10 innovatieve waterstofprojecten in Nederland

Waterstof helpt om tegen 2050 een CO2-neutraal energie- en grondstoffensysteem te hebben. En daaraan wordt in Nederland hard gewerkt. Het Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) Nieuw Gas van de Topsector Energie bundelde de actuele Nederlandse waterstofprojecten in een overzicht. 

TKI Nieuw Gas directeur Jörg Gigler: “Waterstof is niet een wetenschappelijke droom voor de toekomst, het gebeurt nu. Deze projecten geven invulling aan een gedegen plan voor waterstof in Nederland, met samenwerking over de grenzen heen, en een positie in de internationale koplopersgroep. We bouwen de grootste waterstoffabriek van Europa, werken aan de eerste waterstofvrachtwagens en onderzoeken een windmolen die direct waterstof maakt. Nederland mag zich hier internationaal gezien echt heel trots op voelen.” 

Persoonlijke top 10 van Jörg Gigler

Hieronder volgt de persoonlijke top tien van Jörg Gigler, directeur TKI Nieuw Gas. 

Europa’s grootste waterstoffabriek DJewels

DJewels start in 2020 met de bouw van een enorme groene waterstoffabriek. Deze 20 MegaWatt electrolyser in Delfzijl wordt de grootste van Europa. Nouryon en GasUnie zijn de trekkers van dit project. De electrolyser levert 3,000 ton groene waterstof per jaar op. Hiermee is een CO2-reductie tot 27,000 ton per jaar haalbaar. 

De Hydrogen Valley HEAVENN 

Naar model van Silicon Valley moet HEAVENN de Hydrogen Valley van Europa worden. Met Noord-Nederland als waterstofkoploper werkend aan een integrale groene waterstofketen, van productie tot tankstation. HEAVENN staat voor H2 Energy Applications in Valley Environments for Northern NL. Het project richt zich op sectorale integratie. Hierbij gaat het om de productie van groene waterstof op grote schaal. Daarbij focust HEAVENN zich ook op de opslag, transport en distributie van waterstof. Tot slot bekijkt het project de toepassing van waterstof door zowel industrie als gebouwde omgeving en mobiliteit. HEAVENN is gestart in 2020 en loopt tot 2025. Er zijn zeker 38 partners bij betrokken.

Hystock maakt waterstof van duurzame elektriciteit

Om de fluctuaties in de levering van duurzame elektriciteit op te vangen is opslag nodig. Daarvoor heeft HyStock een P2G (Power-to-Gas) installatie gebouwd van één MegaWatt waarbij energieopslag op schaal mogelijk is. Het project werkt aan een opslagfaciliteit die duurzame elektriciteit in omzet waterstof voor transport en industrie. De HyStock-faciliteit heeft een ideale ligging dankzij haar verbinding met de hoofdgas- en elektriciteitsinfrastructuur en voldoende ruimte voor de opslag. Partners zijn naast EnergyStock EBN, Nouryon, ECN, TNO en Shell.

PosHYdon maakt als eerste een waterstofplatform op zee

Met de groei van windparken op zee, groeit ook het aanbod van elektriciteit op zee. Neptune Energy, Nexstep en TNO werken in PosHYdon aan waterstofproductie uit Noordzeewater op een offshore platform. Nederland is een van de eerste landen die dit test. Dit gebeurt via een elektrolyser van één MegaWatt in een zeecontainer op platform Q13a. Het is een volledige geëlektrificeerd offshore platform. Deze elektrificatie met groene elektriciteit bespaart 16.5 kt CO2 per jaar. PosHYdon doorloopt nu een haalbaarheid, later gevolgd door een concrete investering in een complete installatie. Uiteindelijk moet de groene waterstofproductie rond 2030 een normale gang van zaken zijn. 

Stad aan het waterstof in Hydrogen City 

Stad aan ’t Haringvliet wil van het aardgas af en test of het mogelijk is om dat te doen door te switchen naar groene waterstof. De 600 huizen in het dorp zullen met waterstof verwarmd worden. Het bestaande gasnetwerk kan worden gebruikt, waardoor geen nieuwe netwerken nodig zijn. Partners zijn de gemeente Goeree-Overflakkee, Stedin en KIWA. Het project startte in 2018 en loopt tot 2030.

waterstofmolen 

De waterstofmolen heeft als doel een windmolen en elektrolyser te integreren zodat die rechtsreeks waterstof produceert. Het concept bestaat uit een Lagerweij windmolen van 4.8 MegaWatt zijn en een elektrolyser van twee MegaWatt. Het geheel wordt op een TNO-testlocatie in de Wieringermeer gedemonstreerd. Trekker van het project is Hygro.

