het juiste leidingsysteem kiezen

Voor elke toepassing de juiste leiding kiezen is cruciaal: metalen, meerlagen- en kunststofbuizen voor cv, sanitair en vloerverwarming hebben elk hun voor- en nadelen. Meerlagen- en kunststofbuizen zijn licht en eenvoudig te transporteren. Door hun soepelheid verwerken ze eenvoudiger, sneller en met een minimum aan fittingen. Dit geeft extra zekerheid en minder materiaal- en loonkosten. Voor sprinklers is er een specifieke meerlagenbuis op de markt die de sprinklers aan het oog onttrekt. Gasleidingen dienen in ons land dan weer vanaf de teller in metaal te zijn.

CV EN SANITAIR

Leidingen in cv- en sanitaire waterinstallaties transporteren water tussen de warmtebron of PWC-toevoer (potable water cold) en de radiatoren/vloerverwarming of de aftappunten. De keuze bestaat uit metalen leidingen, meerlagenbuizen en kunststofleidingen. 

• Bij metalen leidingen zijn er voor cv enerzijds dikwandige stalen buizen en anderzijds dunwandige verzinkte stalen, koper- en inoxbuizen. Voor sanitair bestaat de keuze uit koper- en inoxbuizen. 
• Meerlagenbuizen bestaan uit een buitenste kunststoflaag, een lijmlaag, een alu-laag, een lijmlaag en een kunststoflaag binnenin. 
• Kunststofleidingen hebben een antidiffusiescherm aan de buiten- of binnenzijde.

Belangrijke voordelen van kunststof en meerlagenbuizen zijn dat ze licht en eenvoudig te transporteren zijn, en dat leidingen op rol minder stockageplaats innemen. Door hun soepelheid verwerken ze ook gemakkelijker.

Rechte of flexibele leidingen

Rechte of starre lengtes worden meestal gebruikt voor de opstelling in het stooklokaal en de verbinding naar de verdelers, stijgleidingen in bv. schachten. Bij renovaties is het dikwijls ook beperkt tot leidingen in opbouw. Flexibele leidingen met een bescherm- of isolatiemantel worden meestal ingebouwd bij nieuwbouw of grote renovaties en voor het instorten van de leidingen in de chape. Voorgeïsoleerde buizen worden gebruikt om het warmteverlies tijdens het transport te beperken, bijvoorbeeld bij leidingen door een onverwarmde zone en bij installatie met koeling om condens te vermijden. Bij grotere diameters worden de buizen soms pas achteraf geïsoleerd.

Koppelingsmogelijkheden

• Stalen buizen worden gekoppeld door die te lassen, draad te trekken of te persen. Koperbuizen worden verbonden d.m.v. schroef-/of perskoppelingen en door ze te solderen. Inoxbuizen worden aan elkaar gekoppeld d.m.v. schroef- of perskoppelingen of door een lasverbinding.
• Meerlagenbuizen worden geschroefd of gekneld op øM22-M24 of EK (euroconus, meest courant). Er kan ook worden geperst (een heel gamma: dubbel, recht, haaks, T-stukken ...) in kunststof, brons of siliciumbrons, messing of rvs. Ook in elkaar steken is mogelijk met een steek- (of push-fit)koppeling in kunststof.
• Kunststofbuizen worden met schroefkoppelingen verbonden of gelast.

De koppelstukken zijn soms voorzien van dichtingen. Systemen zonder O-ring hebben het voordeel dat ze sneller te verwerken zijn omdat de buis niet dient gekalibreerd te worden. Ze hebben ook lagere drukverliezen omdat de binnendiameter veel minder vernauwd wordt. Daarnaast zijn ook de Zeta-waardes van deze fittingen geoptimaliseerd. Bij meerlagenbuizen moet een teflonring of rubberdichting aangebracht worden tussen het aluminium en het messing, brons of siliciumbrons of het koper van de koppeling om elektrolyse te voorkomen.

Vaak voorkomende problemen

• Ingewerkte leidingen die worden doorboord;
• Het niet correct monteren van de koppeling zoals kalibreren en ontbramen; systemen zonder O-ring bieden hier een antwoord op;
• Een verkeerde persbek gebruiken;
• Een foutieve doormeter selecteren; hier zijn de Zeta-waarden van de fitting belangrijk. Dit kan debietproblemen en stromingsgeluiden veroorzaken. Ook snelheidserosie is mogelijk, wat op lange termijn lekken kan veroorzaken;
• Tot slot kan er bij het gebruik van verschillende merken geen systeemgarantie afgeleverd worden.

Trends

Leveranciers streven naar eenvoudig te installeren systemen met zo weinig mogelijk risico op installatiefouten. En daarnaast naar meer EPB-waardering voor meerlagensystemen.

VLOERVERWARMING

Vloerverwarmingsleidingen worden beschermd tegen zuurstofindringing om te vermijden dat er slibvorming ontstaat aan de kranen van de collectoren en in de bochten in de vloerverwarmingskring. De kringen dienen in één stuk geplaatst te worden, zonder verbindingen. De installateur is gebonden aan de oppervlakte en de maximale kringlengtes per doormeter. Tracht steeds een combinatie te maken van verschillende kringlengtes per ruimte voor zo weinig mogelijk restanten.

De buizen zijn niet ommanteld of voorzien van isolatie voor maximale warmteafgifte. We onderscheiden meerlagen-, kunststof- en volkunststofleidingen. Koperleidingen komen ook nog voor, maar in mindere mate en ze zijn prijzig.

