Hoe de juiste werfverlichting kiezen?

Degelijke verlichting is tegenwoordig haast onmisbaar op een bouwwerf. Er zijn evenwel tal van verschillende mogelijkheden, wat de keuze er niet eenvoudiger op maakt. Hoe kiest u de juiste werfverlichting? 

DIVERSE TYPES BEWIJZEN DIENST

Er is een hele waaier aan verlichtingsmogelijkheden, gaande van een kleine acculamp tot werfverlichting die van ‘nacht’ werkelijk ‘dag’ maakt. 

Dikwijls is het zo dat één enkel type niet volstaat voor één werf. De perfecte oplossing is immers afhankelijk van diverse factoren. 

Op het gebied van werfverlichting dient men een onderscheid te maken tussen verschillende types:

• verlichting: led, metaalhalide of halogeen;
• mast: manuele mast (via een kabel) of een elektrische of hydraulische mast;
• aandrijving: motor of netspanning;
• mobiliteit: stationair gebruik of onderstel op wielen.

DE OPBOUW

Een lichtmast bestaat doorgaans uit dezelfde onderdelen:

• lamp (led, halogeen of metaalhalide): in behuizing of als ballonverlichting;
• mast (handmatig, elektrisch of hydraulisch bediend);
• behuizing (met of zonder wielen) uit aluminium of polymeer;
• aandrijving: ofwel een motor (voor de aandrijving van de alternator en een hydraulische pomp voor de mast), ofwel een elektrische aansluiting op het net, ofwel een hybrideversie;
• bijkomende stopcontacten voor elektrische gereedschappen (een boormachine, een slijpschijf, een werfradio …) (optioneel);
• stabilisatoren (die uitgeschoven moeten worden vooraleer de mast omhooggebracht wordt);
• eventueel zonnepanelen.

BEHUIZING

Doorgaans heeft de werfverlichting een metalen (gegalvaniseerde en gepoederlakte) behuizing of een chassis uit een polymeer (zoals polyethyleen). 

De behuizing is doorgaans bestand tegen externe omstandigheden. Zo zijn heel wat types waterdicht (IP-waarden). 

De focus bij de ontwikkeling en verkoop van nieuwe verlichting ligt vandaag volledig op led omwille van de talrijke voordelen

Een andere factor is de mate van slagvastheid (IK-waarden), met name de schokbestendigheid. 

Daarnaast dienen behuizingen koelsleuven (of koelventilatoren) te hebben om de warmte van de aandrijving te kunnen afvoeren.

AANDRIJVING

De werfverlichting wordt aangedreven door een elektrische stroombron (via het net of met batterijen) of door een dieselmotor, die een alternator aandrijft. Voor de elektrische toestellen zonder motor geldt de wetgeving inzake geluid, emissie en elektrische installaties. 

MOBILITEIT

Werfverlichting moet makkelijk te transporteren zijn en dus vrij compact zijn. Zowel mobiele toestellen als stationaire lichtmasten zijn mogelijk.

MOBIELE WERFVERLICHTING

Mobiele lichtmasten zijn opgebouwd op een wielenkast en voorzien om getransporteerd te worden met een trekhaak achter een voertuig. 

De werfverlichting weegt echter meer dan 750 kg en moet dus worden ingeschreven bij de DIV (de Dienst voor Inschrijving van Voertuigen).

VASTE TOESTELLEN

Stationaire werfverlichting is zwaar en moet worden geïnstalleerd met een kraan. Die is echter vrij compact en is zo geschikt om vervoerd te worden op een vrachtwagen. In theorie kunnen 8 à 32 stuks op een vrachtwagen van 13 m worden geplaatst, afhankelijk van de grootte van de werfverlichting.

Lees meer: 'Goede werfverlichting garandeert betere afwerking'

MET OF ZONDER KABEL

Werklampen op accu worden meer en meer ingezet op werven om stroomstoringen of de afwezigheid van elektriciteit te omzeilen. Daarmee is ook het probleem van een te korte kabel en de behoefte aan een extra kabelhaspel van de baan.

