Kant-en-klare troef voor nuttige extra ruimte

Prefabkelder is snelle en waterdichte oplossing

Tegenwoordig zijn veel woningen niet meer standaard uitgerust met een kelder. Toch vormt een kelder een nuttige extra opbergruimte voor voedings- of drinkwaren, of kan hij gebruikt worden als ondergronds technisch lokaal. Prefabkelders zijn een snelle oplossing voor wie een kleine extra ruimte nodig heeft – ook buiten de woningbouw. Prefabkelders bieden verschillende voordelen ten opzichte van andere kelderopties. De laatste jaren zijn er bovendien enkele vernieuwingen in de sector, die prefabkelders tot een ideale oplossing maken.

Opties in kelderbouw

Er worden steeds vaker woningen gebouwd waarin geen kelder is voorzien. Toch is de kelder een nuttige extra ruimte, zeker nu de huizen almaar kleiner worden. De keuze voor een kelder hangt af van een aantal factoren, zoals de grootte van de kelder, de bodem­gesteldheid, de grondwaterspiegel en het bud­get. In principe zijn er vier verschillende mogelijkheden

• gemetselde kelders: de kelder wordt gemetseld met bijvoorbeeld kalkzandsteenblokken of holle betonblokken. In vele gevallen kan een handige Harry dit zelf doen. Het grootste probleem van een gemetselde kelder is echter de waterdichtheid, waarvoor nog extra maatregelen nodig zijn.
• in-situ gestort beton: met behulp van een bekistingssysteem wordt het gewapend beton ter plaatste in de bouwput gestort. Dit soort kelders is vooral geschikt voor grotere ruimten, voor kleine ruimtes zijn ze immers niet kostenefficiënt.
• prefabkelders: de ‘kelderbak’ wordt gefabriceerd op afstand en daarna in zijn geheel getransporteerd en geplaatst op de werf. Prefabkelders zijn vervaardigd uit hoogwaardig gewapend beton, voorzien van traditionele of staalvezelwapening. De grootte van zo’n prefabkelder is beperkt, maar dat maakt hem uiterst geschikt als kleine berging of als ondergronds technisch lokaal, ook in toepassingen buiten de woningbouw.
• dubbele wanden: een tussenoplossing zijn de kelders met holle dubbele wanden, die een combinatie bieden van de voordelen van ter plaatste gestort beton en prefabelementen. De op maat gemaakte prefabwandelementen worden op de werf gemonteerd en daarna met beton volgestort. Tegenwoordig worden ook geïsoleerde dubbele wanden gebruikt: de isolatie zit geïntegreerd in de dubbele wand, tegen de binnenzijde van de buitenschil.

In dit artikel gaan we verder in op de mogelijkheden van prefabkelders, een prijstechnisch ideale oplossing om snel een extra nuttige ruimte te creëren.

Nieuwe evoluties

Opvallende uiterst recente vernieuwingen in de prefabkelderbouw zijn er niet echt, maar de voorbije vijf à zes jaar is er toch een en ander veranderd. In het algemeen wordt er ingezet op flexibiliteit inzake hoogte, vorm, nutsvoorzieningen … Naast een gamma-uitbreiding bij de meeste fabrikanten, zijn er ook enkele wijzigingen in het productieproces.

Indirecte ontkisting met zelfverdichtend beton

Vroeger werden prefabkelders eigenlijk op dezelfde manier gemaakt als regenputten. Het resultaat was weliswaar een sterke kelder, maar met een ruwe afwerkingsgraad. Bij de methode van directe ontkisting moesten de wanden bovendien licht conisch zijn zodat ze makkelijker uit de mal konden worden ge­haald. Dankzij de omschakeling naar indirecte ontkisting met zelfverdichtend beton, is het nu echter mogelijk om een gladde én loodrechte wand te verkrijgen.

Minder interventie op de werf

Een aantal andere ingrepen in het productieproces zorgen ervoor dat er op de werf zelf minder interventie nodig is. Dat betekent dat er dus ook minder risico is dat er ter plaatse nog iets verkeerd loopt.

Waar verluchtingsgaten bijvoorbeeld ter plaatse moesten worden gecementeerd in een voorziene opening, kunnen die nu ook al worden ingebouwd door de fabrikant zelf.

Ook bij het plaatsen van de bovenplaat zijn er enkele nieuwigheden. In sommige gevallen wordt de bovenplaat, inclusief de dichtingsringen voor de waterdichtheid, boven op de muren geplaatst. Nu zien we echter ook prefabkelders met hogere buitenwanden. Daarin zijn reeds een uitsparing en extra dichtingsringen voorzien, waardoor de bovenplaat als het ware tussen de muren zit ingeklemd. Die wordt achteraf niet meer in de mortel gezet. Doordat de voeg een stuk hoger komt te liggen, is ook het risico op lekkage veel kleiner.

