“het ontbreekt de overheid aan visie”

Van IT’er tot installateur: alledaags is het carrièrepad van de 33-jarige Pieterjan Spyns allerminst te noemen – al is dat volgens hem misschien ook meteen de sleutel tot succes. We spraken de gedreven ondernemer over zijn prille bedrijf en de installatiewereld. “Er zijn zeker nog goede werkkrachten, maar er is gewoon te weinig interesse.”

“In 2013 ben ik afgestudeerd als bachelor in de economie”, zegt Pieterjan. “De oom van mijn toenmalige vriendin had toen een aannemersbedrijf dat veel totaalprojecten deed, en dat interesseerde me wel. Ik had in het bijzonder veel oog voor elektriciteit, sanitair en verwarming. Toen ik in 2016 dan een eigen huis kocht, wilde ik veel zelf doen omdat ik een beperkt budget had. Aangezien ik nog niet erg bedreven was in technieken liet ik die wel installeren.”

Pieterjan liet enkele firma’s over de vloer komen, maar bleek al snel teleurgesteld in hun aanpak. “Ik had bij geen enkel bedrijf het gevoel dat ze me advies of tips gaven. Ze voerden enkel uit en dachten niet mee. Bovendien kreeg ik offertes die weinig gedetailleerd waren: een lijntje met ‘leveren en plaatsen van sanitaire leidingen’ omschrijft helemaal niet welk soort buizen dat dan zijn, welke diameter ze hebben, van welk merk ze zijn … Terwijl ik dat wel wilde weten.” 

De ondernemer bleef niet bij de pakken zitten en nam het heft in eigen handen. “Ik was eerst begonnen met zelfbouwpakketten, maar die volstonden totaal niet. Samen met de aannemer heb ik dan beslist om alles bij de groothandel te halen en daarmee verder te doen.” 

Van avondschool tot zelfstandige

Het werk ligt Pieterjan zo goed dat hij besluit om zich in avondschool bij te scholen tot installateur centrale verwarming. “Eens dat afgerond was, ben ik in 2019 in bijberoep begonnen. Via een onlineplatform ben ik aan mijn eerste werkjes geraakt. Ik deed ook dingen als parket of laminaat leggen. Dat had een soort domino-effect: ik moest bijvoorbeeld ergens parket installeren, en toonde dan aan de eigenares foto’s van een badkamer die ik geïnstalleerd had. Ze vroeg me daardoor om ook eens naar haar verouderde badkamer te kijken, en zo ging de bal snel aan het rollen. Vandaaruit heb ik vooral vertrouwd op mond-tot-mondreclame.” 

Vandaag werkt Pieterjan volledig zelfstandig en doet hij vooral grotere projecten, zoals volledige renovaties of nieuwbouw. “Ik probeer daarop te mikken, omdat het makkelijker is om je werk te organiseren. Bovendien heb ik een aantal vrienden die ook zelfstandig zijn, en met hen werk ik altijd samen voor bijvoorbeeld elektriciteit en vloeren. Ik focus me vooral op sanitair en verwarming. Doordat alles steeds gespecialiseerder wordt, moet je tegenwoordig voor bijna alles een apart certificaat hebben. Airco en zonnepanelen installeren doe ik bijvoorbeeld nog niet, omdat ik nog geen certificaat als koeltechnicus heb. Warmtepompen doe ik wel, omdat die redelijk eenvoudig te installeren zijn. Ik vind het op zich een goede zaak dat je gecertificeerd moet zijn, maar het is soms een beetje te veel van het goede.” 

"Ik vind het goed dat je gecertificeerd moet zijn, maar het is soms een beetje te veel van het goede"

De energiemix van de toekomst

De installateur is geen onverdeeld voorstander van warmtepompen in elk bouwproject. “Je merkt wel dat warmtepompen er wat ingelepeld worden door de overheid. Ik had onlangs een groot project met alles erop en eraan: warmtepomp, buffervat, pv-panelen … De eigenaar was heel erg voor de vooruitgang. Tot hij de prijsvergelijking zag met een gasinstallatie. Die was zo groot dat we in plaats van een zwaardere elektriciteitskabel een gasleiding hebben mogen installeren.”

“De overheid probeert mensen richtingen uit te duwen, maar die kosten allemaal veel meer geld. Een warmtepomp gaat 15 à 20 jaar mee, en na 20 jaar heb je die misschien wel terugverdiend, maar door de huidige markt is daarover te veel onzekerheid, vind ik. Zeker nadat de terugdraaiende teller werd afgeschaft.” 

“Ik geloof sowieso meer in een mix van oplossingen. In oudere huizen kan je bijvoorbeeld al geen warmtepomp zetten zonder je blauw te betalen. Ik zie ook wel heil in het gasnet gebruiken voor andere brandstoffen, zoals waterstof. Er zijn al verwarmingsketels die daarop werken. Daarom vind ik het jammer dat de overheid dan meteen zegt: in nieuwe verkavelingen mag er geen gasaansluiting meer zijn. Er wordt te veel in één richting gekeken, waardoor andere interessante opties uitgesloten worden. Terwijl het altijd erg afhankelijk is van de situatie.”

Digitalisering

“De digitalisering van onze sector vind ik een erg goede zaak. Ik kan al mijn installaties vanop afstand volgen en van elke ketel bekijken wat de actuele temperatuur is, hoeveel druk erop zit, wat de foutlog is … Daardoor kan ik sneller anticiperen op problemen en ze zelfs vanop afstand oplossen. Ik heb natuurlijk het voordeel dat ik jong ben en een IT-achtergrond heb. Je ziet nog veel andere loodgieters die nog steeds op dezelfde manier werken als toen ze begonnen twintig jaar geleden. Maar ook zij zullen zich op een bepaald moment toch moeten aanpassen.” 

