Hoe koel je je woning zonder airco?

Als we de laatste jaren erop mogen nagaan, brengt de zomer hete temperaturen met zich mee. Koeling in huis is dan een must. Je kan uiteraard een airco (laten) installeren of een mobiel aircotoestel kopen. Wie het budget niet heeft, of het qua energieverbruik niet ziet zitten, kan ook op andere manieren voor verfrissing zorgen in huis. We geven enkele tips mee én geven mee hoe je de warmte in huis een stapje voor kan zijn.

 

Hoe houd je warmte buiten?

Als we het hebben over warmte buitenhouden, spreken we in deze context eigenlijk van passieve koeling. Met andere woorden zorg je op die manier voor een aangename/koele temperatuur zonder energie te verbruiken. Het gaat dan om toepassingen zoals buitenzonwering of een groendak.

Eerst enkele tips voor warme dagen ...

Koelen is pas nodig als de warmte als het ware 'gevangen' zit in huis. Probeer dus eerst en vooral te vermijden dat je warmte in huis creëert of laat binnenkomen. Een paar tips om dagelijks aan te denken:

• Op de warmste momenten van de dag heb je misschien de neiging om je ramen en deuren open te zetten, maar die houd je dan net het best dicht. Zo vermijd je dat er warme lucht in de ruimtes komt.
• Stel koken even uit tot wanneer het buiten meer afgekoeld is, of eet een koude schotel. Op hete dagen zijn warme kookdampen te vermijden.
• Gebruik geen apparatuur die warmte opwekt. Denk maar aan de wasmachine of droogkast, de stofzuiger, de vaatwasser, de computer ... Ook oude lampen geven een voelbare warmte af als ze lang branden. Vervang lampen die erg warm worden door ledlampen.

MEER WETEN:
> Hoe je was drogen aan de lucht met een zelfgeplaatste droogmolen
> Hoe de verlichting voor je woning kiezen

 

Rolluiken of screens

De meest efficiënte manier om de warmte buiten te houden is de zonnestralen weren vóór die het glas van je ramen raken en dus opwarmen. Dat doe je door middel van rolluiken of zonwerende screens. Wil je veel kap- en breekwerk voorkomen, ga dan voor voorzetrolluiken. Met een zelfbouwpakket waarbij de geleiders al op maat zijn, lukt dat snel.

Op hete dagen houd je je rolluiken of screens volledig gesloten overdag. Laat ze niet tot halverwege de ramen zakken, maar volledig tot beneden. Zo vermijd je het risico op een thermische breuk in je beglazing. Dat is een barst die optreedt wanneer tussen twee zones van het beglazingsoppervlak een groot temperatuurverschil ontstaat.

Een andere, iets minder vaak voorkomende optie, zijn luiken of shutters. DIt zijn panelen die buiten aan de zijkant van de ramen worden gemonteerd. Dat kan tegen de gevel, of aan het kader van het raam zelf zijn. Luiken houden niet alleen het zonlicht buiten, maar zorgen ook voor een goede thermische en akoestische isolatie en bieden voorts een goede privacy-oplossing. Deze bestaan doorgaans uit (tropisch of Europees) hardhout, aluminium of pvc.

Er bestaan ook uitschuifbare en opvouwbare systemen. Aan de bovenkant van dergelijke schuifpanelen wordt een schuifrail gemonteerd met schuifwielen, waaraan het paneel bevestigd is met ophangbeugels voor een goede windvastheid. Onderaan bevindt zich een geleidingsprofiel.

MEER WETEN:
> Hoe je rolluiken kiezen
> Hoe screens of doekzonwering kiezen
> Hoe voorzetrolluiken plaatsen

Binnenzonwering of raamdecoratie en raamfolie kan je eventueel ook als wapens inzetten tegen de zon, maar deze zullen veel meer de lichtinval beperken dan warmte tegenhouden. Het effect op de binnentemperatuur varieert tussen de verschillende types binnenzonwering, maar door de band gezien kan je spreken van een gering tot verwaarloosbaar effect.

