13.000 energieverslindende en gevaarlijke flatgebouwen in Vlaanderen

Werk aan de winkel voor aannemers en appartementsbewoners

13.000 stokoude flatgebouwen in Vlaanderen voldoen niet aan de minimumvereiste voor energie-efficiëntie (label D) en zijn gevaarlijk. In totaal gaat het om 9% van de 147.500 appartementsgebouwen in Vlaanderen. Naast energiearmoede kampen oudere appartementsgebouwen vaak met gebreken aan stabiliteit, zoals betonrot van terrassen, en zijn vooral kwesties rond brandveiligheid (geen branddeuren, geen beveiligde stookplaats, niet-gecompartimenteerde schachten, verouderde elektriciteit, enz.) problematisch. Het is dan ook noodzakelijk om dit aan te pakken.

Tienpuntenplan 

Embuild Vlaanderen verwelkomt daarom de plannen die Vlaams Minister van Energie, Melissa Depraetere vandaag aankondigt. Samen met de energiehuizen van Oostende, Mechelen en Antwerpen heeft Embuild Vlaanderen ook een tienpuntenplan klaar om de renovatie van appartementen in mede-eigendom eindelijk vlot te trekken.

“Het merendeel van de appartementsgebouwen is eigendom van mede-eigenaars. De besluitvorming verloopt daardoor vaak moeizaam. Maar zelfs als iedereen op dezelfde lijn zit, groeit het hele renovatieproces hen vaak boven het hoofd omdat de uit te voeren werken complex en omvangrijk kunnen zijn. Het duurt meestal jaren voordat het plan duidelijk is en de werken kunnen worden aangevat. Ondertussen zitten veel bewoners in een energetisch ondermaats en soms onveilig appartement. Om dit aan te pakken, moet op verschillende fronten worden gewerkt: zowel op het vlak van de begeleiding, als op de minimumvereisten voor appartementen, de financiële ondersteuning en de beslissingsstructuren van verenigingen van mede-eigenaars ”, aldus Caroline Deiteren, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen. 

Naast energieverslindend ook gevaarlijk

In totaal telt Vlaanderen 147.500 appartementsgebouwen, dat zijn 980.000 flats of wooneenheden, waarvan 74% in de centrumsteden gesitueerd is. Heel wat van deze gebouwen zijn nieuwbouw en dus energie-efficiënt, maar meer dan de helft werd gebouwd vóór 1981. Daarvan is een groot deel heel erg verouderd en energieverslindend. Vooral de appartementen onder het dak, grenzend aan de buitengevels of boven een kelder of parking hebben slechte energiescores. Momenteel moeten nieuwe eigenaars minimaal voldoen aan label D. 9%, ofwel 13.000, appartementsgebouwen voldoen zelfs niet aan die minimumvereiste. Die hebben bijgevolg dringend een grondige renovatie nodig.

Daarnaast wacht 90% van de appartementsgebouwen in Vlaanderen op een energierenovatie tot label A. Dat zijn bijna 133.000 flatgebouwen, doorgaans in handen van mede-eigenaars. Het gaat om een enorme opdracht die stuit op tal van belemmeringen. Mede-eigenaars blijven vandaag verstoken van oplossingen op maat van hun vereniging van mede-eigenaars (VME). Nochtans worden zij geconfronteerd met grote uitdagingen: gebrek aan renovatiekennis en soms aan middelen bij een deel van de mede-eigenaars, een gebrek aan ontzorging en botsende belangen in een diverse groep.

Dit leidt tot uitstel, waardoor appartementsbewoners vaak verstoken blijven van energiebesparingen, maar ook later geconfronteerd worden met duurdere onderhouds- en verduurzamingswerken. Deze appartementen dalen vervolgens in waarde. Bovendien is het voor appartementbewoners moeilijk in te schatten op welke ondersteuning, premies en begeleiding zij kunnen rekenen. De voorziene tools van de Vlaamse overheid zijn ontworpen op maat van de renovatierealiteit van individuele woningen.

“Er is heel wat ondersteuning en er zijn digitale tools voorhanden voor verbouwers, maar die zijn ongeschikt voor de eigenaars van appartementen. Dat is een echt gemis. Voor financiering, leningen en premies hebben zij steun op maat nodig. We zijn daarom tevreden dat de minister van Energie en Wonen die ondersteuning van mede-eigenaars zal verbeteren met aangepaste begeleiding”, zegt Caroline Deiteren.

