Wat zijn de types en mogelijkheden van MDF-plaatmateriaal?

Als plaatmateriaal wordt erg vaak gegrepen naar MDF voor een brede waaier aan toepassingen. Er is immers een plaat en afwerking voor zowat elke omgeving en applicatie.

Wat is MDF?

MDF (Medium-density fibreboard) is een geperste plaat die bestaat uit houtvezels, lijm, additieven (zoals brandvertragers) en eventuele kleurstoffen. Het wordt geproduceerd volgens een continu procédé waarbij een boomstam wordt ontschorst en daarna verhakseld in kleine houtchips. Die worden gezeefd en gewassen en vervolgens onder hoge druk en temperatuur gekookt om ze te verzachten.

Nadien worden die houtchips op mechanische wijze ‘vervezeld’ en worden vloeibare lijm, additieven en eventuele kleurstoffen toegevoegd. Deze belijmde vezels worden gedroogd en uitgespreid op een lopende band. Die neemt de vezels mee in een pers. Door de hoge druk en temperatuur reageert de lijm met de houtvezels en door de hoge druk worden de vezelstot harde platen verperst.

Na afkoeling worden de platen – al dan niet – geschuurd, wat zorgt voor een gelijkmatige plaatdikte en een oppervlak dat kan worden afgewerkt met lak, verlijming of verpersing.

MDF is een van de weinige bouwproducten die bijdragen aan het verlagen van de CO₂-uitstoot

Deze platen worden ten slotte verzaagd naar standaardformaten – zoals bijvoorbeeld 1.220 x 2.440 mm, 1.220 x 3.050 mm of 2.070 x 2.800 mm – of naar de gevraagde afmetingen van een klant.

TREND NAAR CIRCULAIRE PLATEN
Het MDF-plaatmateriaal wordt vaak aanzien als een van de weinige bouwproducten die bijdragen aan het verlagen van de CO₂-uitstoot. Bij de productie van MDF wordt gebruik gemaakt van vers hout, afkomstig van reststromen van de houtindustrie (uit bijvoorbeeld zagerijen), wegbermonderhoud en dunningshout uit bossen. Daardoor blijft de impact op de bospopulatie aanzienlijk beperkt.

Bovendien wordt heel wat energie tijdens de productie reeds opgewekt door het (eigen) houtafval. MDF komt tevens vaak met een FSC- of PEFC-certificaat, waardoor het voldoet aan de eisen rond duurzaam inkopen voor hout.

Ten slotte zijn er de laatste jaren veel ontwikkelingen in de formaldehydeopslag in de platen. Ook is er zeker een trend gaande in circulaire en duurzame platen. Zo zijn er plaatmaterialen die 100% recycleerbaar zijn en zijn er producten op de markt die 100% bio-lijm maken op basis van de hard van de bomen. 

Types MDF-plaatmateriaal

MDF-GEWICHTSKLASSEN

MDF wordt geproduceerd in tal van soorten, kwaliteiten en volumegewichten. Grosso modo is het op te delen in drie klassen, op basis van hun volumegewicht:

• MDF weegt tussen de 650 en 800 kg/m³;
• bij lichte MDF is dat tussen de 550 en 650 kg/m³;
• ultralichte MDF weegt tussen de 350 en 550 kg/m³.

De Europese norm EN 622-5 verdeelt MDF verder op in verschillende toepassingsklassen, door de toevoeging van een of meerdere letters:

• H staat voor een verhoogde vochtweerstand;
• L staat voor constructieve toepassingen;
• A staat voor permanente belastingen;
• S staat voor kortdurende belastingen;
• FR staat voor brandvertragende toepassingen – al wordt die niet genoemd in de norm.
  
