Vanheede helpt Fost Plus het recyclagepercentage pmd op te trekken

Nieuwe fabriek voor nasortering van residu

Vandaag wordt al 97 procent van de huishoudelijke verpakkingen in België gerecycleerd. Een resultaat om trots op te zijn, maar Vanheede Environment Group vindt dat het nog beter kan. Daarom bouwde het familiebedrijf op haar site in Roeselare een extra lijn die toelaat om de recycleerbare componenten uit het residu van pmd te sorteren om vervolgens in hoogwaardig recyclaat om te zetten. Hiermee zet de afvalspecialist nog maar eens zijn kennis en durf in de verf.

“Wij zijn specialist in afvalverwerking waar anderen geen graat in zien én slagen erin om deze processen ook voldoende efficiënt te maken”, aldus business unit manager Recovery Facilities & innovation manager Circular Materials, Jürgen Desmedt.

In België produceert elke inwoner gemiddeld 23 kg pmd. Dit verpakkingsafval wordt in specifieke pmd-sorteercentra in zestien materiaalstromen verwerkt. “Een daarvan is het zogenaamde residu dat ontstaat uit sorteerfouten van de burger en fouten in de sorteercentra”, aldus Desmedt.

“Je kan het zo gek niet bedenken of we hebben het al teruggevonden. Meest voorkomende zijn niet-lege flessen of in elkaar geklemde verpakkingen. Maar we hebben zelfs al fietsen, geweren, kledij, pampers en betonblokken in het verpakkingsafval gevonden! In totaal gaat het over zo’n 40.000 ton per jaar – in de zes Belgische pmd-sorteercentra samen – waarvan volgens onze berekeningen 30 tot 40 procent nog effectief kan worden gerecycleerd. Omdat we sterk op circulariteit inzetten, hebben we onderzocht of we dit residu op een technisch rendabele manier konden verwerken. Ook Fost Plus – de eigenaar van het afval – bleek voor het idee gewonnen. Vanaf 2019 zijn we gestart met een R&D-traject dat positief bleek uit te vallen. Uiteindelijk resulteerde dit in de bouw van een nieuwe fabriek op de site waar we pmd verwerken. Door daar een extra stuk grond te kopen, konden we een efficiënte flow uitdokteren en de bestaande faciliteit in oppervlakte verdubbelen.”

Unieke hoogtechnologische lijn

Concreet bouwde Vanheede Environment Group naast de PRF (plastic recovery facility waar trouwens ook andere kunststoffen worden verwerkt) een MRF-lijn (material recovery facility) met een capaciteit van 100.000 ton per jaar (in een drieploegenstelsel). Daar worden uit de verschillende restafvalstromen zowel pmd als hout, papier/karton, folies, metalen … volautomatisch gerecupereerd. Ongeveer 75 procent van het huidige inkomende volume is het residu van de zes pmd-sorteercentra.

“Hoewel we geen nieuwe technologie gebruiken, is het toch een unieke lijn omdat we ze vanuit onze knowhow op maat van de activiteit hebben gebouwd”, vertelt Jürgen Desmedt. “Weliswaar gebruiken we hoogtechnologische apparatuur, zoals sensorgebaseerde sorteerunits, robots die door artificiële intelligentie worden aangestuurd, windzifters, wervelstroomscheiders om tot een maximaal resultaat in een economisch rendabel model te komen. Alle plastics die we uit het residu halen, verwerken we zelf verder in onze PRF. De aanvoer komt van verschillende leveranciers: onze eigen ophaling, 40.000 ton van de zes Fost Plus-sorteercentra en ook nog een belangrijk deel dat uit het buitenland wordt aangevoerd.”

R&D met uitdagingen

Het ontwikkelen van een proces dat nog niet bestaat, gaat natuurlijk met de nodige uitdagingen gepaard. “Vooral het feit dat het residu zowat alles kan bevatten, was geen evidentie”, aldus Desmedt.

“We moesten onze lijn immers bestendig maken tegen alle mogelijke materialen en voorwerpen. Zo worden nogal wat lege lachgasbussen in de blauwe zak gestoken, maar die kunnen ontploffen in de fase waarin het afval – dat geperst binnenkomt – wordt losgemaakt. Of batterijen die in het proces licht beschadigd geraken, wat kan leiden tot een kortsluiting die een hevige steekvlam genereert. Een ander probleem is lintvorming: bijvoorbeeld cassettebandjes die zich rond alle machines draaien. Dit leidt al snel tot stilstand, wat we te allen tijde moeten vermijden om het proces rendabel te houden."

"De tweede grootste uitdaging was het logistieke proces. Vooral de aanvoerruimte moest voldoende groot worden gedimensioneerd om geen operationele problemen te hebben. Maar té ruim was ook geen optie omdat elke vierkante meter natuurlijk centen kost en de omvang van de site beperkt is.”

Ook in Frankrijk eenzelfde initiatief

De MRF is operationeel sinds april 2024, weliswaar in een éénploegenstelsel. Sinds november 2024 wordt in twee ploegen gewerkt, en vanaf oktober 2025 zou de complete capaciteit moeten worden benut (drie ploegen). “Vandaag zijn we bezig met de finetuning van de processen en de onderhandelingen voor de afname van het recyclaat – voornamelijk afkomstig van de andere inputstromen”, verduidelijkt Jürgen Desmedt.

