Decoratief aan het werk met stuc

Natuurlijke look-and-feel en perfect waterdicht afwerkbaar

De opmars van decoratieve stuc is niet te stoppen. De natuurlijke look van deze pleisters past in elk interieur en kan naadloos worden doorgetrokken op wanden, plafonds, vloeren en meubels. Ze ogen namelijk niet alleen fraai. Ze zijn, afhankelijk van hun samenstelling en applicatie, ook stoot- en krasvast, waterbestendig, onderhoudsvriendelijk en bij de keuze voor een minerale pleister ook een prima zaak voor het binnenklimaat van een ruimte.

WAT IS DECORATIEVE STUC?

Onder decoratieve stuc verstaan we pasta’s die met een stucmes op een oppervlak worden aangebracht. Wel even een belangrijke misvatting uit de wereld helpen: traditioneel pleisterwerk en decoratief pleisterwerk zijn niet hetzelfde. Bij traditioneel pleisteren ligt de nadruk op de functionele bijdrage, namelijk het beschermen en egaliseren van de muren en plafonds, terwijl de decoratieve pleisters tot doelstelling hebben om een oppervlak te verfraaien en om een unieke uitstraling te creëren.

Al kan er binnen de decoratieve pleisters wel een onderscheid worden gemaakt tussen de eerder technische en de puur decoratieve varianten. Technische decoratieve stuc is ideaal voor vloeren, douches, keukenwerkbladen, enz. Die worden meestal als gladde afwerking geplaatst en zijn goed bestand tegen stoten, krassen, vervuiling…

Puur decoratieve stuc kan glad, maar ook erg gestructureerd worden aangebracht. Structuur, reliëf en patronen aanbrengen, biedt creatief gezien veel mogelijkheden, maar maakt dat de afwerking minder geschikt is voor oppervlaktes die veel te verduren krijgen.

Het is dus geen goede keuze voor bijvoorbeeld werkbladen of douchewanden waar onderhoudsvriendelijkheid een belangrijk punt is. Hoe meer textuur een oppervlak immers bevat, hoe moeilijker te onderhouden.

Het product zelf

Decoratieve stuc wordt ofwel in pastavorm, ofwel in poedervorm aangeboden. Wanneer in poedervorm, wordt het mengsel ter plaatse aangemaakt door er water bij te voegen.

De meest natuurlijke pleisters bestaan uit een mengsel van mineralen (zoals kalk, krijt ...), pigmenten (kleurpigmenten) en water. Bijkomend kunnen aan die samenstelling extra bestanddelen worden toegevoegd zoals cement, bindmiddelen (zoals natuurlijke verharders of acrylaten) en harsen (bv. biobased harsen of epoxy/polyurethaan).

Er zijn ook volledig synthetische decoratieve pleisters op de markt op basis van bijvoorbeeld acrylaten, epoxy of polyurethaan. Die coatings zijn door hun samenstelling extra duurzaam en slijtvast en vaak ook sneller verwerkbaar. Er kunnen bovendien andere esthetische effecten mee worden gecreëerd (door o.a. een hogere glans en de mogelijkheid om verschillende kleuren te combineren) zoals bijvoorbeeld faux-marmer, croco-effect, metaallook ...

POPULAIRSTE DECORATIEVE STUC

Decoratieve stuc wordt gemakkelijkheidshalve opgedeeld op basis van het belangrijkste bestanddeel. Meest populair vandaag zijn kalkstuc, kleistuc, leemstuc en cementstuc. Allen beschikbaar in talrijke kleurvariaties, al dan niet gecustomized door te spelen met de verhouding kleurpigmenten. Het uitzicht van deze stuc kan variëren van een ruwe, genuanceerde stuc tot een gladde, glanzende betonlook.

Het voordeel van werken met stuc op basis van natuurlijke mineralen zoals kalk, klei, leem, krijt … is dat die pleisters behalve over een natuurlijke look-and-feel ook over enkele interessante extra eigenschappen beschikken (in het bijzonder als ze worden geplaatst zonder beschermlaag). Ze zijn warmte- en vochtregulerend, schimmelwerend, ademend (typisch voor leem en kalk) en hebben een heilzaam effect op het binnenklimaat in een ruimte.

Ze kunnen evenwel ook stootvast, en water- en vlekdicht worden geplaatst (door extra lagen en een aangepaste beschermlaag in de vorm van vernis/was), ideaal dus voor natte ruimtes. De keuze van de één boven de ander, is vaak een kwestie van smaak en budget (hoe meer lagen er nodig zijn, hoe arbeidsintensiever en hoe duurder).

Stuc met toevoeging van cement heeft als grote voordeel dat die al in een dunne laag erg sterk en watervast is en daardoor zeer geschikt is voor gebruik op vloeren en in natte ruimtes. Om vuile plekken te vermijden, is een beschermlaag echter wel aangewezen.

WELKE TOEPASSINGEN?

Of het nu gaat om een landelijk, klassiek, modern of trendy interieur, decoratieve stuc vindt zijn plaats in elke kamer van de woning. Het geeft livings, keukens en badkamers een unieke uitstraling en laat zelfs de kleinste oppervlaktes in een toilet in het oog springen. Zowel wanden, plafonds, vloeren als meubels lenen zich perfect voor een afwerking in een decoratieve pleistertechniek.

Al dient er bij de keuze voor een bepaalde decoratieve stuc wel rekening te worden gehouden met de beperkingen van de ondergrond en van het product zelf.