MEER WETEN:
> Raamdecoratie voor je woning: 8 opties
> Hoe breng je raamfolie aan?

TIJDELIJKE OPLOSSING
Een tijdelijke oplossing kan zijn om een zwart doek langs de buitenkant tegen het raam te hangen. Geen wit doek, zoals je misschien zou denken, want de absorptiewaarde van zwart is hoger dan de reflectiewaarde van wit. Een zwart doek zal dus minder straling doorlaten. Een andere mogelijke, eerder tijdelijke oplossing is om aluminiumfolie langs buiten tegen je raam te kleven. Het aluminium weerkaatst de stralen en houdt dus een deel van de warmte buiten.

 

Groendak

Als je een plat dak hebt dat geïsoleerd is, houd je de warmte al aardig buiten. Als je dak daarvoor is uitgerust, kan je ook een groendak overwegen. Het zal geen koeling brengen, maar zal het effect van de hitte binnen minder voelbaar maken.

MEER WETEN:
> Hoe een groendak kiezen
> Hoe zelf een groendak plaatsen

 

En in de tuin?

Zowel voor jezelf, als voor je planten en voor de dieren die je tuin bezoeken, is het op schroeiende dagen ook belangrijk dat er genoeg schaduw is in je tuin en op je terras.

Je terras kan je uitrusten met een luifel, parasol of een terrasoverkapping. Als je je overkapping nog uitrust met een zonweringdoek, heb je meteen wat extra afkoeling. Voor de dakbedekking van je overkapping of pergola kan je ook schaduw en afkoeling bekomen met gepaste beplanting. Denk aan kamperfoelie of een druivelaar.

In de tuin zelf voorzie je uiteraard ook genoeg schaduwplekken, om ervoor te zorgen dat de bodem minder snel uitdroogt. Dat doe je idealiter door bomen te planten.

MEER WETEN:
> Alles over terrasoverkappingen
> Hoe maak je je tuin hittebestendig?

 

Hoe warmte buiten werken

Hoe goed je de warmte buiten kan houden, zal sterk afhangen van de mate waarin je woning geïsoleerd is. Een slecht geïsoleerde woning zal hoe dan ook opwarmen. Actief koelen is dan de enige oplossing.

Uiteraard is, naar temperatuurdaling toe, de efficiëntste manier een airco, maar wie daar het budget niet voor heeft, of het verbruik niet ziet zitten, kan met de volgende tips aan de slag. Houd er rekening mee: je zal niet hetzelfde effect verkrijgen als met een airco, maar onder het mom 'alle beetjes helpen' kan je er wel mee voor wat verfrissing zorgen.

Afzuigen

Ventilator

Wordt het bij jou thuis erg warm, dan heb je waarschijnlijk wel een ventilator staan. Hoewel die een gevoel van verfrissing geeft, zal je hiermee de ruimte niet doen afkoelen. Een ventilator zuigt enkel de lucht aan en verspreidt die weer. Maar je kunt hem wel gebruiken om de tochtstroom effectiever te maken.

Plaats hem bij het raam, met de opening naar achteren. Zo wordt de koele lucht extra snel naar binnen geblazen. Heb je nog een tweede ventilator, dan plaats je die bij de ramen voor de uitvoer, met de kop naar het raam gericht, zodat de warme lucht efficiënter buiten geblazen wordt.

Een bekende truc is om van je ventilator een soort aircooler te maken door er ijs voor te plaatsen. Je zou bijvoorbeeld een paar plastic waterflessen kunnen bevriezen en die daarna in een schaal of opvangbakje voor de ventilator plaatsen. Zo krijg je een koelere windstroom.

Luchtkoeler

Wil je iets dat effectiever is dan een ventilator zonder honderden euro's te moeten uitgeven, dan kun je een luchtkoeler aanschaffen. Die verbruikt meer dan een ventilator, maar minder dan een mobiele airco, en kun je in allerlei groottes krijgen.

