MODIEUS EN ERGONOMISCH WORDEN STERKE TROEVEN

De mogelijkheden in veiligheidsschoenen

Een bouwwerf zit vol gevaren voor voeten. Veiligheidsschoenen zijn daarom allang met recht en reden ingeburgerd. Maar wie acht uur per dag aan de slag is op een werf, laat ook zijn voeten een belangrijk deel van de last torsen. Veiligheidsschoenen moeten dus bescherming bieden tegen de risico's eigen aan een bouwwerf, en de voeten van de drager optimaal beschermen. Dat lijkt althans de trend voor de toekomst. Daarnaast lijken veiligheidsschoenen meer en meer op vrijetijdsschoenen. Want wie zich goed voelt in zijn schoenen, kan zich beter concentreren.

MOGELIJKE GEVAREN

Voor de meeste bouwactiviteiten is het dragen van veiligheidsschoenen geen must maar een wettelijke verplichting. Op een bouwwerf lopen uw medewerkers immers voortdurend het risico op een voetletsel. Dat heeft veel te maken met de aard van de activiteiten. Maar zelfs wanneer deze geen enkel risico zouden inhouden, moet de werknemer zich nog steeds in een omgeving verplaatsen waarin het risico op voetletsels reëel is. Voor de werkgever kan overgaan tot een adequate bescherming, moet hij uiteraard eerst al het mogelijke doen om deze gevaren uit te sluiten. De gevaren die toch nog aanwezig zijn, moeten in een risicoanalyse worden verwerkt, zodat de juiste, efficiënte bescherming kan worden gekozen. De risico's worden in vijf categorieën opgedeeld:

• mechanische risico's: vallende voorwerpen, aanwezigheid van puntige of scherpe voorwerpen, risico op verzwikkingen door een ongelijke ondergrond, risico's op uitglijden, val en stoot op de hiel …;

• elektrische risico's en ontploffingsrisico's;

• thermische risico's: werken in koude of hitte, contactkoude of -hitte, wegvliegende gesmolten metaaldeeltjes of gloeiende deeltjes;

• chemische en biologische risico's;

• risico's als gevolg van werken in een vochtige omgeving.
  
  

WETTELIJKE VERPLICHTING VOOR DE WERKGEVER

Nadat de risico's geïdentificeerd en alle mogelijke preventiemaatregelen genomen zijn, wordt onder de loep genomen welke persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) nodig zijn op de werf. Ook veiligheidsschoenen vallen hieronder. De werkgever is verplicht deze gratis aan zijn medewerkers ter beschikking te stellen en staat ook in voor het onderhoud. Bovendien moet hij zijn werknemers opleiden en informeren over een juist gebruik van alle PBM en dus ook de veiligheidsschoenen.Het staat in principe vrij om te kiezen welke PBM er gebruikt worden. Wel moeten ze voldoen aan bepaalde eisen: geschikt zijn voor het risico, beantwoorden aan de heersende omstandigheden op de arbeidsplaats, afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort en de gezondheid van de werknemer, geschikt zijn voor de drager en op elkaar afgestemd als er meerdere PBM tegelijk worden gebruikt. Het dragen van veiligheidsschoenen is aan te raden in elke situatie op de werf, maar zelfs verplicht voor de volgende medewerkers volgens bijlage II-4 van het Koninklijk Besluit van 13 juni 2005 betreffende het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen:

• werknemers tewerkgesteld in de riolen, kuilen, kelders, welputten, regenputten, kuipen, vergaarbakken, vijvers, waterlopen en alle andere soortgelijke plaatsen waar zich vloeistoffen of slijk bevinden;

• werknemers tewerkgesteld aan werken die aanleiding geven tot uitstorting of wegvloeiing van vloeistoffen en die door die vloeistoffen natte voeten kunnen krijgen, zoals in afwaskeukens en wasserijen;

• werknemers die hun voeten kunnen bevuilen met giftige, bijtende of prikkelende stoffen;

• werknemers die gevaar lopen hun voeten te bevuilen door organische stoffen die kunnen rotten of door vuilnis;

• werknemers tewerkgesteld in koelkamers;

• werknemers die gewoonlijk tewerkgesteld zijn aan de behandeling van zware stukken waarvan de val van aard is de voeten te kwetsen, dragen schoenen met toppen versterkt die voldoende weerstand bieden;

• werknemers tewerkgesteld aan het slopen van gebouwen, aan de bekisting en ontkisting van betonwerken, de ijzervlechters, de bouwsmeden, alsook andere werknemers tewerkgesteld op bouwplaatsen en gewoonlijk blootgesteld aan voetwonden door uitstekende spijkers of puntige voorwerpen, dragen schoenen met versterkte zolen.
  
