruit bleek dat ploeg A 7% meer energie verbruikt dan ploeg B, terwijl ze net dezelfde output creëren. Dat zijn zaken die elk bedrijf eigenlijk zou moeten analyseren."

Energiebesparing voor elk bedrijf anders

Motion Control: zijn er zaken die frequent terugkeren bij energieaudits?

Jurgen Van Ryckeghem: “Bij bedrijven kom je van alles tegen en vaak kan je quick wins realiseren. Maar waar die snelle winst ligt, hangt sterk af van het type bedrijf. Bij de ene gaat het om sanitair warm water, bij de ander is dat de verlichting en bij nog een ander warmterecuperatie. Het is echt zeer bedrijfs­afhankelijk. Zo is er het voorbeeld van een koekjesbedrijf dat geen blijf weet met zijn warmteoverschot, gecreëerd door de vele ovens in de productielijn. Daar moet je niet afkomen met isolatie van de gebouwschil. Maar soms ligt de besparing op een compleet ander vlak. Zo is er het voorbeeld van een bedrijf dat een gebouw deelde met drie andere bedrijven. De factuur voor de mazoutverwarming werd nog volgens een oude verdeelsleutel verdeeld over de vier entiteiten. In de loop der jaren deed elk bedrijf andere investeringen rond energieverbruik, waardoor die verdeelsleutel niet meer realistisch was. Door te gaan meten, kan je zo de onder­handelingen in uw voordeel bepleiten. Maar het is dus echt maatwerk."

Oppassen geblazen

“Energie staat ook zo in de picture dat sommige bedrijven dingen durven te verkopen waarvan de werking op z’n minst twijfelachtig te noemen is. Maar echt goede verkopers slagen erin om die zaken effectief te slijten aan onwetende bedrijven. Zo deed ik ooit metingen op een soort box waarvan de producent beweerde dat die ‘de elektronenstroom beter op een lijn kon zetten’, waardoor er minder energie verbruikt zou worden. Complete nonsens, wat de metingen ook bevestigden, maar toch slaagde dat bedrijf erin om die boxen aan de man te brengen.”

Motion Control: vandaag zien we tientallen zeer diverse technieken opduiken voor de productie en opslag van energie. Hoe bepalen jullie welke techniek rijp is om aan bod te komen?

Jurgen Van Ryckeghem: ”Daarvoor is onderzoek broodnodig. Als onderwijsinstelling moet je proberen voorop te lopen in onderzoek en de resultaten daarvan laten doorsijpelen in je les. Dankzij onze link met de Gentse Universiteit, ons eigen onderzoek en de nauwe contacten met bedrijven houden we de vinger aan de pols. Vandaag moeten ook bachelor­opleidingen inzetten op onderzoek om op die manier kennis te verzamelen en te ver­spreiden. Dat weerspiegelt zich ook in de lesinhoud, ik denk niet dat een academiejaar er bij ons twee keer hetzelfde uitziet."

Master sluit aan op bacheloropleiding

Van Ryckeghem: “We zijn ook toegetreden tot het samenwerkingsverband Eurec, dat onderzoek rond energie stimuleert en stroomlijnt. Daar zijn ook onder andere de universiteit van Zaragoza en de Hanze Hogeschool uit Groningen lid van. Dat geeft onze studenten de mogelijkheid om een Master te halen over drie semesters waarin management meer aan bod komt. Ze hoeven dus geen schakeljaar te volgen waarin vooral wiskunde en theorie aan bod komen. Door de kruisbestuiving met de universiteiten van Zaragoza, Groningen en Gent krijg je ook een verrijking van onze kennis.”

 

“Duizenden euro’s bespaard tijdens stage”

De stages en bachelorproeven in het derde jaar Energiemanagement zijn zeer uiteen­lopend. Een greep uit de onderwerpen van de voorbije jaren:

• Onderzoek naar optimalisatiemogelijkheden door combinatie decentrale energieproductie en opslageenheden voor het kabinet-Tommelein;
• Implementing a solar/storage system in a developing country with an unreliable electricity grid in Uganda;
• Opstellen van een roadmap om stadsgebouwen energie-efficiënter en slimmer te maken voor de stad Kortrijk;
• Energieaudit van een volledig automatisch gestuurde en gekoelde warehouse van Alpro;
• Onderzoek naar de optimale systeem­samenstelling van een indoor vertical farm ter minimalisatie van het energieverbruik voor Urban Crop Solutions;
• Ontwerp van een generieke tool om een hernieuwbare energie-installatie voor een industrieel gebouw te bepalen en toegepast op het nieuwe distributiecentrum van Van Marcke;
• Onderzoek naar procesoptimalisatie om de energie-efficiëntie van droogovens in de tapijtindustrie te verbeteren bij Balta;
• Beste methodes om hernieuwbare energie in de logistiek- en transportsector te opti­maliseren (Enervest Belgium uit Gent).

Dat een energiemanager geen overbodige luxe is, bewijst het verhaal van alumnus Arne Seurinck. Hij vol­tooide zijn stage bij smeermiddelenproducent Total in de Gentse haven. Met een mooi resultaat tot gevolg, wat de pas afgestudeerde Arne zelfs de titel ‘Junior Energie­manager van het Jaar’ opleverde.

"Ik mocht er onder de vleugels van de energiemana­ger een aantal pro­jecten uitwerken. Dat resulteerde in enkele aanzienlijke besparingen. Zo ontdekte ik dat de persluchtinstallatie niet goed gedimensioneerd was. Daarop heb ik een voorstel uitgewerkt om de installatie te vernieuwen en te herschikken. Daarnaast hebben we er ook een weekendsturing opgezet, omdat het verbruik dan telkens beperkt is. Verder heb ik ook de klepsturing voor de thermische installatie aangepakt en de elektrische tracing op de leidingen geautomatiseerd. In totaal realiseerden die projecten een afname in het energieverbruik van liefst 12%. Mijn opleiding tot energiemanager heeft zeker bijgedragen tot dit resultaat. Zo kwam in het tweede jaar perslucht uitgebreid aan bod en voerde ik al een case uit rond hetzelfde onderwerp. Mijn stage was de perfecte aansluiting op de opleiding. Alles wat ik leerde, kwam er mooi samen."

Zelf een stageplaats aanbieden

Ook een stageplaats aanbieden? Informeer ons over uw interessant project via tim.vandendriessche@howest.be.