Je schoorsteen laten vegen: wat en hoe?
Regelmatig de schoorsteen vegen voorkomt problemen. Bij het vegen van de schoorsteen worden allerhande vuildeeltjes en - indien nodig - een deel van de teerachtige laag die ontstaat door neerslag van onverbrande deeltjes verwijderd. Deze teerachtige laag, ook wel creosoot genoemd, beperkt niet alleen de goede afvoer van verbrandingsgassen, maar is ook erg brandbaar.
Theorie en wetgeving
Waarom je schoorsteen laten vegen?
In veel gevallen is het bij wet verplicht om je schoorsteen te vegen (zie verder), maar zelfs als het niet verplicht is, wordt het sterk aanbevolen. Een vuile schouw vergroot namelijk aanzienlijk de kans op CO-vergiftiging en schouwbrand (de oorzaak van een groot deel van de woningbranden in Vlaanderen). Door een schone afvoer te onderhouden, optimaliseer je niet alleen het rendement van je verwarmingsketel of haard, maar verminder je ook de uitstoot van schadelijke stoffen, roet en CO2.
Herstellingen
Oude schoorstenen hebben vaak poreuze voegen of gebarsten en gebroken stenen die tot lekkage en terugslag van rook kunnen leiden. Zo’n terugslag van rook vormt een groot risico op koolmonoxidevergiftiging. Je laat dus beter ook kapot metselwerk of andere problemen herstellen. 
Wanneer is het verplicht?
Is je schoorsteen of afvoerkanaal aangesloten op een verwarmingsketel die werkt op steenkool, stookolie (vanaf 20 kW) of biomassa? Dan moet je jaarlijks je schoorsteen laten vegen. Het reinigen van het afvoerkanaal maakt sowieso deel uit van het ketelonderhoud en dient aan het onderhoud van de ketel zelf vooraf te gaan. Bij gas(condensatie)ketels (vanaf 20 kW) moet dat om de twee jaar gebeuren. Ook voor een kachel of open haard wordt een jaarlijkse reiniging van de schoorsteen aangeraden.
De verzekering
Particuliere verzekeringen vermelden doorgaans niet een verplichting om je schoorsteen op regelmatige tijdstippen te reinigen. Wel kan het zijn dat een contract, in algemenere bewoordingen, een goed onderhoud van het huis vraagt. In dat geval, kan het zijn dat de verzekeringsmaatschappij het contract na een schadegeval opzegt als blijkt dat je je woning verwaarloost.
Bij een schoorsteenbrand gelinkt aan een slecht werkende cv-ketel, zal de verzekering overigens alleen tussenkomen indien de schoorsteen is geveegd door een erkend technicus, waarvan je een attest hebt ontvangen dat je kan voorleggen.
Het huurcontract
Als je een huis huurt, kun je het beste je huurcontract eens grondig lezen. Immokantoren hebben de neiging om een verplicht (twee)jaarlijks onderhoud van de schoorsteen te eisen. In dat geval hangt het van de formulering in het contract af wat er precies moet gebeuren.
De praktijk
Hoe gaat het in zijn werk?
Voor verwarmingsketels moet je een beroep doen op een erkend technicus. Open haarden, olie- of gashaarden mag je in principe zelf doen, maar het is sterk aangeraden om dat toch aan een vakman over te laten. De gevolgen van een gebrekkige reiniging kunnen immers fataal zijn.
Op het dak
Een schoorsteen of rookkanaal kan van bovenaf, op het dak, gereinigd worden. Vervolgens wordt een borstel aan een kogelbal bevestigd en in het kanaal gebracht. Door de borstel herhaaldelijk op en neer te bewegen tot aan de onderkant van de schouw, wordt het roet van de binnenwanden losgeschuurd.
Van onderuit
Een schouw kan ook van onderuit worden gereinigd. Daarbij wordt een harde borstel met flexibele buis gebruikt. Door telkens een extra stuk steel aan te koppelen wordt de borstel verder in de schoorsteen geschoven tot boven. Het roet wordt dus van onder naar boven losgeschuurd. Vandaag wordt er hierbij ook vaak gewerkt met een zachtere kunststoffen borstel (geschikt voor Inox-buizen).