Dragende functie

Tegenwoordig hebben ook zo goed als alle prefabkelders een dragende functie. De wanden zijn gewapend en de bodemplaat komt buiten de muren uit, om de last beter te verdelen. Daardoor hoeft de kelder niet los van bestaande funderingen worden geplaatst, maar kan hij zelf als fundering worden ge­bruikt.

Voordelen

Tijd- en kostenefficiënt

Een van de grootste voordelen is dat de pre­fab­elementen op voorhand worden vervaardigd in ateliers, waar strenge kwaliteitseisen gelden. Aangezien de productie bovendien niet afhankelijk is van weersomstandigheden, kan alles vrij snel gebeuren. Ook bij de plaatsing wordt enorm op tijd bespaard. Als het bouwterrein voldoende voorbereid en gemakkelijk toegankelijk is, kan de kelder in enkele uren geplaatst worden. Mede door de snelle plaatsingstijd en de beperkte afwerking na plaatsing blijft de totale investering van een prefabkelder vaak beperkt. Het kostenplaatje hangt uiteraard voor een groot deel af van de afmetingen: voor het vervoer en de plaatsing van grotere kelders is zwaarder (en duurder) materiaal nodig. De meeste leveranciers bieden een gamma standaardafmetingen aan tegen een vastgelegde prijs. Niet-standaardtoepassingen komen in woningbouw zelden voor.

Waterdicht en constante temperatuur

De kelder is een zeer gevoelige plaats voor vochtproblemen, o.a. door opstijgend grondvocht, insijpelend regenwater of condens. Prefabkelderbakken zijn echter 100% waterdicht, omdat wand en vloer naadloos in elkaar overgaan. Sinds er met zelfverdichtend beton wordt gewerkt, is een extra coating bovendien niet meer nodig. Prefabbetonelementen zijn niet alleen waterdicht, maar ook brandvast. Prefabkelders zijn dus ook geschikt als schuil- of noodruimtes.

De temperatuur in een prefabkelder kan heel gemakkelijk constant worden gehouden. In de context van duurzaam wonen is het een meerwaarde dat het een natuurlijk koele ruimte is, d.w.z. dat de koelte uit de bodem komt. Daardoor is hij ideaal om voedingswaren of wijn te stockeren.

nadelen

Het belangrijkste nadeel van prefabkelders zijn de beperkte mogelijkheden wat betreft de vorm (rechthoekig) en de maat (max. zo’n 20 à 25 m²). Dat hangt natuurlijk samen met het feit dat de kelder in z’n geheel moet kunnen worden getransporteerd. Grotere prefabkelders worden af en toe wel gevraagd, maar de kosten voor het speciale vervoer en de kraan lopen snel op. Prefabkelders zijn dan ook niet geschikt om een volledig huis te onderkelderen. Ze worden vaak voorzien als kleine ruimte onder tuinhuizen, veranda’s en losstaande garages. Wie een grotere kelder wil en toch van de voordelen van prefab wil genieten, kiest beter voor prefabwanden, die wel volledig op maat gemaakt worden.

Het wordt bovendien aangeraden om een prefabkelder meteen te voorzien in het ruw­bouwproces. Bij renovatie een prefabkelder plaatsen is technisch gezien niet onmogelijk, maar dat brengt opnieuw extra kosten en andere complicaties met zich mee.

aandachtspunten

De nodige voorbereiding voor het plaatsen van een prefabkelder blijft doorgaans beperkt. Bovendien kan er tegenwoordig weinig foutlopen bij de plaatsing. Gezien de nieuwe aanpassingen in prefabkelders (zie de vorige pagina), moet de aannemer er enkel nog voor zorgen dat de kelder op de juiste plaats in­geplant wordt.

De exacte plaatsingsvoorschriften verschillen van fabrikant tot fabrikant, maar er zijn wel enkele terugkerende punten. Zo moeten de werken om precisieredenen in droge omstandigheden kunnen worden uitgevoerd. Er wordt dan ook aangeraden om rond de kelder een goed werkende drainage aan te leggen. Het kan nodig zijn om de grondwaterspiegel tijdelijk te verlagen, maar die verlaging blijft bij een prefabkelder beperkt zowel qua oppervlakte als qua tijdsduur.

In sommige omstandigheden wordt de kelder gedeeltelijk gevuld met water om opdrijving te voorkomen. Wanneer de kelder zou dreigen te verzakken wegens een slechte bodemkwaliteit, kan die eventueel verankerd worden aan de bovenplaat.

Na plaatsing is het belangrijk dat de kelder voldoende tijd krijgt om uit te drogen. Om het risico op condens te vermijden, is het dus beter om de kelder niet meteen te schilderen of te vloeren.

Met dank aan: Obeton, Olivier Beton, Remacle en Kerkstoel 2000+