Hoe verplaats je een radiator?
Bij de renovatie of herindeling van een ruimte, kan het voorvallen dat een radiator noodgedwongen plaats moet ruimen voor iets anders. Om een radiator te verplaatsen kan maar hoef je geen loodgieter in te schakelen. Een dergelijke klus kan je ook zelf doen. We geven mee hoe te werk gaat - van afkoppeling tot afwerking.
Aftappen en afkoppelen
Kring afsluiten
De eerste stap bij het verplaatsen van een radiator is het afsluiten van de watertoevoer.
Bij een collectorsysteem
Elke radiator heeft zijn eigen aanvoer- en retourleiding die rechtstreeks vertrekken vanaf de collector. Daardoor kan je per kring een radiator eenvoudig afsluiten zonder de rest van de installatie te beïnvloeden. In de technische ruimte, bij de collectoren met aanvoer- en toevoerleidingen, zie je normaal gezien dat elke kring duidelijk gelabeld is. Wanneer dit niet het geval is en je twijfelt, sluit je best alles af. Eens dat gebeurd is, kan je de de radiator rechtstreeks op het toestel zelf afsluiten aan het voetventiel.
Bij een klassiek systeem
Bij een systeem zonder collectoren (vaak het geval bij oudere installaties), lopen de leidingen in serie langs verschillende radiatoren. Er is dus geen centrale verdeler met afzonderlijke kringen.
In dat geval kan je de radiator meteen rechtstreeks afsluiten via het voetventiel (onderaan aanvoerzijde). Verwijder de afdekkapjes van het voetventiel, en gebruik een passende inbussleutel om de aanvoer volledig dicht te draaien.
Als de radiator geen afzonderlijke afsluiters heeft, moet je helaas de volledige installatie aftappen om hem te kunnen loskoppelen of verplaatsen.
Warmtebron uitschakelen
Ook de verwarmingsbron zelf - de condensatieketel of warmtepomp - wordt uitgeschakeld, want die hoeft tijdens de werken niet actief te zijn.
Radiator aftappen
Daarna kan het water uit de radiator afgetapt worden via de ontluchters. Hiervoor bestaan specifieke sleuteltjes om de ontluchter open en dicht te draaien, maar je kan ook een Engelse sleutel gebruiken om de ontluchter volledig te demonteren.
Zorg dat je een opvangbakje bij de hand hebt en wees geduldig: er zit vaak meer water in een radiator dan je denkt. Wissel tijdig de opvangbakjes en giet het water in een emmer. Wanneer de radiator leeg is, draai je de ontluchting weer dicht (of plaats je de ontluchter terug). Demonteer ook het voetventiel van de radiator om het resterende water op te vangen. Laat het voetventiel wel nog zitten op de buizen die uit de muur komen.
Radiator losmaken
Wanneer de radiator leeg is en alle sanitaire koppelingen zijn afgekoppeld, kan je de muurbeugels losmaken zodat hij van de wand kan worden gehaald. Doe dit nooit alleen, zowel om ongelukken te vermijden als om je rug te sparen. Zet de radiator voorzichtig op latjes en niet direct op de grond, zodat je handen meer ruimte hebben om hem makkelijk neer te zetten.
Radiator op de nieuwe plaats
De nieuwe bevestigingspunten moeten in ons geval nu 45 cm centimeter opschuiven ten opzichte van de oude locatie van de radiator. In theorie had je meteen na het afkoppelen, ook de muurbeugels van de muur kunnen halen. We laten ze hier echter nog even hangen om de nieuwe positie nauwkeurig te positioneren.
Bevestigingspunten bepalen
Het uittekenen van de bevestigingspunten kan je doen met een plooimeter en potlood, of met een bouwlaser. Het is niet nodig om de laser exact op hoogte te wringen; gebruik hem gewoon als referentie om verder met je plooimeter te werken. Eens alles mooi is uitgetekend, kunnen de muurbeugels van hun oude plek weggenomen worden met een schroefboormachine.
Muurbeugels verankeren
Nieuwe boorgaten
De muurbeugels worden in de muur verankerd met pluggen en bouten. oor de diameter van het boorgat neem je de diameter van de plug over. Respecteer ook de voorgeschreven diepte. De plug moet voldoende in de wand verankerd zijn.
Uitboren dan maar. Opnieuw met de schroefboormachine, uitgerust van een goede steenboor. Bij het boren in steen ga je al snel de klopfunctie van de accuboor gebruiken (als je toestel die heeft, tenminste). Wees hiermee echter voorzichtig. Probeer altijd eerst of het lukt met alleen roteren. Geeft dat geen goed resultaat, gebruik dan de klopfunctie en voer het aantal slagen langzaam op.
En de oude boorgaten?
Oude pluggen in de muur hoef je niet te verwijderen. Klop ze gewoon dieper weg tot de kraag van de plug helemaal in de muur zit verzonken. Die kan je bijwerken met wat snelgips.
Maak een kleine hoeveelheid aan in een potje: doe er wat gipspoeder en de nodige hoeveelheid water in (uiteraard volgens de verhoudingen op de verpakking) en meng goed door met een truweel. Wanneer je gips de juiste consistentie heeft, kan je de gaatjes vullen met een plamuurmes. Smeer in een vlotte beweging de gaten van de verwijderde bouten in de muur dicht. Na uitharden kan het gips ietwat gezakt zijn. Dan is het nodig om er nog een tweede laag op aan te brengen.
