Lagere prijzen jagen RYO- en MYO-consumenten richting Luxemburg en Duitsland

Evoluties binnen rol- en hulstabaksegment

De verkoop van tabak, met name roltabak, neemt jaarlijks sterk af, zowel in het binnenland als aan de grenzen. Het volume daalt echter veel sterker aan de grenzen. Enkele jaren geleden besloeg de verkoop aan de grens nog meer dan de helft van het totale volume roltabak dat in België werd verkocht. In 2024 was dit echter gedaald tot ongeveer 37%. Door de sterke verhoging van de accijnzen zal deze daling zich waarschijnlijk voortzetten en mogelijk zelfs versnellen.

Neerwaartse spiraal

Volgens de groothandelscijfers kende de FCT-markt (Fine Cut Tobacco, RYO en MYO samen) in 2024 een daling van 28,5% ten opzichte van 2023. Dit is meteen de sterkste daling in jaren, wat vooral te wijten is aan de hoge accijnsstijgingen die doorgerekend werden aan de consument. Tien jaar geleden werd in België nog makkelijk 10.000 ton verkocht, vandaag schommelt dit getal rond de 2.500 ton. 

Marktevoluties

Roll Your Own versus Make Your Own

In 2024 is het hulstabakvolume (MYO) in België, in vergelijking tot sigaretten en roltabak (RYO), het sterkst gedaald. De sterke daling van ongeveer 29% komt voor een groot deel door de lagere verkopen aan de grensstreken. Ook het binnenlandse volume is gedaald; vooral te wijten aan de voortdurende prijsstijgingen. De daling van het roltabakvolume is redelijk in lijn met de daling van het sigarettenvolume.

Grenzen versus binnenland

Binnen België is het volume aan tabak aan de grenzen sterker gedaald dan in de binnenlandse markt. Gunstigere prijzen in de buurlanden Duitsland en Groothertogdom Luxemburg, en het kleiner geworden prijsverschil met dure landen Frankrijk en Nederland, hebben ervoor gezorgd dat er minder buitenlandse consumenten in België hebben gekocht. MYO-tabak is over het algemeen tot 60% goedkoper in Luxemburg dan in België, RYO-tabak tot 40%. En de daling van volume aan de Franse grens is goed voor bijna de helft van de totale marktdaling in 2024.

MYO-tabak is over het algemeen tot 60% goedkoper in Luxemburg dan in België, RYO-tabak tot 40%

De trend is dat onze noorderburen in het buitenland op zoek gaan naar goedkopere rookwaren. Ondanks dat ons land goedkoper is dan Nederland, reizen ze vaker naar Duitsland, waar de prijzen nog lager zijn. Als voorbeeld: de prijs per gram DRUM (RYO) is in Nederland 0,51 euro, in België 0,39 euro en in Duitsland 0,22 euro. Voor John Player Special zijn deze prijzen respectievelijk 0,48, 0,37 en 0,21 euro.

Steeds meer Nederlandse klanten verschijnen ook aan de Luxemburgse grens. Een kleine pot Marlboro kost in Luxemburg € 6,90 voor 45g, in België € 11 voor 30g (omgerekend: € 7,66/50g versus € 18,33/50g). Lucky Strike Red 50 gram is in België gestegen van € 15 naar € 19,50.

De Luxemburgse markt is in volume op dit moment zelfs groter dan de Belgische en de Nederlandse markt. In België worden zo'n 14 miljard sticks op jaarbasis in omloop gebracht (sigaretten en tabak, omgezet in sticks), in Luxemburg zijn dat er ondertussen al 16 miljard. Luxemburg, een kleine economie die draait op benzine, tabak, alcohol en een klein beetje toerisme, laat haar prijzen langzaam stijgen omdat het deze categorieën wil behouden als onderdeel van haar economie.

België wil dit niet. Daarbij vergeet de overheid wel dat deze categorie nog steeds goed is voor jaarlijks 3 miljard euro aan inkomsten. Een meer pragmatisch beleid is aangewezen, klinkt het bij de sectorspelers.

De Franse grens is de belangrijkste grens voor tabak. Hier zien we zowel hulstabak als roltabak met 22% dalen. Het volume roltabak daalt aan de Nederlandse grens met 21%, meer dan het volume hulstabak. 

Naast de Franse en Nederlandse grens is er nog een beperkt deel dat naar andere landen gaat. Hier daalde de verkoop in 2024 met 60% in vergelijking met 2023. 

In de binnenlandse markt zien we een sterkere daling van het hulstabakvolume vergeleken met het roltabakvolume. De grootste verkoop gaat via de grocery- & foodkanalen, waarbij de daling binnen 'grocery' wat minder sterk is. Met het aankomende verkoopverbod binnen deze kanalen zal het volume verschuiven naar tabaksspeciaalzaken, krantenwinkels, benzinestations en nachtwinkels.

Accijnzen

Het gevaar van voortdurend stijgende accijnzen is dubbel:

- De accijnsstijging op de gemiddelde prijs van een pakje roltabak bedroeg 32,5% in 2024. Om deze stijging te compenseren was er een prijsstijging nodig van meer dan 4,2 euro per pakje van 50 gram. Dit is ongeveer evenveel als de som van de aanzienlijke prijsverhogingen van drie voorgaande jaren. 

- Deze prijsverhoging heeft geleid tot een kleiner prijsverschil met Frankrijk en Nederland, maar tot een groter prijsverschil met Luxemburg en Duitsland. Bijgevolg neemt de grensoverschrijdende handel van Frankrijk en Nederland naar België af en die van België naar Luxemburg en Duitsland toe. Het duwt de consument dus nog verder over de grens en doet ook de illegale handel verder stijgen.​

Aangezien de sterke accijnsverhogingen van de afgelopen jaren zich hebben vertaald in sterke volumedalingen, zullen deze ongekende verhogingen opnieuw een sterke negatieve impact op het volume hebben, met name in de grensstreken.

Wat brengt 2025?

De sectorspelers verwachten wel dat de daling van het tabaksvolume in 2025 minder sterk zal zijn dan in 2024. Ten opzichte van het volume van 2024 verwachten de spelers dat het hulstabakvolume dit jaar met 12% zal afnemen, het RYO-volume met 7%.