Elektrisch reinigen
Tegenwoordig worden de meeste schoorstenen elektrisch gereinigd met bijvoorbeeld een roterende kop met staaldraad. Dit geeft over het algemeen een beter resultaat dan manuele reiniging. Hierdoor is het meestal mogelijk om de reiniging volledig van onderuit te doen, wat uiteindelijk veiliger is voor degene die de werken uitvoert. Als er toch vanop het dak gereinigd moet worden, dan wijst dat vaak op een bijkomend probleem.
Chemische reiniging
Chemische reiniging houdt in dat er een reinigingsblok in de kachel of open haard wordt geplaatst op het moment dat er alleen nog wat hete kolen in de kachel aanwezig zijn. Tijdens het branden komen er chemische stoffen vrij die inwerken op het creosoot in de schoorsteen. Voor pelletkachels bestaan er speciale reinigingspellets.
De resultaten van de chemische methode worden echter betwist. Vaak wordt aanbevolen om na een chemische reiniging alsnog een manuele of elektrische reiniging te laten uitvoeren.
Opzuigen
Nadat de schoorsteen gereinigd is, moeten de losgekomen deeltjes nog worden verwijderd. Dat kan alleen met een geschikte alleszuiger met een voldoende groot HEPA-filter. De meeste bouwstofzuigers kunnen het zeer fijne roetstof namelijk terug uitstoten, wat je voor je eigen gezondheid te allen tijde wilt vermijden. Gebruik zeker geen gewone huishoudelijke stofzuiger.
Vogelnesten
Vogelnesten in je schoorsteen kunnen eveneens voor schouwbranden en CO-vergiftiging zorgen. Een schoorsteenveger kan deze ook verwijderen. Met een geschikte schoorsteenkap of een inox rooster wordt dit probleem dan in de toekomst meteen vermeden.
Je kan ook een trekregelaar laten plaatsen, die houdt vogels buiten én verbetert de prestaties van je schouw. Een krachtigere aanzuiging doet de verwarming beter werken, verlaagt het verbruik én voorkomt terugslag van rook.
Hoe beperk je roetaanslag tot een minimum?
Niet elke brandstof geeft evenveel roet vrij, zeker als het om condensatietoestellen gaat. Gas zal bij het branden bijvoorbeeld minder roet geven dan stookolie. Ook bij de vaste brandstoffen die je in de haard steekt, treden verschillen op. Roetaanslag is onvermijdelijk bij een hout- of pelletkachel, maar je kunt het wel enigszins beperken.
Vermijd zeker om vervuild hout te branden. Planken met verf-, olie- of vernisresten zijn geen brandstof maar afval. Je brengt ze beter naar het containerpark. Ook vezelplaten en mdf zijn niet geschikt, die bevatten te veel lijm. Let er ook op dat je droog hout brandt (met een vochtpercentage tot 15%). Vocht in het hout leidt tot onvolledige verbranding en dus meer roet. Als je absoluut zeker wil zijn dat je brandhout droog genoeg is, kan je dat nagaan door het hout te klieven en er een meetpin in te slaan.
Ten slotte moet je ervoor zorgen dat je het vuur niet smoort tijdens het branden, aangezien dit de roetaanslag verhoogt. Voor een optimale trek in de schoorsteen, warm je deze het best op. Dit kan door de kachel of haard na het ontsteken een tijdje op volle kracht te laten branden. Let op, een te grote trek is echter ook niet goed. Een schoorsteen met een te grote trek zorgt ervoor dat de brandstof niet volledig kan verbranden.
Tip
Twijfel je over de werking van je schoorsteen of merk je dat er een slechte verbranding is? Laat dan zeker niet na om die grondig te laten inspecteren. Op basis van een inspectie kan dan nagegaan worden welke onderhoudsklussen er van toepassing zijn.
Met medewerking van Deschoorsteenveger.be BV en RB Service
