Manueel snoeigereedschap: wat bestaat er?
Zowel voor de zomersnoei als de wintersnoei heb je goed materiaal nodig. We geven een overzicht van het uitgebreide gamma van manueel snoeigereedschap en we tonen hoe je die onderhoudt.
DE BASIS: SNOEISCHAAR
Wie tuiniert, kan niet zonder zijn snoeischaar. Al wat dunner is dan of gelijk is aan de dikte van een potlood, kan je met de snoeischaar inkorten. Bij al wat dikker is, grijp je beter naar een takkenschaar of boomzaag.
Een snoeischaar is uitgerust met een vergrendeling, en op sommige kun je zelfs de openingswijdte van de handvaten instellen naargelang van de grootte van je hand. Met een kleine opening kun je snel dunne takken snoeien. Met een grote opening voor een grote hand kun je krachtig dikkere takken snoeien.
Zet wanneer je de snoeischaar gebruikt de tang zo diep mogelijk op de tak die je wil snoeien. Zo vergroot je de hefboom en is de snijkracht groter. Let ook op de messen: een antikleefcoating helpt heel wat.
Met handvatten in antisliprubber ligt de schaar goed in de hand en voorkom je blaren. Een correcte ergonomie maakt dan weer dat je handen minder vlug moe worden. Allemaal details die het snoeiwerk makkelijker maken voor je.
OOIEVAARSBEK
Een snoeischaar met ooievaarsbek dient voor het knippen van levende takken en groenhout. De bypasssnijkop dankt zijn naam aan het feit dat het snijblad tijdens de handelingen een ‘bypass’ vormt voor het contrames. Deze beweging vergt minder kracht dan bij een rechte zaagsnede en veroorzaakt eveneens minder drukschade aan het hout.
AAMBEELDSCHAAR
Met een aambeeldschaar knip je dode of stugge takken weg. In dit geval is een zuivere zaagsnede minder van belang: het blad wordt met hoge kracht tegen het hout gedrukt om door het houterige weefsel te geraken. Het aambeeld ondersteunt dan de tak en verdeelt de druk om schade te voorkomen.
TAKKENSCHAAR
Bij takken zijn de dikte en de hardheid bepalend voor het gereedschap. Tot een dikte van ongeveer 20 à 25 mm kun je die met een snoeischaar met korte handvatten aanpakken. Dikkere takken, tot 60 mm, knip je door met een takkenschaar. De lange handvaten zorgen ervoor dat je verder kunt reiken en meer kracht kunt uitoefenen.
Er zijn twee grote types snoei- en takkenscharen. De scharen met twee voorbijsnijdende messen, ook wel ooievaarsbekken genoemd, zijn voor levende en jonge takken. Een takkenschaar met ooievaarsbek werkt prima voor takken tot 45 mm.
Een snoeischaar met één mes en een aambeeld is meer geschikt voor de dikkere tussen 50 en 60 mm, en dode en weerbarstige takken, zoals van harde houtsoorten.
Types met een tandwielversneld mechanisme of drietraps mechanisme bieden als voordeel dat het knippen van dikke takken veel lichter gemaakt wordt. Een uitvoering in aluminium maakt ze superlicht, terwijl telescopische armen een grotere hefboomkracht ontwikkelen.
BOOMSCHAAR
Een boomschaar is een soort van takkenschaar op telescopische steel. Door de compacte vormgeving kun je ook moeilijk bereikbare takken bereiken, zonder daarbij de veiligheid in gevaar te brengen (want je werkt vanop de begane grond). Zo beschadig je ook geen andere takken en kun je doelgericht en precies werken. De knipbeweging maak je door aan een koord te trekken die via een meervoudig katrolsysteem het mes in beweging zet.
Met een boomschaar knip je makkelijk takken tot 45 mm doorsnede door. Let bij zulke snoeiwerken altijd op dat de tak niet in jouw richting valt.
TAKKENZAAG
Voor erg harde of zware takken, tot ongeveer 180 mm, en stronken, ben je beter af met een snoeizaag. Lichte handzagen zijn in verschillende modellen en maten verkrijgbaar.
De holsterzagen hebben een vast zaagblad (gebogen of recht), dat meestal iets langer is, om snel te kunnen werken. Uitgerust met een gebogen blad, hebben ze meer grip op de tak. Inklapbare handzagen zijn praktisch, bijvoorbeeld voor werk in de hoogte. Voor snoeiwerk hebben ze meestal een korter blad, waarmee de klant nauwkeurig kan zagen. Beugelzagen klaren het grotere werk, zoals boomstammen en stronken.
HEGGENSCHAAR
Voor het bijknippen en vormsnoeien van heggen en heesters gebruik je een heggenschaar als snoeigereedschap. Degelijke messen zijn zeker bij heggenscharen een absolute must. Voor het snelle en gemakkelijke snoeiwerk moeten de messen ook vlot over elkaar glijden. Je hebt de keuze tussen heggenscharen met gegolfde of rechte messen.
Het voordeel van gegolfde messen is dat de takken van een haag of struik er tijdens het snoeien beter tussen blijven zitten. Bovendien heeft de snijkant van het mes een groter contact met de tak die je wil snoeien. Zo gaat dat knippen ook vlotter. Vooral voor wie vaak heggen met fijne takken te snoeien heeft, is dit de meest aanbevolen soort heggenscharen.
Een heggenschaar met rechte messen heeft op het uiteinde dan weer vaak een inkeping, waarmee je ook iets dikkere takken gemakkelijk kunt doorknippen.
De klassieke heggenschaar heeft tussen de armen een stootkussen dat als schokdemper dient om je gewrichten minder te belasten. Moet je vele meters haag trimmen? Dan ga je uiteraard teruggrijpen naar een elektrisch model. Toch hang je het best een gewone heggenschaar in je tuinschuur: decoratieve struikjes in bolvorm en dergelijke knip je er het vlugst mee in vorm.
BUXUSSCHAAR
Buxus trim je met vlijmscherpe messen, want bij uitgerafelde snijwonden krijg je kans op bruine, gele bladeren.