  

HDF wordt gezien als de dragerplaat bij uitstek voor vloerplanken

SPECIFIEKE TYPES MDF

Op basis van deze opdeling kunnen specifieke types MDF gedefinieerd worden:

• MDF-LA: dit type is bestemd voor structurele toepassingen in droge omgevingen (alle belastings­klassen, cf. EN 1995-1-1).
• FR-MDF-LA: dit type wordt ingezet in structurele toepassingen in droge omstandigheden, met brandvertragende eigen­schappen.
• MDF-HLS: dit type is bestemd voor structurele toepassingen in vochtige omstandigheden (momentane of kortetermijnbelastingen cf. EN 1995-1-1).
• L-MDF: lichte MDF, voor algemene toepassingen in droge omstandigheden.
• L-MDF-FR: lichte MDF, voor alge­mene toepassingen in droge omstandigheden, met brandver­tragende eigenschappen.
• L-MDF-H: lichte MDF, voor algemene toepassingen in vochtige omgevingen.
• UL2-MDF: ultralichte MDF, voor algemene toepassingen in droge omstandigheden.

OVER MDF, HDF, COMBI SPAAN/HDF EN CDF

Naast de verschillende types MDF is er ook een combinatie van spaan en HDF op de markt beschikbaar. Die combineert de voordelen van beide materialen.

Daarnaast is er HDF (high density fibreboard). HDF wordt gezien als de dragerplaat bij uitstek voor vloerplanken. Deze plaat wordt aan de zichtzijde voorzien van een afwerkingslaag uit melamine, houtfineer, kurk …

Een HDF-plaat verschilt wezenlijk van MDF-platen door zijn grotere volumegewicht. Concreet heeft een HDF-plaat een dichtheid groter dan 800 kg/m³. Die dichtheid laat het perfect frezen van een klikprofiel toe. Daarnaast zorgt het voor een hogere vochtbestendigheid en voor hogere mechanische kenmerken – zo is het beter bestand tegen een impact van een voorwerp dat op de vloer valt.

De hoogste densiteit op de markt hoort toe aan de CDF of Compact Density Fibreboard, met een gemiddelde densiteit boven de 1.000 kg/m³. Die hoge densiteit geeft de plaat een nog hogere vochtbestendigheid en zeer hoge mechanische en fysische eigenschappen zoals impact-resistentie. Deze compacte houtvezelplaten zijn zwart ingekleurd, en bieden een alternatief voor de traditionele ‘volkern’ HPL.

Bewerken van MDF

MDF-platen worden na productie verzaagd, geboord of gefreesd tot de gewenste (basis)plaat. Voor of na die bewerkingen kan de plaat op verschillende manieren worden afgewerkt.

• natte afwerking (lak, verf, vernis …);
• poederlak;
• extra laag verlijmen of verpersen, zoals melamine, HPL, houtfineer, kurk, papier …

Verzagen

Bij het manueel verzagen wordt een zaag met fijne tanden aanbevolen, voor machinale bewerkingen kunnen de zaagbladen die normaal voor spaanplaten geschikt zijn, ingezet worden. Door de hoge volumieke massa van bepaalde MDF-platen, in combinatie met hars als bindmiddel, veroorzaakt MDF iets meer slijtage van de gereedschappen dan bij het zagen van massief hout. Daarom is het bij het verwerken van MDF bijgevolg aan te bevelen speciaal gereedschap van hardmetaal (HM) te gebruiken.

Boren

Voor het boren van MDF-platen worden standaardboren en toerentallen van ± 3.500 toeren/min. aanbevolen, waardoor een kwalitatief hoogwaardig gat geboord wordt met een beperkte materiaalophoping aan de achterzijde.

Frezen

Ook hier wordt geadviseerd om gereedschap van hardmetaal (HM) te gebruiken. Bij grote series is snijgereedschap van polykristallijndiamant (PKD) aan te raden. Eenvoudige profielen met gebogen randen zijn te verkiezen boven scherpe randen.

Laseren

Het lasersnijden van MDF laat toe om geringe diktes te versnijden met een hogere precisie en kwaliteit. Door het thermische laserproces gaan de gelaserde randen van de MDF carboniseren. Hoe dikker de MDF-plaat, hoe sterker dit fenomeen wordt.

