Markantste evoluties in fine cut-tabaksmarkt

Ryo Myo

Hoe is de tabaksmarkt de voorbije twee jaar geëvolueerd? Volgens de cijfers in de tabel zien we een daling van 2,6% voor de totale tabaksmarkt (RYO en MYO) in 2021 ten opzichte van 2020. Deze cijfers betreffen de ingebruikstelling genoteerd door de dienst Douane & Accijnzen van de FOD Financiën. Die geven een mooie indicatie van de markt weer, maar weerspiegelen niet de exacte verkoop. Sowieso, volumetabak (huls) blijft het grootste segment binnen de tabakscategorie (fine cut) met een aandeel van bijna 50%. Dit segment daalt iets lichter dan roltabak.

Marktevolutie

Als we kijken naar de verschillende categorieën van nicotineconsumptie in België, zien we dat sigaretten goed zijn voor 60,7% van de totale markt, terwijl RYO- en MYO-tabak een marktaandeel heeft van 28,2% (de rest is voor de vapecategorie, goed voor 10,7%).

Volgens de ene fabrikant kloppen de overheidscijfers min of meer. Een andere daarentegen meent dat de totale Belgische tabaksmarkt op basis van groothandelsinformatie een grotere volumedaling laat zien, ongeveer -10%. Het verschil, volgens hen, zit hem in stock in de markt. Aan de Franse grens is er een geschiedenis van het opkopen van producten aan de oude prijs. Vandaar dat de douanecijfers er beter uitzien dan de echte doorverkoop naar de consument. De realiteit ligt zeker ergens in het midden, en dat blijft negatief.

ryo myo — Bron: FOD Financiën, dienst Douane & Accijnzen

Domestic vs grens

Verschuivingen alom

Het volumecijfer van huls- of MYO-tabak in de binnenlandse markt, de zogenaamde ‘domestic markt’, daalde in 2021 t.o.v. 2020; vermits 2020 qua volume een heel goed jaar was voor deze deelmarkt vanwege de sluiting van de winkels in de grensstreken. Roltabak daalde dan weer in de grensstreken vanwege de lagere verkopen aan de Britse grens, terwijl men voor hulstabak aan de Franse grens vanaf het moment van de prijsverhogingen, begin 2021, een verschuiving ziet naar de grenswinkels in het Groothertogdom Luxemburg.

Nog geen inhaalbeweging

2021 was dus, in vergelijking met 2020, geen goed jaar voor hulstabakken. Maar wanneer we de situatie vergelijken met 2019, dan is het verschil (met name in de binnenlandse markt) aanzienlijk kleiner. Het niveau van vóór de pandemie werd echter niet meer behaald, en ook in de eerste maanden van 2022 lijkt er nog geen sprake van een inhaalbeweging. In het geval van roltabak is er een groter verschil tussen de binnenlandse en de grensmarkt. In het eerste geval zien we opnieuw een groot verschil met 2020, maar een vrijwel vergelijkbaar niveau met 2019. Bij de grensverkoop zien we dat het volume enkel is gedaald. Wanneer we echter kijken naar het eerste kwartaal van 2022, dan zien we een lichte stijging ten opzichte van dezelfde periode in de jaren voordien.

British American Tobacco AJJA — Binnen fine cut zien we wel een verschuiving van RYO naar MYO

Afhankelijk van grensverkoop

Meer algemeen: RYO- en MYO-tabakken zijn, zoals bekend, sterk afhankelijk van de grensverkoop, voornamelijk aan de Franse grens, waarbij die regio in 2021 een daling van het volume kende omwille van de coronacrisis en de daarop volgende overheidsmaatregelen. Maar liefst bijna de helft van de fine cut-verkoop vindt aan de grenzen plaats, tegenover ongeveer 10% voor sigaretten. In 2022 werden al die beperkende maatregelen wel opgeheven, en de spelers zien het verkeer en de verkopen wel licht terug toenemen, maar een echte inhaalbeweging om het pre-coronaniveau te behalen is nog niet ingezet.

Prijsbewuste consument

Binnen fine cut zien we wel een verschuiving van RYO naar MYO, meer specifiek naar volumetabak. De oorzaak hiervan is waarschijnlijk prijsgerelateerd. Tijdens de coronajaren 2020 en 2021 werd de grensverkoop van hulstabak in grote emmers op bepaalde momenten tot quasi nul herleid. In de binnenlandse markt daarentegen zagen we toen een volumestijging doordat meer rokers de weg terug hadden gevonden naar die goedkopere tabak. Doordat de consumptie van tabak in de binnenlandse markt tijdens Covid-19 was gestegen, werd de daling van het grensvolume gecompenseerd. Roken leek nog het enige plezier dat bepaalde consumenten zichzelf gunden. We zien echter ook een verschuiving van de verkoop van MYO-hulstabak naar het Groothertogdom Luxemburg en de verkoop van hulzen zal hierdoor ook in België afnemen. De verkoop van MYO-tabak is sterk afhankelijk geworden van de binnen- en buitenlandse accijnspolitiek van onze regering én van die van onze buurlanden.