Tienpuntenplan voor meer en snellere renovaties van appartementen 

Embuild Vlaanderen en de energiehuizen van Oostende, Mechelen en Antwerpen hebben de krachten gebundeld om de energierenovatie van verouderde flatgebouwen in mede-eigendom in een stroomversnelling te brengen. Zij hebben de voornaamste knelpunten in kaart gebracht en concrete aanbevelingen en oplossingen in een tienpuntenplan gegoten voor Vlaams minister Depraetere. 

1. De huidige energieprestatieregelgeving is bedoeld voor woningen en schiet te kort voor appartementsgebouwen. Voorzie ook de gemene delen van een effectief energieprestatielabel.
2. De minimale dakisolatienorm moet aangepast worden aan de minimumvereisten opdat oudere flatgebouwen verplicht worden tot dakisolatie. 
3. Ontwikkel online tools opdat de energiehuizen de VME’s beter kunnen ondersteunen: een premiesimulator, een financieringstool en een aanvraagformulier voor MijnVerbouwlening voor VME’s. 
4. Klik voor mede-eigenaars van appartementen de premies vast op het moment dat de offerte voor de werken ondertekend wordt, opdat zij duidelijkheid hebben over het financieel engagement dat ze allemaal aangaan.
5. Het huidige premiestelsel en de beschikbare tools zijn vooral bestemd voor de renovatierealiteit van woningen. Daar knelt het schoentje. Ontwikkel premies en instrumenten zoals een premiesimulator op maat van appartementsgebouwen in mede-eigendom.
6. Breid de subsidie voor de opmaak van renovatiemasterplannen uit naar middelgrote gebouwen (tussen 7 en 15 flats). Vandaag is deze er enkel voor de grotere flatgebouwen van minstens 15 jaar oud.
7. Verlaag niet – zoals gepland – de Mijn Verbouwlening voor VME’s en maak er een renteloze lening van. Want vandaag zijn VME’s al genoodzaakt om een mix aan financieringsbronnen aan te spreken (banklening voor de VME, reservefonds, een persoonlijke Mijn Verbouwlening, eigen spaargelden van mede-eigenaars enz.) wat ook de opvolging bemoeilijkt.
8. Zet in op alternatieve financiering via energieprestatiegaranaties met derde partijfinanciering (ESCO’s of energy service companies) om alternatieve private middelen aan te spreken.
9. In 2025 start Mijn Verbouwbegeleiding. Verbind de prestatiesubsidie voor een energiehuis aan de opmaak van het renovatiemasterplan.
10. Verzamel meer data over de diversiteit aan appartementsgebouwen om beleid beter af te stemmen op de realiteit van de grote verscheidenheid aan VME’s.
      

“Het Vlaamse beleid van de Mijn VerbouwLening en Mijn VerbouwPremie, dat ontworpen is met een woning voor ogen, matcht onvoldoende met de realiteit van het zeer diverse appartementsbestand in Vlaanderen. VME’s kunnen voor werken die specifiek zijn voor appartementsrenovatie geen Mijn VerbouwLening of Mijn VerbouwPremie aanvragen. Een aanpassing van de lijst van toegestane werken én een verhoging van de ontleenbare bedragen via de Mijn VerbouwLening voor VME’s zou de Vlaamse ondersteuning voor appartementsrenovatie veel effectiever maken”, aldus Annick Vanhove, energieconsulente van de stad Mechelen. 

Europees project CondoReno

Embuild Vlaanderen en de energiehuizen van Oostende, Antwerpen en Mechelen werken binnen het Europese project CondoReno samen aan geïntegreerde diensten voor de ingrijpende renovatie van appartementsgebouwen. CondoReno heeft ook partners in Nederland en Frankrijk en werkt stappenplannen uit om de renovatie van appartementsgebouwen in een stroomversnelling te brengen. In dit project worden voor 80 Vlaamse appartementsgebouwen renovatiemasterplannen opgemaakt en de uitvoering van werken voorbereid. Binnen deze 80 cases worden de ontwikkelde renovatiemodellen in de praktijk getest en verbeterd.