GERUISLOZE WATERAFVOER DANKZIJ PREVENTIEVE STRATEGIE

Ook de waterafvoer en de apparaten produceren geluid, maar mits het in acht nemen van enkele aandachtspunten bij de planning en uitvoering kan dit tot een absoluut minimum beperkt worden.

AFVOERGELUID UIT TWEE COMPONENTEN

LUCHTGELUID

De luchtgeluidscomponent of luchtgeluid is -zoals de term aangeeft - het geluid dat zich voortplant via de lucht. Het is de bron zelf die verantwoordelijk is voor het lawaai, die het geluid 'uitstraalt', die lucht in beweging brengt. Denk aan radio, televisie, telefoon … Als we dit vertalen naar de wateraanvoer, dan gaat het bijvoorbeeld over geluid dat rechtstreeks afgestraald wordt naar een ruimte door sanitaire apparaten of leidingen en het vullen van reservoirs zoals een bad of wc. Bij de waterafvoer gaat het om lawaai dat door een afvoerbuis in de leidingkoker afgestraald wordt en daarna voor een deel door de kokerwand doorgelaten wordt.

CONTACTGELUID

Het wordt een ander verhaal als het gaat om contactgeluid.

Hier gaat het om een 'onrechtstreeks' geluid, een geluid dat voortkomt uit een ander geluid of 'effect'. Die geluidsbron zal andere delen van de constructie doen trillen, met de productie van overbodig geluid als vervelend neveneffect. Een voorbeeld van contactgeluid is het geluid dat ontstaat door turbulenties in een buis, die via de bevestigingsbeugels ook de montagewand aan het trillen brengen. Zo kan het geluid afgestraald worden naar een bepaalde ruimte. Het onrechtstreekse contactgeluid dringt verder door dan het rechtstreekse luchtgeluid.

AFVOERGELUID

 

Bij wateraanvoer is vooral de tweede component van belang, bij waterafvoer is ook het luchtgeluid een belangrijke factor. Bij dit type geluid is het de bron zelf die verantwoordelijk is voor het lawaai en die zorgt dat de lucht errond in beweging wordt gebracht. Bij afvoerinstallaties gaat het dan bijvoorbeeld om de akoestische hinder die ontstaat in de afvoerbuis door turbulenties in het water. Via afstraling in de leidingkoker komt het geluid zo door de kokerwand en tot bij de ontvanger terecht. De factor contactgeluid is bij de afvoer ook aanwezig en vormt de tweede component. Turbulenties in het water produceren niet enkel het rechtstreekse luchtgeluid, maar zijn ook verantwoordelijk voor het doen trillen van de afvoerbuis. Via de bevestigingen wordt de montagewand aan het trillen gebracht. Die montagewand straalt op zijn beurt geluid af tot bij de gebruiker.

PREVENTIEF IN ONTWERPFASE

Het is u waarschijnlijk ook al overkomen: op een werf blijkt de voorziene locatie voor de afvoerbuizen op zijn zachtst gezegd ongelukkig gekozen te zijn. Leidingkokers die tussen twee slaapkamers doorlopen, bijvoorbeeld. Meteen een gemiste kans, want een goed ontwerp maakt de meeste akoestische maatregelen overbodig. Architecten zullen er over het algemeen wel over waken dat geluidsgevoelige ruimtes zo veel mogelijk vermeden worden bij het aangeven van de afvoeren, maar dat wordt helaas wel nog eens genegeerd. Dit veroorzaakt onnodige overlast voor de bewoners. In bepaalde gevallen is het helaas onmogelijk om het ontwerp bouwtechnisch aan te passen. Als dat zo is, kan er wel bekeken worden of het mogelijk is om het aantal schachtzijden die grenzen aan deze ruimtes, te beperken door ze bv. in een hoek te plaatsen. Andere ongelukkige ontwerpen zijn er als badkamers boven slaapkamers worden voorzien.

PREVENTIEF VOOR DE INSTALLATIEFASE

 

Tenzij u al vanaf de ontwerpfase nauw betrokken bent bij de totstandkoming van het gebouw, zult u meestal met onzorgvuldigheden geconfronteerd worden als het al te laat is. Toch kunt u nog een belangrijke impact hebben op de geluidsprestaties. Dat kan door te werken op twee pijlers: het vermijden van contact tussen apparaten en afvoer enerzijds en muren/vloeren anderzijds, en ten tweede de materiaalkeuze. 

