Zo maak je zelf een verticale paneelzaag

Niet naar de doe-het-zelfzaak moeten hollen om je hout op maat te zagen, het is een zoet gemak. Wie net de lotto gewonnen heeft, koopt uiteraard gewoon een paneelzaag (en een extra grote werkplaats); voor alle anderen kan dit wel de oplossing zijn: een verticale paneelzaag op basis van een gewone cirkelzaag.

Download bouwplan

Op maat maken

We beginnen met het maken van het paneel. Daarvoor maken we eerst een roostering. Zaag een aantal balken op maat. Je let erop dat de balken allemaal even lang zijn. Dat doe je door die gelijk te leggen en samen af te tekenen. Naast drie opstaande balken heb je ook enkele dwarse balken nodig.

Roostering

Schroef de balken haaks aaneen tot een rooster. Maak met twee opstaande balken en vier dwarse balken eerst een linkerkant, daarna op net dezelfde wijze de rechterkant. Die twee delen zet je aaneen met de tussenbalken. Let daarbij op: ofwel moet je de tussenbalken schranken, ofwel moet je schuin schroeven (en dus ook schuin voorboren).

OSB-plaat

Nu het rooster klaar is, maak je van dat rooster een paneel. Dat doe je door er OSB-platen tegen te monteren. Leg eerst de bovenste plaat gelijk met de rand van het rooster. Schroef deze vast.

OSB-platen hebben een tand en groef, dus je plaatst de volgende panelen makkelijk aansluitend. Drie platen volstaan om het paneel vol te krijgen. Schroef de platen telkens vast met enkele schroeven. Schroef door zodat de schroef­koppen verzonken liggen en geen belemmering meer vormen als je straks aan de slag gaat met de paneelzaag.

Van plank tot balk

We gebruiken hout om de paneelzaag te maken. Voor de geleiders en steunbalken gebruiken we multiplex. Dat zal beter schuiven en steviger zijn dan OSB-plaat. Toch is een lange lat multiplex nog te breekbaar voor de klus die hier moet worden geklaard. Vandaar dat we ervoor kiezen om telkens twee planken tegen elkaar te lijmen. Zaag de planken op dezelfde maat, smeer ze over de gehele lengte in met houtlijm en nagel er enkele spijkers in.

De geleider

We nemen de geleider van een gordijnrail. Als je de oogjes eruit haalt, is dit de perfecte geleider. Je kunt er enkele stevige bouten in schuiven. Die zullen er dan, net als de oogjes, dankzij de vernauwing niet kunnen worden uitgetrokken. Lijm en schroef de gordijnrail op het midden van de geleiderbalk, geflankeerd door twee smalle planken.

Afstand

Er moet wat afstand zijn tussen de zaag (en dus de geleiders) en het paneel, met name om de te zagen plank te kunnen laten passeren. We gaan dus afstandshouders meten. Zaag voor elke geleider, zowel boven- als onderaan, twee plankjes uit, acht in totaal. Lijm die samen tot stapeltjes en monteer die aan de geleiders.

Steun

Onderaan onze paneelzaag komt een steunbalk. Die balk zal dan de te zagen plank dragen tijdens het zagen. Uiteraard bestaat die draagbalk uit twee stukken. Een links en een rechts van de zaagsnede.

Om de draagbalken te maken, lijmen we opnieuw twee multiplexplanken tegen elkaar. Als extraatje komt er nog een derde plank, die is iets breder, en vormt op die manier een boordje.

Monteren

Nu kun je de verschillende onderdelen samenstellen. Bij het plaatsen van de geleiders én de steunbalken is het essentieel dat deze haaks op elkaar staan. (Logisch, doe je dit niet haaks, dan zaag je later al jouw planken met dezelfde afwijking).

Gebruik een waterpas om de geleiders te monteren. Enkel als die perfect verticaal zijn, mag je die vastschroeven.

Hulpstuk

Ook voor de draagbalken gebruik je de waterpas, nu uiteraard om een perfecte horizontale positie te vinden. Ook handig tijdens het monteren is een hulpstuk: een plank met een perfecte rechte hoek. Klem de geleiders op de juiste plaats vast en fixeer. Dat doe je met schroeven die je van de achterzijde indraait.

Kruisvorm

Onze paneelzaag moet zowel horizontaal als verticaal kunnen zagen. Plaats dus je cirkelzaag op een plank en teken de positie in twee richtingen af. Op die manier verkrijg je een kruisvorm. Die zaag je uit met behulp van een decoupeerzaag. Kleef de plank met het uitgezaagde kruis op een tweede even grote plank.

Sledegeleider

Onze zaagslede krijgt vorm. De zaaghouder moet nog vleugels krijgen, zodat die vastgemaakt kunnen worden aan de geleiders van de paneelzaag. Hiervoor monteer je aan beide zijden twee planken.

Zaagsneden

Maak nu de zaagsneden in de slede. Door invallend te zagen, bepaal je de positie. Zaag een beetje door de plank. Teken vervolgens op de gezaagde positie de volledige lengte af die je nodig hebt.

Met de decoupeerzaag kun je de zaagsnede verder open maken. Let er wel op dat je die breed genoeg maakt. Het zaagblad van een decoupeer­zaag is een stuk smaller dan dat van een cirkelzaag.

Zaag plaatsen

Om onze zaag te fixeren in de zaag­slede moeten we aan de rand van de kruisvorm gaten boren. Boor eerst met een potboor. Boor zo dat ongeveer de helft van de straal binnen het uit­gezaagde kruis valt. Boor niet te diep, je moet nog evenveel dikte van het hout over­houden als de dikte van de zool van de zaag. Boor daarna in het centrum helemaal door. Door die gaten steek je, vanaf de achterzijde, bouten. Op die bouten kun je dan sluitringen plaatsen, en daarmee de zaag vastklemmen.

Katrol en tegengewicht

Weeg de zaagslede, zoek een gewicht dat ongeveer evenveel weegt. Bevestig een katrol boven op de paneelzaag. Span nu een metalen koord vanaf de zaagslede tot aan het gewicht, over de katrol. Als de zaagslede op het laagste punt staat, moet het gewicht zo hoog mogelijk hangen.

Slede op de geleider

Tot slot zetten we de zaagslede vast in de geleiders. Boor enkele gaten in de vleugels van de geleider. Schuif twee bouten in elke gordijnrail. Met sluitringen en vleugelmoeren zet je nu de zaagslede vast op die moeren. De zaag schuift makkelijk op en neer, voor verticale zaagsneden.

Monteer je de zaag horizontaal, dan kun je de planken door de zaag gaan schuiven, met een horizontale zaagsnede tot gevolg.