Bij het verwerken van MDF wordt geadviseerd om hardmetaal (HM) te gebruiken

 

Lakken: automatiseren of niet?

Het lakken van MDF-oppervlakken zoals binnendeuren of fronten kan zowel manueel als automatisch gebeuren. Manueel spuiten laat een grote flexibiliteit toe en een gemotiveerde pistoolspuiter vormt een garantie op een uitstekende afwerkingskwaliteit. Toch zijn er ook lakkerijen – en schrijnwerkerijen – die investeren in een automatische lakinstallatie.

Dit gaat uiteraard gepaard met een grote investeringskost en de noodzakelijke voorwaarden (zoals een voldoende hoge output), maar daartegenover staan enkele voordelen.

Zo is er ten eerste de menselijke factor. De pistoolspuiter is een knelpuntberoep geworden en het is een stuk moeilijker geworden om geschikt personeel te vinden hiervoor. Bovendien is het geen eenvoudig beroep; je hebt heel wat kennis en kunde nodig om de taak correct uit te voeren. Het zou bovendien ook ongezond zijn, onder andere voor de rug.

Bij automatisch lakken heb je ook het voordeel van een constante output. De machine is nooit moe, ziek, slechtgezind, gestresseerd … waardoor elk paneel op exact dezelfde manier behandeld zal worden: dezelfde laagdikte, dezelfde egaliteit … en dus steeds hetzelfde eindresultaat.

Daarbij komt dat de lakkosten aanzienlijk dalen; om hetzelfde eindresultaat te bereiken, heeft een manuele pistoolspuiter ongeveer 30% meer lak nodig dan een lakinstallatie.

Ten slotte werkt een automatische lakinstallatie sneller. Via die installatie wordt het immers mogelijk om een tweelaagssysteem aan te brengen aan een tempo van 1 à 2 m² per minuut of sneller, afhankelijk van de uitvoering van de installatie. De manuele pistoolspuiter kan zich intussen concentreren op bijvoorbeeld het appliceren van de eindlaag of op het spuiten van complexere stukken. Zo krijg je het beste van twee werelden.

Kleuren

Een merkbare trend is de ‘in de kern’ gekleurde MDF-plaat. Hier worden tijdens het productieproces kleurstoffen aan de houtvezels toegevoegd. Zwart en antraciet zijn daarbij populair.

Een gekleurde plaat kan beschikken over enkele troeven. Zo is die een stuk sneller en eenvoudiger af te werken; het oppervlak en de randen van de plaat hoeven immers niet per se verder afgewerkt te worden. Wie zo’n plaat ook wil beschermen, hoeft er enkel een transparante olie, lak of vernis op aan te brengen. Bovendien kan de plaat voorzien worden van een toplaag uit melamine, HPL of houtfineer.

TOEPASSINGEN

Doordat MDF beschikbaar is in een breed spectrum aan afmetingen – met diktes van 1,8 mm tot zo’n 80 mm – kent de vezelplaat een grote waaier aan mogelijke toepassingen.

MDF wordt vooral toegepast in het interieur en is terug te vinden in meubels, banken, deuren (als drager of als oppervlakteafwerking), wanden, wand- en plafondpanelen, displays, decoratieve profielen en plinten, parketstroken (als onderlaag) …Vroeger klonk de stelling dat MDF niet gebruikt werd voor buitentoepassingen – vandaag de dag is dat dankzij speciale productieprocessen wel het geval. 

Groot aandachtspunt bij het verwerken van MDF is dat je steeds rekening moet houden met de omstandigheden waarin het materiaal wordt geplaatst, alsook met de specifieke eigenschappen van de vezelplaat. Daarnaast zorg je bij horizontale toepassingen (zoals vloeren) best voor een slijtvaste afwerking voor een langere levensduur.

In samenwerking met Finsa en Unilin