Materiaalkeuze en diameters leidingen

 

De meest bepalende factoren zijn het materiaal van de leidingen/standleidingen en de hoogte van de valbeweging die het water maakt. Verzwaarde kunststof standleidingen produceren tot 5 dB minder lawaai dan standaard--pvc-standleidingen (bij een diameter van 110 mm), een mofloze gietijzeren uitvoering zelfs tot 7 dB. Om de lawaaireductie te bepalen voor andere diameters, vindt u in de tabel op deze pagina een lijst met correctiewaarden. Merk op dat (voor eenzelfde debiet) een grotere buisdiameter het geluidsniveau zal doen toenemen, want het buisoppervlak stijgt nog, en dus ook het afgestraalde geluidsniveau. Daarnaast zijn ook verslepingen of asverschuivingen te vermijden, zeker als men weet dat dit gepaard gaat met 15 dB meer lawaai. Als er toch een bocht nodig is, strekt het tot aanbeveling om deze in twee bewegingen uit te voeren. Het werken met twee hoeken van 45°, met daartussen een recht stuk van minstens 25 cm, zal de geluidstoename verminderen tot 6 à 9 dB. Hetzelfde principe geldt voor de aansluiting van een standleiding op een horizontale leiding.

Valhoogte medebepalend geluidsniveau

Per extra verdieping valhoogte geldt een stijging van het geluidsniveau met ongeveer1 dB. Een geleidelijke valbeweging voorkomt dit.

Toestellen

Naast de afvoerleidingen zijn ook de toestellen een mogelijke bron van geluid. Denk aan doorspoelende wc's, lawaai van spoelende wasmachines of kolkende geluiden. Bij het afvoeren van wc's kan de geurafsluiter leeggezogen of opgedrukt worden door de ontstane over- of onderdruk en zorgen voor een irritant 'kleppend' geluid. Hetzelfde geldt voor baden die bij het leeglopen voor klokkende geluiden zorgen. Een eenvoudige beluchter kan hier al veel soelaas brengen.

TIJDENS DE INSTALLATIE

Reduceren luchtgeluid

Om de luchtgeluidscomponent te reduceren, kan de afvoerbuis verder geïsoleerd worden. Hierbij strekt het combineren van een zware luchtdichte buigbare buitenmantel met zachte leidingisolatie tot de aanbeveling. Die leidingisolatie kan bestaan uit minerale wol of opencellige flexibele schuimen. Door beide zaken te combineren, kunnen er al mooie geluidsreducties bekomen worden. Uit onderzoek blijkt zelfs een vermindering met 20 dB mogelijk. Let er wel op dat er geen harde thermische, geslotencellige schuimen gebruikt worden, want die hebben vaak het omgekeerde effect.

Reduceren contactgeluid

Bevestigingen spelen een significante rol in de overdracht van contactgeluid. Enkele belangrijke vuistregels kunnen al veel verandering ten goede brengen:

• Bevestigingen zo veel mogelijk aan de zwaarste wanden vastmaken;
• Vermijden van bevestigingen aan scheidingen tussen appartementen of twee wooneenheden;
• Om afvoerleidingen te bevestigen, kan er gebruikgemaakt worden van akoestische beugels met een soepele inlage. Ten opzichte van starre beugels reduceren deze het geluid met een 2 à 3 dB.
• De schachtwanden zelf kunnen voorzien worden van steenwol of minerale wol. Ga uit van een minimale dikte van 3 cm.
• Probeer kokerwanden ook altijd te ontkoppelen van de montagewand en als het even kan, ook van vloer en plafond.
• Om contactgeluid verder te reduceren, kan er gebruikgemaakt worden van ontdreunende matten bij baden en van trillingsontkoppelingen bij lavabo's.

Doorvoeren van kokerwanden

Een vaak gemaakte fout is dat een aan-nemer - door onwetendheid of nalatigheid - een doorvoering maakt in een kokerwand, maar die niet volgens de regels van de kunst afdicht. Een afdichting mag nooit de akoestische prestatie van de kokerwand nadelig beïnvloeden! Aangewezen is om de leidingdoorvoer geen star contact te laten maken met de uitsparing. Ook starre contacten tussen de afvoerleiding en de lichte kokerwanden (bv. door valspecie of geklemde leidingen) moeten vermeden worden. Respecteer de brandeisen!

Doorvoeren vloeren en massieve wanden

Het flexibel uitvoeren van doorvoeringen van vloeren en massieve wanden is aan te raden. Starre contacten moeten vermeden worden. De afdichting kan gerealiseerd worden met minerale wol of een gelijkwaardige oplossing in combinatie met een afkitting in een soepel blijvend materiaal. Harde schuimafdichtingen (zoals pur) zijn niet geschikt.

OUDERE INSTALLATIES

Bij klachten over oudere installaties loont het de moeite om de volledige afvoer tegen het licht te houden. Veel zware loden buizen uit oude installaties hangen door onder hun eigen gewicht en vormen zo een obstakel voor een vlotte afvoer. Een ander frequent voorkomend probleem is afzetting die zich tijdens de loop der jaren vormt in de buizen. Die kan de afvoer belemmeren. Dat kan resulteren in over- of onderdruk als er elders in de installatie een wc doorgetrokken of een wasmachine geloosd wordt.

Dit artikel werd uitgewerkt in samenwerking met dr. ir. Lieven De Geetere, Afdeling Akoestiek van het WTCB