Muurbeugels bevestigen
De pluggen kunnen nu in de muur op hun nieuwe plekken. In ons geval kunnen de bouten gerecupereerd worden. Met een slagschroevendraaier krijg je ze snel in de muur. Laat de kop van de bout wat uitsteken. Het is de bedoeling dat de wandbeugel er zich straks aan kan vasthaken. De muurbeugels, of wandconsole, kunnen vervolgens op hun plaats worden gezet en stevig vastgeschroefd.
De sanitaire koppelingen
Leidingen verlengen
Het echte werk begint bij het verlengen van de meerlagige buizen. Waar de buizen uit de muur komen, onderaan op de oude plaats van de radiator, moeten nieuwe stukken toevoerleiding gekoppeld worden om de afstand tot de nieuwe plaats (van het voetventiel) te kunnen overbruggen. Er komt dus een haakse bocht vanaf de muur, zowel voor de aanvoer- als voor de retourleiding. Daarna verleng je de leiding richting radiator en maak je opnieuw een bocht naar de aansluiting op het voetventiel.
Je hebt dus een extra rol meerlagige (alpex)leidingen nodig van een overeenkomstige diameter met de buizen die in de muur zitten, en enkele koppelstukken.
Tip
Meerlagige buizen koop je in opgerolde vorm. Voor een optimale doorstroming probeer je de leidingen zo recht mogelijk te houden. Een buizenrechter is hierbij een handig hulpmiddel om de bochten uit de opgerolde buis te halen.
Buis op maat
Voor het inkorten van meerlagige buizen op maat gebruik je een pvc-buizensnijder. In theorie kan je ook werken met een ijzerzaag, maar een buizensnijder is beter geschikt om te werken in de beperkte ruimte onder de radiator.
Knip enkele stukken leiding af met wat overschot tot een werkbare lengte. Dat hoeft nog niet precies op maat te zijn. Haal de bochten eruit met de buizenrechter.
Testopstelling maken
Haal de verloopstukken erbij. Nu kan je ter hoogte van waar de buizen uit de muur komen, al eens een testopstelling maken met de ongeveer op maat gemaakte leidingen en de verloopstukken.
De verbinding maken
Voor de verbindingen van de leidingen en koppelstukken kan je kiezen tussen mechanische knelkoppelingen die je met sleutels aanspant, of perskoppelingen waarvoor je een perstang nodig hebt. Een perstang is een gespecialiseerder toestel dat je waarschijnlijk niet hebt liggen, maar wel kan huren.
Verloopstukken plaatsen
Het voetventiel wordt, waar de leidingen uit de muur komen, nu volledig losgekoppeld en opzijgezet zodat het later opnieuw kan worden gemonteerd. De verloopstukken plaats je vervolgens op de buizen, dicht bij de muur. Teken af waar ze moeten komen op de buizen en kort de buizen af met de buizensnijder.
Dan kan je de verloopstukken effectief gaan plaatsen. Kalibreer telkens de uiteinden zodat de koppelingen vlot passen. We werken hier met een gewone knelkoppeling: schuif de moer en messing knelring op de buis, en plaats daarna het verloopstuk. De verbindingen draai je handmatig aan en span je verder vast met sleutel en tang. Overdrijf daarbij niet: vast is vast.
Leidingen op de koppelstukken
Op de koppelstukken kan je vervolgens de op maat gemaakte leidingen monteren, eveneens met knelkoppelingen. Je gebruikt dus dezelfde werkwijze: snijden, kalibreren, de koppelstukken in de juiste volgorde aanbrengen en aanspannen.
Tip
Moet je de leidingen wat in een bocht dwingen? Gebruik dan een plooiveer om de leidingen te buigen, en zo knikken in de buizen te vermijden.
Voetventiel voorbereiden
Voor meer comfort wordt het voetventiel nu al voorzien van korte stukken leiding, omdat er straks onder de radiator weinig werkruimte overblijft. Knip twee korte stukken buis op maat en bevestig op het voetventiel. Ook hier geldt: kalibreren, aansluiten en stevig aandraaien in de juiste volgorde.
Radiator terugplaatsen
Nu de leidingen voorbereid zijn, kan de radiator naar zijn nieuwe positie worden gebracht. Plaats hem voorzichtig op de onderste dragende beugel, klik hem vast in de muurbeugels, fixeer met een schroevendraaier en controleer met de waterpas.
Verloopstukken op de andere zijde
Nu monteren we de verloopstukken op het uiteinde van de verlengstukken ter hoogte van de nieuwe plaats van de radiator. Zorg dat de leiding diep genoeg in de koppeling zit en draai de koppeling meteen in de juiste richting. Draai dan vast en span voldoende aan. Werk je hier met een perstang? Dan moet de koppeling mooi uitgelijnd liggen in de bek van de tang. De pers zorgt dan voor een stevige en duurzame verbinding.
Voetventiel plaatsen
Meet vervolgens het verlengstuk vanaf de koppelingen tot het voetventiel. Breng die maat over op de voorbereide leidingen en kort ze af, kalibreer opnieuw en verbind alle delen. Na het persen/aanspannen en terug vastschroeven aan de radiator, kan je de afdekkapjes monteren en controleren of de ontluchters correct gesloten zijn.
Radiator terug in bedrijf stellen
Daarna kunnen de leidingen opnieuw in gebruik worden genomen. Omdat de radiator leeggelopen was, moet de waterdruk in de installatie worden bijgevuld via de bypass of vulkraan. Raadpleeg steeds de technische fiche, maar doorgaans streef je naar een druk van tussen de 1 en 1,5 bar. Tot slot is het belangrijk om de radiator opnieuw te ontluchten zodat luchtbellen de warmteafgifte niet verstoren.