“Tegelijkertijd zijn we bezig met een gelijkaardige lijn in de buurt van het Franse Lens te bouwen. Het is geen exacte kopie omdat de vereisten in dit buurland iets minder hoog liggen, maar we voorzien de mogelijkheid om op termijn het niveau van de lijn in Roeselare te halen. De reden van deze investering is dat we ook in deze regio als ophaler actief zijn, waardoor we dus een directe aanvoer van afvalstromen hebben. Onze plaats in de waardeketen start van de dienstverlening bij de producenten om via geavanceerde sortering en specifieke voorbereiding te komen tot de properste en meest specifieke vorm van de plastics, klaar voor recyclage. De vervolgstappen compounderen of pyrolyse zijn de eerste stappen richting een nieuw product en dat doen we niet zelf, maar we werken hiervoor met langetermijnpartnerships.”

Verantwoorde investering

Vraag is natuurlijk of je met efficiëntie zo’n residusortering wel rendabel kunt maken. Volgens Desmedt is het antwoord eerder genuanceerd.

“Vandaag is het in België met dergelijke MRF-lijnen onmogelijk om met generieke restafvalstromen het geheel rendabel te krijgen omwille van te weinig specifieke wetgeving. Toch zijn wij erin geslaagd om met de combinatie MRF-PRF Fost Plus een unieke waardepropositie aan te bieden waardoor we het pmd-residu toch rendabel kunnen nasorteren. Hierdoor leveren we Fost Plus meer toegevoegde waarde, en dit aan een prijs die lager ligt dan bij andere aanbieders. Het equivalent aan recyclaat met deze investering is trouwens evenveel van wat 800.000 mensen op jaarbasis in de blauwe zak steken. Alleen dit gegeven maakt het project voor mij erg zinvol."

"Daarnaast compenseren we de kostprijs van ons sorteerproces – dat hoger oploopt door de vele technologie – door een erg hoge kwaliteit van het recyclaat. Zo gaan we een stuk verder dan de Fost Plus-voorwaarden en sorteren we per kleur, meltflow … waardoor we betere grondstoffen kunnen leveren. Bovendien hebben we als enige een eigen waslijn die op basis van hoge temperaturen en soda werkt. Op die manier is het residu veel dieper gewassen, wat nodig is om naar skincontacttoepassingen te gaan, én zijn de inkten eveneens verwijderd."

"Als resultaat van dit alles zullen we erin slagen om jaarlijks 18.000 ton hoogwaardig recyclaat uit het residu te produceren. Een hoeveelheid die we mettertijd nog willen optrekken door ervaring, onderzoek en verfijning van het proces. Dit is zeker genoeg om de bestaansreden van deze nieuwe lijn te verantwoorden. Zeker in de bedrijfsfilosofie van Vanheede Environmental Group waar circulariteit de belangrijkste bouwsteen is.”

‘Pull’-model: absolute noodzaak

Een andere vraag die op onze lippen brandt: zal Vanheede in de komende decennia nog voldoende aanvoer hebben aangezien Europa het aantal kunststof verpakkingen drastisch wil inperken? “Zover zijn we lang nog niet”, zegt Desmedt. "Integendeel, er is nog steeds een toename van de hoeveelheid pmd-afval. Ook al omdat we in België streven naar een nog hogere ophalingsgraad. Dat resulteert wel in complexere stromen, iets waarin we zijn gespecialiseerd. Zo sorteren we bijna de helft van het pmd dat bedrijven genereren, wat veel meer is vervuild dan het huishoudelijke afval. Vandaag zijn we trouwens ook bezig met onderzoek hoe we het afval van straatvuilnisbakken kunnen sorteren en recycleren."

"Toch missen we nog een belangrijke stap van overheidswege die voor ons op lange termijn een wereld van verschil zou maken: de evolutie van een ‘push’- naar een ‘pull’-model voor het gebruik van recyclaat. De uitdaging voor bedrijven zoals Vanheede is immers niet zozeer het binnenkrijgen van genoeg afval, maar wel het vinden van voldoende afzetmarkten voor het recyclaat. Vandaag is er enkel de verplichting dat een verpakking moet kunnen worden gerecycleerd. Als resultaat wordt nog steeds erg veel virgin materiaal gebruikt. Weliswaar is er de Europese PPWR-verordening, maar die is pas vanaf 2030 van kracht. Tegen dan zou het wel eens kunnen dat het aantal Europese recycleerders van kunststoffen zo goed als onbestaande is. Want het is een harde wereld met minimale marges en grote geopolitieke invloeden."

"Wij zouden graag zien dat de Belgische overheid het initiatief neemt om het ‘pull’-model in te voeren zodat het interessanter wordt om recyclaat in plaats van virgin materials te gebruiken. Hiertoe hoeft de groene punt bijdrage in zijn totaliteit niet te verhogen. De modulering aanpassen, zou echter al veel verandering kunnen brengen.”

Wie is Vanheede Environment Group?
Vanheede Environment Group is een familiebedrijf dat zich sinds 1968 specialiseert in afvalverwerking en in zijn domein tot de top 5 van de Benelux en Noord-Frankrijk behoort. Vandaag biedt het aan bijna 20.000 klanten (vooral bedrijven, overheden en gemeentelijke samenwerkingsverbanden of intercommunales) een duurzame, efficiënte en economische oplossing op het vlak van afvalmanagement. “We verwerken zowat elke afvalstroom tot nieuwe, groene grondstoffen of groene energie, en dit zowel in eigen als externe installaties”, aldus Jürgen Desmedt. “In totaal gaat het over meer dan 2.600 verschillende afvalstoffen die we op meer dan 2.500 manieren kunnen verwerken. Jaarlijks behandelen we meer dan 1,2 miljoen ton afval, waarvan 98,44 procent in recyclage en nuttige toepassingen wordt omgezet. Concreet spreken we over 655.000 ton nieuwe grondstoffen en zo’n 76.000 MWh groene energie.”