Vaak valt te horen dat de tweespalt tussen kleine installateurs en grote installatiebedrijven steeds groter wordt en dat die eerste niet meer kunnen opboksen tegen die laatste. Pieterjan ziet dat anders. “Voor mij zijn grote installatiebedrijven geen concurrenten. Simpelweg door het werk dat ze heel vaak afleveren. Als ik soms foto’s zie van hun installaties, denk ik: oké, het zal wel werken, maar zelfs iemand met een zelfbouwpakket zou het beter doen dan dat. Het is ergens ook logisch, als je hun lage offertes bekijkt, maar ik merk dat de meeste particulieren altijd kwaliteit zullen verkiezen. Toegegeven, het budget is er niet altijd, maar het is toch altijd beter om het van de eerste keer goed te doen. Jonge mensen zijn zich daar ook wel bewust van, ondervind ik.”

"Ik vind dat je slecht bezig bent als je geen spoelmachine gebruikt"

Die kwaliteit vind je onder meer terug in Pieterjans aanpak bij verwarmingsketels. “In elke installatie die ik doe, zit een filter van Fernox. En ik gebruik altijd een spoelmachine. Ik vind eigenlijk dat je slecht bezig bent als je dat niet doet. Het is extra werk, maar als je ziet hoeveel vuiligheid er soms uit een installatie komt, weet je dat het loont. Het zorgt er ook voor dat mijn prijs om een ketel te vervangen iets hoger ligt, maar als je dan andere installateurs ziet die het circuit niet spoelen of geen lucht- en vuilafscheider installeren, dan weet je meteen dat die ketel daar geen vijftien jaar zal hangen.” 

Transparantie

Klanten rekenen niet alleen op kwaliteit, ze verwachten ook transparantie. “Ik werk nooit met vaste prijzen. Ik maak wel een raming met wat marge in, maar ik zeg nooit een exact bedrag op voorhand. Op het einde van de rit krijgt de klant een volledig overzicht met alles wat ik gepresteerd heb. Daar kruipt wel wat tijd in, maar dat vind ik het eerlijkste. Als een andere installateur zijn klant een lage prijs belooft, maar aan het eind van de werken plots 5.000 euro meer aanrekent, is dat dan eerlijk?” 

Personeel

Pieterjan doet nagenoeg al zijn werk zelf. Goed personeel vinden is ook voor hem een lastige opgave. Bovendien is er niet altijd werk voor twee personen. “Het is lastig omdat er niet elke dag voldoende werk is voor twee. Bovendien is twee ook te weinig: ofwel moet je dan samenwerken, ofwel moet je hem alleen op pad sturen. Maar daarvoor moet je hem eerst opleiden en erin investeren, en tegelijkertijd zeker zijn dat je investering zal lonen. Als hij na twee maanden weg is, hoe moet je dan al dat extra werk opvangen?”

“Ik heb er al veel over nagedacht. Mijn oude bestelwagen heb ik bijvoorbeeld ook lang gehouden, omdat die eventueel zou kunnen dienen voor een tweede werkkracht. Maar ik heb hem nu toch verkocht en beslist om alleen aan het werk te blijven. Ik heb wel een kennis die mij op interimbasis soms komt helpen, maar daar blijft het bij. Het brengt natuurlijk wel een pak stress met zich mee: je staat er altijd alleen voor en moet flexibel zijn om bijvoorbeeld ‘s avonds of in het weekend depannages te doen.” 

“Als ik dan eens iemand nodig heb, vind ik ook moeilijk een geschikte kandidaat. Ik wil iedereen een kans geven, maar als ik zie hoe ze keer op keer dezelfde fout maken of zorgeloos omspringen met materiaal, dan houdt het snel op. Ik vind dat dat aan de mentaliteit ligt. Er zijn zeker nog goede werkkrachten, maar er is gewoon te weinig interesse. Dat is volgens mij ook wel deels de schuld van de overheid: iedereen die uit de lagere school komt, wordt richting ASO gepusht, en de technische richtingen worden door de maatschappij nog altijd als ‘minderwaardig’ aanzien. Dat was vroeger totaal niet het geval. Nu is er geen discipline meer, en de leerkrachten durven er op de duur niet meer tegenin te gaan. Ik heb al verhalen gehoord van klassen waar na de middag de helft van de leerlingen niet meer kwam opdagen. Wat moet je daartegen doen?”

Carrièreswitch

Het personeelstekort in de installatiesector zal dus niet meteen opgelost geraken, maar er kan misschien een – hetzij kleine – kentering komen vanuit onverwachte hoek, vindt Pieterjan. “Mensen zijn soms jaloers op mijn carrièreswitch, omdat ze ook graag iets met hun handen doen en het beu zijn om elke dag achter een computer te zitten. Misschien dat er in de toekomst weer meer mensen bewust zullen kiezen voor een vak. Al besef ik natuurlijk ook wel dat je die carrièreswitch vaak niet meer kan doen als je 40 bent en een gezin hebt.”

Administratie

Bij al dat harde labeur komt nog eens the pain in the ass van menig vakman: de administratie. “Zoals bij iedereen is dat mijn minst favoriete deel van het werk. Maar het moet gebeuren. Als je dat niet op een rijtje hebt, weet ik niet waar je mee bezig bent. Tot mijn grote schande doe ik dat als ex-IT-consultant nog met Excel. Ik zou dringend eens een softwarepakket moeten hebben, zeker om een koppeling te kunnen maken met de prijzen van mijn vaste leverancier. Daar verlies ik tijd mee vandaag. Ik begrijp nu ook veel beter waarom het vroeger zo lang duurde voor ik een offerte kreeg van iemand”, besluit Pieterjan lachend.