CAD Serviceburo
succesvol in prefabhoutskeletbouw

Jos Stals, wiens carrière begon als timmerman, heeft zich ontwikkeld tot tekenaar en (zelfstandig) automatiseerder. “Ik ben nog altijd blij dat ik als schrijnwerker ben begonnen. Dat is de basis van mijn vak en daardoor heb ik een gefundeerde kennis van de materie. Mensen die vanuit de digitale wereld opereren, missen dat vaak. Daarom heb ik ook twee duidelijk verschillende types medewerkers in dienst: programmeurs en tekenaars. Voor de één ligt de oplossing van een probleem in codetaal, voor de ander is dat een ruimtelijke constructie die ook echt gemaakt moet kunnen worden.”

CAD Serviceburo maakt gebruik van het van oorsprong Finse tekenpakket Vertex – een van de oudste CAD-programma’s op de markt. Het is software die bij uitstek geschikt is om het tekenen van de repe­terende elementen in de hout- of staalskeletbouw (maar ook in de machinebouw en elektrotechnische industrie) te automatiseren en te vertalen in de computergestuurde aansturing van o.m. frees-, boor- en nagelmachines.

 

Alles in één

“Wij kopen de software aan in Finland, en in overleg met onze klanten laten we die aanpassen naar hun wensen en behoeften. Die klanten zijn vooral gespecialiseerde schrijnwerkers, dakwerkers en aannemers die hun productiviteit en productieproces willen verbeteren. Waar bekendere software­pakketten als Autodesk en ArchiCAD zich vooral op de architectuur richten, is Vertex meer op de productieomgeving gericht. In andere pakketten kunnen weliswaar materialen, sterkteberekeningen en presentaties worden gedaan, maar daar stopt het vaak. In Vertex kan een directe link met de productie worden gelegd.”

“Als we met ons systeem een woning ontwerpen,” zegt Jos Stals, “kunnen we het ontwerp zo ver uitwerken, dat het ofwel getekende uitslagen oplevert die direct – in een fabriek – handmatig kunnen worden uitgevoerd, ofwel bestanden waarmee CNC-machines kunnen worden aangestuurd. In principe kunnen we zo in één dag een woning ontwerpen en de onderdelen produceren. Alle informatie – hoe dik de isolatie is, waar de stopcontacten zitten, waar de ventilatie­openingen zijn – zit al in het ontwerp.”

 

Economie

In het verleden waren de ontwerpmogelijkheden van dergelijke productiegerichte programma’s enigszins beperkt, maar ook gebogen lijnen en gekromde volumes zijn tegenwoordig perfect mogelijk. Stals: “De beperkingen zitten meer in de assembleer­machines: kunnen de frezen dergelijke vormen aan? Het gaat in zulke gevallen trouwens vaak over exclusieve ontwerpen die handmatig worden uitgevoerd.”
Maar bij de ontwerpen in de houtskelet- en unitbouw waar economie en efficiëntie een grote rol speelt, gaat het meestal om rechthoekige elementen, waarbij de afmetingen, deuren, ramen en andere uitsparingen in het ontwerp worden vertaald in de vorm van de panelen. Die worden dan industrieel gefabriceerd, waarna de montage in relatief korte tijd kan worden gerealiseerd door medewerkers die niet per se geschoolde ambachtslieden hoeven te zijn.

 

Fasering

“Het is dus mogelijk om het ontwerp direct in Vertex te maken, maar het kan ook via BIM of IFC, (3D open standaarden voor de bouw) worden overgebracht vanuit andere ontwerpprogramma’s, zoals ArchiCAD. Eenmaal binnen in Vertex, kunnen er tot op het laatste moment veranderingen worden aangebracht in plaats en grootte van details – zelfs con­structieve elementen, zoals deurmaten, overlappingen of isolatiedikte kunnen worden gewijzigd.

Natuurlijk is het van belang om rekening te houden met vaste modulematen voor bijvoorbeeld keukenapparatuur en sanitair, en vooral ook met wettelijke voorschriften (lichttoetreding enz.). Daarom is het van belang om dergelijke veranderingen in een zo vroeg mogelijk stadium door te voeren.”
“Uiteindelijk,” concludeert Jos , “zijn er drie, in elkaar overlopende fasen te herkennen in de houtskeletbouw met Vertex: architectuur, paneel en framing. Fase 1 voor de ruimtelijke structuur van de woning, fase 2 voor de panelen (afhankelijk van transport en werktafel), fase 3 voor de framing, waar de definities van uitsparingen, ramen, deuren en andere details wordt bepaald. Daarna worden automatisch werktekeningen gemaakt, of een geautomatiseerde productiestraat aangestuurd.”

 

Milieu

Behalve de hoge snelheid en efficiëntie, biedt houtskeletbouw met deze methode ook voordelen voor milieu en de CO₂-uitstoot van het bouwproces. “Ten eerste is een efficiënte, industriële methode minder vervuilend en zijn afvalstoffen beter in de hand te houden dan bij het traditionele bouwproces. Voorts wordt bij het bouwen vooral hout gebruikt – daarin wordt koolstof vastgelegd, terwijl er bij de productie van bijvoorbeeld beton juist enorm veel CO₂ vrijkomt. Daar komt nog eens bij dat hout een uitstekende isolatiewaarde oplevert en zeer goed te recycleren is.”

Bovendien gaat de bouwindustrie gebukt onder een snelgroeiend gebrek aan vaklieden. Door de automatisering van het proces en gebruikmaking van kant-en-klaar afgebouwde elementen kan worden volstaan met de relatief eenvoudige montage van elementen, die relatief gemakkelijk kan worden uitgevoerd.

 

Een paar dagen

Dankzij het efficiënte en nauwgezette productieproces en de grote ervaring die er inmiddels is opgedaan, kost het maar weinig tijd om het casco van een woning op te trekken. Zoals Jos zegt: “Een standaardwoning van anderhalf of twee verdiepingen wordt meestal binnen drie of vier dagen wind- en waterdicht opgeleverd. Als alles goed is, passen de onderdelen perfect op elkaar en een groot deel van de afwerking kan dan binnenshuis plaatsvinden, wat voor de motivatie van werknemers en de continuïteit van het proces van belang is. De tijd en kosten voor de buiten­afwerking hangen af van de klant: die kan variëren van gewone baksteen tot steenstrips en – steeds populairder – sidings (een bekleding met houten delen).

 

Toekomst

CAD Serviceburo heeft alle redenen om de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien. Niet alleen is hun systeem milieuvriendelijk en energiezuinig, ook wordt het prefabsysteembouwen steeds breder geaccepteerd. “Er zijn in de Benelux simpelweg te weinig bouw­vakkers om aan de vraag naar woningen te voldoen – om nog maar te zwijgen over de nieuwbouw en aan­passingen die nodig zullen zijn voor een energietransitie. Zeker de jongere generatie heeft weinig zin om nog buiten in weer en wind te werken.”

“Als het productieproces in een fabriek plaatsvindt, is het een stuk gemakkelijker om gemotiveerde medewerkers te vinden. Diefstal is nauwelijks een probleem en handhaving van de kwaliteit veel beter. De staal- en beton­skeletbouw heeft al een flinke vlucht genomen, maar ik denk dat de houtskeletbouw nog een fors inhaal­manoeuvre in het verschiet heeft.”