Kunststofleidingen of meerlagige leidingen worden gebruikt bij nieuwbouw of renovatie, bij zowel natte als droge systemen. Bij de keuze van de buis moet de verwerkbaarheid in acht worden genomen. Volkunststofbuizen zoals polybuteen zijn flexibeler (blijft ook flexibel, zelfs bij vriestemperaturen) dan meerlagenbuizen waardoor het plooien iets makkelijker gaat en het verwerken sneller kan. Meerlagenbuizen zijn steviger waardoor er minder bevestigingsmaterialen nodig zijn.

Koppelingsmogelijkheden

Buizen worden aangesloten op de verdeler d.m.v. schroefkoppelingen, een perskoppeling met losse moer of een steekkoppeling.

Vaak voorkomende problemen

Doorboring, te korte bochten of dichtknikken zijn de meest voorkomende problemen. Elke buisdiameter heeft een maximum lengte per kring, afhankelijk van het drukverlies over de kring. Hoe meer bochten, hoe groter het drukverlies. Men moet de vloerverwarming inregelen t.h.v. de collectorkranen om een evenwichtige hydraulische balans te bekomen.

Trends

Evoluties zijn eerder te vinden in de regelsystemen dan in de leidingen, en in de volledige ontzorging van de klant.

SPRINKLERS

Metalen sprinklerleidingen hebben als voordeel t.o.v. kunststof dat ze zichtbaar geplaatst kunnen worden. Speciaal voor deze toepassing, is er de meerlagen sprinklerbuis bestaande uit een in de lengterichting stompgelaste aluminiumbuis voorzien van een binnen- en buitenlaag uit elektronenstralen vernet hoge densiteit polyethyleen met een hoogwaardige verbindingslaag. Het systeem is ontworpen om in te storten waardoor er geen spinklerbuizen zichtbaar zijn. Deze meerlagenbuis voor sprinklers is toepasbaar met één specifieke kunststof perskoppeling met een speciale positioneringsrand om op de juiste manier in de persbek te plaatsen. Deze fitting signaleert lekkages indien tijdens de montage vergeten is om te persen.

Vaak voorkomende problemen

Problemen die zich kunnen voordoen: een verkeerde dimensionering van de leidingdiameters en bij het niet correct bevestigen van de leidingen kan het gebeuren dat de sprinklercup niet loodrecht naar beneden staat. 

MEERLAGENBUIS VOOR TAL VAN TOEPASSINGEN

Een kwaliteitsvolle meerlagenbuis specifiek voor cv, sanitair, vloerverwarming of sprinklers voldoet aan volgende eisen.

- Temperatuur- en drukbestendig: tot 95 °C (kortstondig) en 10 bar.
- Minimale lineaire uitzetting: door de aluminiumlaag is de uitzettingscoëfficiënt (0,025 mm/mK) vergelijkbaar met die van koper en kleiner dan van een gewone kunststofbuis.
- Corrosiebestendig: het gladde oppervlak van de binnen- én buitenbuis geeft sedimentatie en corrosie weinig kans en het drukverlies is minimaal. De buis is zuurstof- en waterdamp(diffusie)dicht.
- Vormvast: de buis blijft na het buigen in de gewenste vorm. Dit vereenvoudigt en versnelt de verwerking en de montage van de fittingen.
- Slijtvast en duurzaam: hoge snelheden dienen vermeden te worden om snelheidscorrosie te vermijden.
- Geen geluidsoverlast door waterslag of stromingsgeluiden als de diameter juist gekozen wordt. Contactgeluiden worden vermeden door een correcte montage.
- Snel: systemen zonder O-ring zijn sneller te verwerken omdat er geen kallibratie nodig is.
- Zeker: een 100% lekzekerheid, zowel een natte als droge lektest maakt niet-geperste koppelingen onmiddellijk zichtbaar.

GASLEIDINGEN

In België moeten alle gasleidingen vanaf de teller in metaal zijn. Mogelijkheden zijn:

• koper, gesoldeerd, met knelkoppelingen (tot DN28), met draad of geperst (tot DN54)
• inox, gelast, met knelkoppelingen (tot DN28), met draad of geperst (tot DN54)
• staal, gelast of met draad
• flexibele PLT-leiding in rvs, met merkspecifieke koppelingen

Koppelingsmogelijkheden

Elk systeem heeft specifieke voor- en nadelen. Zo is persen op inox en koper snel, makkelijk en zeker concurrentieel. Draadtrekken is dan weer goedkoper maar arbeidsintensief, net zoals lassen. PLT is makkelijk te monteren maar heeft grote drukverliezen.

De volledige opbouw dient te gebeuren met componenten die gekeurd zijn door het Koninklijk Verbond van Belgische Gasvaklieden (KVBG). Perskoppelingen zijn steeds voorzien van een specifieke HNBR O-ring voor gas (aardgas en propaan), zowel bij inox als koper. Momenteel zijn perskoppelingen voor gasleidingen in dikwandig staal nog niet toegestaan op de Belgische markt.

Mogelijke problemen

Foutief geperste koppelingen, slecht afgedichte draad, slechte diameterbepaling, foutief gekozen schroefkoppelingen …

Trends

Deze markt is niet echt onderhevig aan trends. Wel is het wachten op de goedkeuring voor de gasperskoppelingen voor dikwandig staal.