Over het algemeen is een stabiele, draagkrachtige, droge, stofvrije en egale ondergrond vereist. Pleister, beton, metselwerk, dekvloeren en gereconstrueerd hout of mdf zijn prima geschikt. Ook bestaande verf en tegels zijn goede ondergronden, zolang ze zelf goed hechten. Onstabiele ondergronden die krimpen en uitzetten (denk aan natuurlijk hout of bv. piepschuim (niet hard genoeg)) zijn geen goede start. Is er twijfel over de stabiliteit, voer dan altijd een test uit.

AAN DE SLAG

De algemene werkwijze is bij een decoratieve stuc de volgende: na het aanbrengen van een primer, wordt de stuc in lagen aangebracht, om vervolgens te worden afgewerkt met een vernis, was of sealer. Het aanbrengen van vernis is optioneel. Soms wordt stuc zonder vernis opgeleverd.

Bij puur minerale stuc bijvoorbeeld heeft dat een beter ademend vermogen van de stuc tot gevolg, maar maakt die de stuc wel kwetsbaarder voor verontreinigingen. Alle stuc die bevuild kan worden, of in contact komt met vocht, dient beschermd te worden met een beschermlaag om vlekken tegen te gaan.

De technische prestaties van de stuc kunnen worden opgeschroefd door het aantal lagen te vermeerderen. Bij technisch decoratieve stuc worden over het algemeen meer lagen stuc geplaatst en meer lagen vernis dan bij puur decoratieve stuc.

Belang van voorbereiding

Een goed voorbereide ondergrond bepaalt grotendeels het uitzicht. Het mooiste resultaat wordt verkregen op een stabiele ondergrond zonder verontreinigingen en die uniform is naar zuigkracht. Zijn er verontreinigingen of is er een verschil in zuigkracht, dan kan de bepleistering niet uniform aangebracht worden, met risico van aftekening van de ondergrond, onthechting, kleurverschillen en barsten tot gevolg. Kortom, alle onvolkomenheden moeten worden weggewerkt om een optimaal effect te bekomen.

Dek de oppervlakken die niet dienen te worden bepleisterd mooi af, voorzie hoekprofielen aan scherpe randen om de pleister en de uitzetvoegen in het pleisterwerk te beschermen. Ontstof de ondergrond grondig, verwijder losse delen en maak gaten en scheuren effen en egaal. In badkamers of natte cellen moet nog rekening worden gehouden met waterdichting.

Is de ondergrond uit verschillende materialen samengesteld, niet stabiel en/of met voegen, dan is het noodzakelijk om voorzorgsmaatregelen te nemen (bv. versterkingsnetten of ontkoppelingsmembranen) zodat elke beweging als gevolg van uitzetting zoveel mogelijk wordt vermeden.

Primer aanbrengen

Als de ondergrond volledig op punt staat, wordt in de meeste gevallen een primer met fijne korrel aangebracht om extra hechting en grip te creëren.

Een primer kan een diepteprimer zijn die in de ondergrond dringt, de losse delen bindt en de porositeit doet afnemen en uniform maakt, of een hechtprimer, die het oppervlakte ruwer zal maken waardoor een betere hechting mogelijk wordt. Het is belangrijk om altijd de droogtijd van de primer te respecteren voordat de pleister wordt aangebracht.

Stuclagen plaatsen

De manier van plaatsen en afwerken is sterk productafhankelijk. In de meeste gevallen worden twee tot vier pleisterlagen aangebracht, waarbij de droogtijd steeds gerespecteerd moet worden, alsook de omgevingsomstandigheden (temperatuur van tussen de 10 en 25 °C, luchtvochtigheid van rond de 55%, voldoende verluchting …). Een te trage droging of een te hoge luchtvochtigheid kan er namelijk voor zorgen dat kleurverschillen zichtbaar worden.

Technische decoratieve pleisters voor keukenwerkbladen, vloeren, enz. worden over het algemeen glad gezet omdat een gesloten afwerking doorgaans beter bestand is tegen vervuiling en dus ook duurzamer is.

Wel kunnen er dankzij toevoegingen in de stucpasta zelf (bv. granulaten, lichtreflecterende materialen ...) of door de keuze van bescherming (bv. matte of gladde vernis, was of sealer) extra decoratieve effecten worden bekomen.

Al geeft structuur ongetwijfeld een extra dimensie aan het eindresultaat. Is de reinigbaarheid minder belangrijk (bv. voor wanden, plafonds …) dan kan structuur creëren een prima optie zijn.

Dat gebeurt door een aangepaste mesbeweging tijdens het aanbrengen of door de stuclaag te bewerken met een spons, handborstel, houtnerven, truwelen, structuurkam …

ONDERHOUD

Het is aan te raden om stuc op basis van natuurlijke mineralen te onderhouden als een minerale natuursteen. Niet beschermde stuc dient droog te worden gereinigd of te worden gevoed met zeep. Is de stuc wel afgewerkt met een was of vernis, dan is droge of natte reiniging mogelijk. Idealiter wordt er om drie à vijf jaar een nieuwe vernislaag voorzien, afhankelijk van de belasting.

Met medewerking van Arte Constructo, Beal International, BOSS paints, Caparol, Claylime, Ecomat, Ecotec Natural Paints, Loggia Store, Novacolor, Roux, Stoopen & Meeûs en Valpaint