  

INDELING SCHOENEN

Schoenen worden ingedeeld volgens de beschermingsgraad die ze bieden, het materiaal waaruit ze gemaakt zijn en de vorm. Wat de beschermingsgraad betreft, is er sprake van veiligheidsschoenen wanneer de schoenen voorzien zijn van een stalen neus die weerstaat aan een impact van 200 J, wat overeenkomt met een massa van 20 kg die van op een meter hoogte op de schoenen valt. Zij krijgen als markering de letter 'S' mee. Daarnaast bestaan er beschermingsschoenen gemarkeerd met de letter 'P'. Deze hebben een stalen neus die weerstaat aan een impact van 100 J. Gewone werkschoenen zijn niet voorzien van een stalen neus. Wegens de aard van de werkzaamheden, zweert de bouwsector bij veiligheidsschoenen. Daar heerst vandaag een uitstekend bewustzijn rond. Zowel de werkgevers als de werknemers zijn zich bewust van de gevaren op de werf en de voordelen die veiligheidsschoenen brengen. Het dragen van veiligheidsschoenen wordt dan ook goed opgevolgd. In de bouwsector is het ook aangewezen hoge veiligheidsschoenen te dragen. Deze zullen immers een betere bescherming bieden tegen verzwikkingen. Er kunnen ook bijkomende beschermende elementen aan schoenen worden toegevoegd: ondoordringbare zool, schokdempende hiel, antislipzool, antistatische zool, isolerende zool, warmte- en koudebestendige zool, waterdichte schacht en zool … Dit wordt ook weergegeven in de markering. De letters 'S' en 'P' kunnen gevolgd worden door letters (zie kaderstuk) of cijfers:

• 1: basiskenmerken + achteraan gesloten, antistatische eigenschappen, energie-absorptie in hiel;

• 2: zoals 1 + waterdicht;

• 3: zoals 2 + antiperforatiezool, zool met hiel;

• 4: (natuurlijke en synthetische polymeren): antistatische eigenschappen, energieabsorptie in de hiel;

• 5: (natuurlijke en synthetische polymeren): zoals 4 + antiperforatiezool, zool met hiel.

S3-schoenen zijn zowat de standaard op bouwwerven. Ze beschermen de tenen wanneer bijvoorbeeld gereedschap op de grond valt. Ze leiden de druk af wanneer iemand per ongeluk met de voet ergens tegenaan stoot. De geprofileerde, stabiele loopzool biedt een veilig houvast op oneffen ondergronden en beschermt tegen pijnlijke verwondingen van de voetzool, wanneer men op stenen of andere scherpe voorwerpen trapt. Het materiaal voor schoenen uit veiligheidsklasse S3 moet bovendien ongevoelig zijn voor olie, zuren, benzine en vetten.

ERGONOMIE BIJZONDER BELANGRIJK

Aangezien de werknemer minstens acht uur per dag zijn schoenen draagt, is het van belang dat de schoenen ook aangepast zijn aan zijn voeten. Uit twintig jaar onderzoek in Nederland en Scandinavië blijkt dat 53% van de gebruikers van veiligheidsschoenen in meer of mindere mate voet-, knie- en beenproblemen heeft. De belangrijkste oorzaak hiervan is 'verkeerde' schoenen. Wanneer men immers de voeten fout belast, lijdt dit niet alleen tot een systematische misvorming van de voet, maar zal de impact zich ook laten voelen in de rest van het lichaam. Dit is een nog onderkend probleem, omdat er enerzijds heel veel verschil is in kwaliteiten van veiligheidsschoenen maar anderzijds manifesteren de problemen zich pas op lange termijn. De voornaamste verschillen tussen voeten zitten hem in de breedte van de voet, het afrollen van de voet, de hoogte van de wreef, de belasting en de temperatuurontwikkeling. Het uitgangspunt is om de voeten de vrijheid te geven om zich op een natuurlijke wijze te bewegen. Een individuele correcte opmeting van de voeten is zeer belangrijk. Dit gaat gepaard met de keuze van aangepaste veiligheidsschoenen, inlegzolen en sokken. Verschillende fabrikanten van veiligheidsschoenen bieden daarom schoenen op maat van de individuele medewerker aan. Een tweede aandachtspunt bij ergonomie zijn de kousen. Zij moeten zorgen voor een goede afvoer van het vocht in de schoen en tegelijk ook de juiste bescherming bieden. Vandaag besteedt zowel de werkgever als de werknemer daar nog weinig aandacht aan. Nochtans kan dit veel verschil maken in het comfort dat de medewerker ervaart bij het dragen van veiligheidsschoenen. Ook hier bieden de fabrikanten de nodige oplossingen aan.

TREND NAAR MODIEUZERE LOOK

Ook het uitzicht van een veiligheidsschoen wordt steeds belangrijker. Hoe beter een veiligheidsschoen een medewerker bevalt, des te liever hij gedragen zal worden. Dat maakt de verplichting er wat aangenamer op. Ondertussen bestaat er een heel spectrum aan veiligheidsschoenen, die amper te onderscheiden zijn van vrijetijdsschoenen: kleurrijk leder of kunststof, opvallende veters, gestroomlijnde vorm …

Wie zich goed voelt in zijn schoenen, kan zich beter concentreren op het werk en zal veel minder vaak struikelen door onoplettendheid. Daarmee leveren kwalitatief hoogwaardige en modieuze veiligheidsschoenen een belangrijke bijdrage aan de bescherming van de gezondheid op het werk, en verminderen ze het risico op voet- en beenkwetsuren. Daarnaast kan het interessant zijn voor een werkgever om te kijken voor een schoen voor de wintermaanden (bescherming tegen koude en vocht) en voor de zomermaanden (betere verluchting). Wanneer het verloop binnen het bedrijf niet zo groot is, zal dit zeker geen meerkost met zich meebrengen, aangezien de schoenen dan ook minder snel slijten. Ten slotte bestaan er ook S3-veiligheidsschoenen specifiek voor vrouwen. Dat heeft niet alleen te maken met elegantie, maar ook met de vorm van de voet die nu eenmaal verschilt.