De verwachting is dat de totale RYO-markt verder zal dalen als gevolg van de accijnsverhogingen

Ryo MYO Twist — De verkoop van MYO-tabak is sterk afhankelijk geworden van de binnen- en buitenlandse accijnspolitiek

Brexit

Minder reizigers

Roltabak anderzijds is een relatief kleine categorie waarvan het volume in de afgelopen jaren is gedaald. Belangrijke RYO-merken zoals Lucky Strike, Camel en Marlboro groeien in marktaandeel, maar aangezien de algemene RYO-categorie verliest, gaan zij er ook in volume op achteruit. Dit heeft vermoedelijk ook te maken met het feit dat nogal wat Britse merken zoals Cutter’s Choice, Golden Virginia, Gold Leaf en Turner te lijden hebben onder de Brexit waardoor strengere controles aan de grenzen zorgen voor minder reizigers. Corona heeft dit effect tijdelijk versterkt. De verwachting is dat de totale RYO-markt verder zal dalen als gevolg van de accijnsverhogingen, en dit zowel in de ‘domestic’ als in de ‘Travel Retail’ markt (grensverkoop). En de markt voor vloeipapier zal dezelfde trend volgen. Sowieso wordt er minder tabak gekocht, dus vanzelfsprekend ook minder rookaccessoires zoals vloeipapier, tubes, rol- en tubing machientjes.

Stijging in grensgebied met Nederland

De verkoop van roltabak in het grensgebied met Nederland, waar merken zoals Drum en Van Nelle sterk in trek zijn, zag in 2021 een forse stijging (inhaalslag) ten opzichte van 2020. En als we kijken naar het gemiddeld maandelijks volume zien we een nog sterkere stijging in vergelijking met 2019. De eerste vier maanden van 2022 ligt het volume RYO aan de Nederlandse grens fors hoger dan in dezelfde periode in 2020, en gemiddeld net iets boven dezelfde maanden in 2021. Wanneer we de eerste 4 maanden van 2022 vergelijken met het totale jaar 2021, lijkt het volume zich wat te stabiliseren.

Stubbe Tobacco Trading — Doordat de consumptie van tabak in de binnenlandse markt tijdens Covid-19 was gestegen, werd de daling van het grensvolume gecompenseerd. Roken leek nog het enige plezier dat bepaalde consumenten zichzelf gunden

3e kwartaal scoort

Over het algemeen worden er meer sigaretten en RYO- & MYO-tabakken verkocht in het derde kwartaal dat loopt van begin juli tot en met eind september. Dit kan verschillende oorzaken hebben waarbij zowel het weer, vakantieperiodes en (buiten)activiteiten een rol kunnen spelen. De verkoop van accessoires volgt die trend.

Spelers zien dat prijs en inhoud aan belang toenemen en dat is te wijten aan de stevige accijnsverhogingen

Imperial Tobacco Group — We zien dat de grote blikken en emmers een betere tractie hebben dan de kleinere verpakkingen

Evoluties

Product- en merkevoluties zijn in het MYO- en RYO-tabakskanaal eerder beperkt, maar ook hier zien we dat de grote blikken en grote emmers een betere tractie hebben dan de kleinere verpakkingen, net zoals de grotere pakken in het sigarettensegment.

Op 1 januari 2021 werd een standaardisatie in de verpakkingen van RYO- en MYO-tabak doorgevoerd (bv.: maximaal gewicht van emmers is 1 kg), een jaar eerder werd ook voor fine cut het neutrale pakje ingevoerd. Dit maakt het lastiger voor de volwassen roker (en u als handelaar) om producten van elkaar te onderscheiden. De spelers zien echter geen directe impact op de marktvolumes, maar merken wel dat prijs en inhoud aan belang toenemen, ook dankzij de stevige accijnsverhogingen.

Philip Morris — In 2021 werd ook voor fine cut het neutrale pakje ingevoerd. De spelers zien echter geen directe impact op de marktvolumes

Toekomst

Hogere prijzen

Voor wat betreft sigaretten en tabak verwachten de marktspelers een verdere stijging van de accijnzen, en dus naar alle waarschijnlijkheid hogere prijzen. Naar verwachting zal prijs een steeds belangrijkere rol gaan spelen vanwege de economische context. Het leven wordt duurder en de accijnzen voor sigaretten zijn in 2022 twee maal gestegen, maar ook de prijs van tabak werd steeds hoger. De jarenlange organische volumedaling zal zich waarschijnlijk voortzetten. Voor sigaretten zal dat naar verwachting -2,5% zijn in 2022 versus 2021, en -7,5% voor fine cut.

Interfederale strategie tabak

De verschillende regeringen van ons land werken ondertussen ook aan een ‘interfederale strategie tabak 2022-2028’. Hier worden mogelijke nieuwe regelgevingen besproken zoals bijvoorbeeld een verbod op verkoopautomaten, een uitstalverbod of het beperken van het aantal verkooppunten waar tabaksproducten mogen worden verkocht. Het definitieve plan wordt dit najaar verwacht.

Meer specifiek verwachten de marktspelers voor 2022 en 2023 deze evoluties:

- Huls- en roltabak zullen hoogstwaarschijnlijk krimpen in volume.
- Voor hulstabak verwacht men dit jaar een forse daling door een sterk lager volume aan de Franse grens. Meer en meer shoppers begeven zich opnieuw naar het Groothertogdom Luxemburg als gevolg van de stijgende accijnzen in België.
- Aan de Nederlandse grens verwacht men een forse groei na april 2023 vanwege een zeer grote aangekondigde accijnsstijging in Nederland.
- In 2023 zullen zowel de binnenlandse- en de grensverkoop licht dalen.
- Roltabak zal ook dit jaar licht dalen omwille van de volumedaling aan de Britse grens. Voor de Nederlandse en Franse grens voorzien de spelers daarentegen juist weer groei. Ook in de binnenlandse markt voorzien ze een kleine groei.
- Maar in 2023 voorspellen ze ook voor roltabak een zekere krimp in de totale markt.