Solderen in de praktijk

We geven mee hoe je stap voor stap te werk gaat bij het solderen van metalen en tonen welke verschillende verbindingen er zoal zijn.

 

VEILIG SOLDEREN
Solderen gaat gepaard met grote hitte. Je moet dus vanzelfsprekend voorzichtig te werk gaan. Draag hittebestendige handschoenen en klem werkstukken zoveel mogelijk vast. Werk tegen een brandvrije achtergrond en richt de vlam, waarmee je de metalen verhit, nooit op licht ontvlambare materialen. Let ook op voor de soldeerdampen. Die kunnen gevaarlijk zijn. Solderen dient daarom uitsluitend plaats te grijpen in een goed geventileerde ruimte.

 

SOLDEERMETHODES

ELEKTR(ON)ISCHE COMPONENTEN

De meerderheid van elektronische soldeerverbindingen zijn tussen een draad en een soldeerlip of tussen een draad en een printplaat. Voor het solderen moet je de draad altijd door een gat leiden in de te solderen lip of plaat. Buig de draad in een soldeerlip ca. 90° en in platen ca. 45°.

De soldeernaad moet minimaal 1,6 mm zijn zodat de componenten niet beschadigd worden door de hitte. Het zwakke punt van een koperdraad is het punt waar de draad naar voren komt uit de gesoldeerde verbinding, daarom mag je na het solderen nooit de draad naar boven buigen.

Het solderen moet zo snel mogelijk gebeuren om oververhitting te voorkomen. Resten van soldeersel moeten ook verwijderd worden, omdat ze anders kortsluiting kunnen veroorzaken of een niet-werkende verbinding tot gevolg kunnen hebben.

 

CAPILLARITEIT
Capillariteit is een verschijnsel waarbij een vloeistof zich gelijkmatig verdeelt in een fijn buisje of tussen een nauwe spleet. In de natuur vinden we dit fenomeen terug bij planten en bomen, die op deze wijze vocht uit de bodem opnemen. Maar ook bij het solderen maken we gebruik van dit natuurkundige verschijnsel. De vloeistof, in ons geval het vloeibaar geworden soldeersel, wordt als het ware opgezogen in de kleine spleet tussen de twee te verbinden metalen. Capillariteit komt enkel voor wanneer de twee delen elkaar gedeeltelijk overlappen. Zorg er bij het monteren dus voor dat er steeds een kleine spleet (0,1 mm) blijft, zodat het soldeersel mooi kan uitvloeien.

 

Metaalverbindingen solderen

Naargelang van de toepassing zijn er verschillende manieren om een metaalverbinding te maken.

• Stootverbindingen worden gebruikt voor installatietoepassingen zoals het dichten van gaten en naden op daken en afvoerpijpen.
• Een verbinding met schuine uiteinden is geschikt voor staven en buizen maar niet voor plaatwerk. Ze wordt vaak gebruikt voor leidingen in het huishouden.
• Een overlapping is de eenvoudigste manier om plaatwerk te solderen. De sterkte van de verbinding kan verhoogd worden door het verlengen van de overlapping. Bij een grote overlap kan het nodig zijn om de onderdelen te vertinnen.
• Een vastgemaakte verbinding wordt gebruikt zoals de overlappende verbinding en verdient de voorkeur wanneer de ene kant van de te verbinden delen glad is.
• Een mofverbinding wordt gebruikt om staven en buizen te verbinden, vooral koperleidingen.

Aluminium en verchroomde metalen kan je niet solderen. Koper, blik, zilver, brons en ijzer wel

 

SOLDEREN MET EEN SOLDEERBOUT

Om perfecte soldeerverbindingen te krijgen, is het essentieel om verontreinigingen te verwijderen, zoals bijvoorbeeld vet, corrosie of oxidatie van de verbindingspunten. Het is daarom raadzaam om vóór het solderen de verbindingspunten te reinigen en te ontvetten, of de stukken schoon te schuren met fijn schuurpapier of staalwol.

Een goede mechanische verbinding is van essentieel belang om te solderen. Vlecht daarom de draad of wikkel hem rond een terminal vóór het solderen. De beste optie is om de draden te vertinnen voor het solderen, omdat dat het solderen makkelijker maakt. Het resultaat is een gladde, elektrisch perfecte soldeerverbinding. Raak de gereinigde delen niet meer aan. Een vette vingerafdruk is voldoende om de hechting te verzwakken.

Om de uitvloeiing van de hechting te verbeteren, breng je soldeerpasta of vloeimiddel aan. Dat zorgt ervoor dat het metaal niet gaat oxideren wanneer je het verhit.

Verhit het soldeersel tot de vereiste temperatuur. Het soldeersel smelt en stroomt in de soldeernaad. Verwijder na het solderen voorzichtig de soldeerbout om zo een gladde soldeerverbinding te bekomen. Bij soldeerpistolen houd je het best je vinger op de trekker totdat de soldeerstift niet langer de verbinding raakt. Een koude soldeerstift op de verbinding resulteert in een onrein soldeerpunt. Reinig de soldeerstift ook onmiddellijk vóór het solderen op een vochtige spons.

In het geval van elektronische componenten mogen de delen die gesoldeerd moeten worden niet te hoog verhit worden. Voor gevoelige componenten is een soldeerstation met automatische temperatuurregeling aan te bevelen. Het is verder ook raadzaam om spaarzaam te zijn met het soldeersel. Grote hoeveelheden soldeersel kunnen in het apparaat lopen en kortsluiting veroorzaken.

Om soldeersel vervolgens te verwijderen kan je gebruikmaken van een desoldeerdraad of desoldeerpomp.

 

METAALVERBINDING SOLDEREN

Om een (mof)verbinding te maken tussen bijvoorbeeld koperen buizen, breng je eerst de buizen in positie. Meestal gebeurt dit met koppelstukken. Let erop dat de buizen voldoende diep in de koppelstukken zitten. Voor je de verbinding maakt, moet je wel eerst de te verbinden delen invetten met een vloeimiddel.

Verwarm vervolgens de koperen onderdelen die je zal solderen met een heteluchtpistool of een gasbrandertje. Wanneer het geheel heet genoeg is, breng je het soldeersel naar de naad. Het soldeersel zal smelten en zich mooi verdelen over de aansluiting. Als de volledige opening gevuld is, kan je de soldeerdraad wegnemen.

Onmiddellijk na het solderen reinig je de verbinding met een vochtige katoenen doek. Veeg alle overtollige soldeersel weg. Hou de verbinding onbeweeglijk tot die afgekoeld is.