Waterstofpijpleiding Zeeland 

Het resultaat van dit project is een aangepaste aardgasleiding die waterstof transporteert van chemieconcern Dow Chemical naar kunstmestproducent YARA. Het gaat om 4,000 ton waterstof die vrijkomt bij de krakers van DOW. Dit resulteert in een eerste afname van energieverbruik van 0.15 PJ per jaar. Daarnaast reduceert het CO2-uitstoot met 10,000 ton. Naast Dow en Yara zijn SDR, Gasunie en ICL betrokken.

E-THOR waterstoffabriek maakt waterstof, zuurstof en warmte

E-THOR richt zich op een elektrolyser van vijf MegaWatt in het Botlekgebied. Het project onderzoekt de technische en economische haalbaarheid van een 5 MegaWatt elektrolyser bij AVR en Tronox in de Botlek. Er wordt gekeken naar de mogelijkheden voor het omzetten van CO en CO2 van restgas en eventueel vloeibaar gas in chemische bestanddelen zoals methanol. Het is de bedoeling om met deze fabriek uiteindelijk ook zuurstof en restwarmte te verkopen en zo een goed verdienmodel te bouwen. Deze haalbaarheidsstudie loopt in 2020.

50 waterstofbussen

Waterstof als brandstof in het wegvervoer is ideaal voor lange afstanden en zwaar transport. 50 Fuel Cell Electric Buses demonstreert met 50 waterstofbussen in Nederland hoe we het openbaar vervoer schoner kunnen maken. Het project is onderdeel van het Europese JIVE-project. Het project loopt van 2018 tot en met 2020. WaterstofNet, HyMove, Connexxion, Qbuzz en VDL zijn partners.

Waterstofvrachtwagens van H2-Share veroveren Europa 

H2-Share zoekt naar waterstofoplossingen voor zwaar vrachtwagenvervoer (27 tons) in Noordwest-Europa. Voor zware vrachtwagens die langere afstanden afleggen is waterstof een interessante zero-emissie oplossing. In de EU zijn deze voertuigen nog niet verkrijgbaar, maar ze hebben een enorme potentie. Dat is precies wat H2-Share wil laten zien. Het project loopt van 2020 tot 2023.

Bekijk het totale overzicht van kansrijke waterstofprojecten hier.

'eerste stapjes van hinkstapsprong'

Een aantal projecten, zoals Hystock (opslag van waterstof in een gasberging) en Fuel Cell Electric Buses (bussen op waterstof), levert nu al concrete resultaten op. Jörg Gigler wordt enthousiast van projecten die op korte termijn resultaten opleveren: “Over 2040 durf ik ook van alles te roepen. Wat moeilijker is, is om lef te tonen en over een jaar een faciliteit van 20 MegaWatt bouwen. Dan hebben we daadwerkelijk wat in handen. Ik vergelijk het met de eerste stapjes van een hinkstapsprong. De ‘hink’ zijn de projecten die op korte termijn concrete resultaten opleveren. Daarna volgt de ‘stap’ naar 10 tot 20 MegaWatt en vervolgens de sprong naar 100-200 MegaWatt. Hieraan wordt ook hard gewerkt in Nederland, maar dat duurt nog iets langer. Het hele grote vergezicht is het GigaWatt-verhaal waarbij grootschalige opwekking van duurzame elektriciteit en de koppeling met waterstofproductie wordt gerealiseerd.” 

Integrale gedachte

De waterstofprojecten in het overzicht beslaan de hele waterstofketen. Ze kijken naar productie op verschillende manieren en naar transport en opslag. En de projecten verdiepen zich in toepassing op verschillende terreinen: in de industrie, mobiliteit en gebouwde omgeving. Het overzicht van TKI Nieuw Gas laat duidelijk zien dat er in Nederland wordt gewerkt aan de hele integrale gedachte achter waterstof. Mooi is dat er heel veel bedrijven en kennisinstellingen bij betrokken zijn. “Maar”, zegt Gigler, ”Zij kunnen dat niet alleen. Er is ook veel support van de overheid voor nodig en gelukkig is die er ook.” Dat is een belangrijke conclusie in het rapport “Waterstof voor de energietransitie” dat het TKI eerder dit jaar publiceerde: het hele innovatie-ecosysteem rond waterstof is in korte tijd ontstaan en dekt hele ketens af. 

Projecten van wereldformaat

Gigler is trots op de lijst van projecten. “We doen in Nederland waterstofprojecten van wereldformaat. Dat kunnen we, omdat Nederland een unieke positie heeft. We hebben een perfecte infrastructuur met havens, kennis, logistiek, aardgas- en waterstofnetten. We hebben havens in Amsterdam en Rotterdam die eventuele importkanalen kunnen ontsluiten. We hebben een enorm offshore-potentieel voor windenergie. Nederland is van oudsher een handelsnatie en kan dat toepassen op waterstof. Tel al die eigenschappen bij elkaar op en de conclusie is dat Nederland een logisch scharnierpunt is voor waterstof, zeker in Noordwest-Europa. En misschien nog wel belangrijker: we praten niet alleen over de potentie van waterstof, we werken er ook concreet aan.”