Een aircooler zal de warme lucht uit de ruimte aanzuigen en langs een waterreservoir doen passeren. Zo koelt de lucht af voor hij weer wordt vrijgegeven. Hoewel je hiermee de temperatuur in de ruimte feitelijk niet doet dalen, zal het er wel een stukje frisser aanvoelen.

MEER WETEN:
> Hoe een ventilator kiezen
> Hoe een luchtkoeler kiezen

 

Koelen via vloerverwarming

Je kan ook voor aangename koeling zorgen met vloerverwarming. Simpel gezegd stuur je daarvoor gekoeld water door de leidingen in plaats van verwarmd water. Let wel: niet te koel. De aanvoertemperatuur moet net boven het dauwpunt (om en bij de 18 °C) door de buizen gaan om condensatie op je vloer te vermijden.

Enkel met een omkeerbare warmtepomp

Een systeem dat zowel kan warmen als koelen, is enkel mogelijk met een omkeerbare warmtepomp, zoals een lucht/waterwarmtepomp, of een geothermische warmtepomp die passief kan koelen.

MEER WETEN:
> Aandachtspunten bij de keuze van vloerverwarming
> Hoe zelf vloerverwarming plaatsen
> Alles over warmtepompen

 

Koelen via ventiloconvectoren

Convectoren worden traditioneel gebruikt voor verwarming, maar ventiloconvectoren kunnen ook toegepast worden om actief de woning te koelen. Voor ventiloconvectoren met actieve koeling een afvoerbuis nodig is voor het condensvocht. Die wordt meestal niet voorzien bij renovatie en dus in de praktijk eigenlijk niet toegepast. In nieuwbouw kan die natuurlijk wel voorzien worden.

Ventiloconvectoren kunnen net zoals vloerwarming werken op een lage aanvoertemperatuur. Ze combineren convectiewarmte met een ventilator om de koelte snel en efficiënt in de ruimte te verspreiden. Ventiloconvectoren worden daarom heel vaak toegepast in slaapkamers. 

MEER WETEN:
> Waarom verwarmen en koelen met convectoren?

 

Tochten

Door te tochten of natuurlijk te ventileren verbruik je geen energie, maar het is wel iets dat je doorgaans pas doet wanneer het in huis al te warm ius.

Ramen openzetten en tochten doe je niet overdag, wanneer het het warmst is, maar 's ochtends vroeg en ‘s avonds laat, of 's nachts. Zo krijg je de warmte enigszins uit de lucht, de vloer en de wanden. Houd bij het tochten rekening met de windrichting. Open een raam aan de kant van de woning waar de wind naartoe waait, en een raam aan de andere kant van de woonst, zodat de warme lucht zich een weg naar buiten baant.

Doe natuurlijk ook alle binnendeuren open zodat de tocht zich goed door het huis verspreidt. Bij meerdere verdiepingen open je de ramen op de bovenste verdieping, want warme lucht stijgt. Je zolderraam doe je dus het best open, zodat de warmte daar weg kan. Vrees je voor een muggeninvasie met al die openstaande ramen, plaats dan horramen om ze buiten te houden.

GEZONDE KAMERTEMPERATUUR
Het mag uiteraard ook niet te koud worden in huis, dus is het wel nuttig om mee te geven wat een gezonde kamertemperatuur is. De meeste mensen geven de voorkeur aan een binnentemperatuur van 19 tot 22 °C. Het is echter beter om de slaapkamer iets koeler te houden, idealiter tussen de 14 en 16 °C. Dit geldt vooral voor kinderkamers, aangezien jonge kinderen gevoeliger zijn voor oververhitting dan volwassenen. Voor baby's tot 2 maanden oud is de ideale kamertemperatuur dan weer 20 °C. Vanaf 3 maanden oud wordt een temperatuur van 15 tot 18 °C aanbevolen.

MEER WETEN:
> Hoe je woning isoleren
> Hoe een hor kiezen of zelf een horraam maken