ACCUTECHNOLOGIE

Meer en meer lampen zijn beschikbaar op accutechnologie. We onderscheiden exemplaren met een interne accu (herlaadbaar), klassieke AA- of AAA-accu’s (vooral voor kleine looplampen), en op accu’s van powertoolmerken. 

Uiteraard zijn klanten die al accu’s hebben van een specifiek merk sneller geneigd om verlichting van hun ‘eigen’ merk te gebruiken omdat ze compatibel zijn (en daardoor ook goedkoper als ze de accu er niet bij moeten kopen). 

Fabrikanten van powertools hebben meestal maar een klein gamma verlichting, terwijl lichtfabrikanten een veel gespecialiseerder assortiment hebben. Veel producten met accu functioneren ook hybride, op netstroom via een kabel én op accu. Vaak hebben ze een functie waarbij de accu oplaadt tijdens het werken op netstroom.

FOCUS OP LED

De focus bij de ontwikkeling en verkoop van nieuwe verlichting ligt vandaag volledig op led omwille van de talrijke voordelen: led is energiebesparend, geeft meer licht in verhouding tot andere bronnen en heeft geen warmte-opbrengst. Dat is prettig als u dicht bij de lamp staat, en er is geen risico op verbranden bij aanraking. 

Bijkomende voordelen zijn dat led langer meegaat en niet stuk gaat als de lamp omvalt. Bovendien geeft led een mooie en realistische lichtkleur. 

Het is zeker en vast een lichtbron die verder zal evolueren in de toekomst, want door het nieuwe energielabel worden producenten gepusht om hun producten nog energiezuiniger en milieuvriendelijker te maken. 

De energieklassen die sinds 1 september 2021 van kracht zijn, zorgen voor een evolutie in de goede richting. Halogeen wordt nog beperkt verkocht, en ook PL- of spaarlampen worden stilaan van de markt verdrongen.

Voor een lamp op accu is de werkduur een belangrijk aspect. Door de verbeterde lithium-accutechnologie werkt u tegenwoordig al snel een volledige werkdag op een acculading. Sommige modellen geven zelfs een indicatie van hoeveel tijd er nog rest. Hoe minder lumenoutput, hoe langer de accuduur. 

KIEZEN

De geschiktheid van een lichtmast hangt af van verschillende parameters.

• Aansluiting: is er een aansluiting op het net dichtbij?
• Geluidsniveau: ligt de werf in een stadsomgeving of niet?
• Verlichtingsdekking: hoeveel licht is er nodig?
• Hoogte: hoe hoog moet het licht reiken?
• Mobiliteit: hoe wil ik het verplaatsen?
• Prijs.

Voorts is het duidelijk dat – los van de toepassing of versie – led de populairste keuze is. Daarnaast kiezen velen voor koud witte leds (lichttemperatuur van 4.500 K) omdat die maximale zichtbaarheid bieden.

HUREN OF KOPEN

KOPEN
Indien de apparatuur voor een langere tijd gebruikt moet worden of indien u de werfverlichting dagelijks moet gebruiken, dan is de investering in de aanschaf al gauw gerechtvaardigd. Zo is de werfverlichting op elk moment beschikbaar. 
Bovendien is er de ruime keuze, waardoor u doorgaans uitkomt bij die verlichting die het best op uw noden aansluit. 
Daarnaast is het mogelijk om de verlichting op maat te bestellen, zodat ze zeker voldoet aan uw wensen. 
Bij het aankopen is het ook goed om te weten dat de herverkoopwaarde interessant blijft. Daartegenover staat dat het gaat om een behoorlijke investering, die niet opbrengt indien ze niet gebruikt wordt. 
Het is dus zaak goed af te wegen hoeveel nachten per jaar u de werfverlichting effectief gebruikt.

HUREN
Bent u op zoek naar lichtmasten voor een eenmalig gebruik of als tijdelijke oplossing, dan klopt u aan bij verhuurfirma's. Het huren zorgt voor een beperkte investering (de huur) en er hoeft enkel betaald te worden wanneer men de lichtapparatuur nodig heeft.
Bovendien heeft de verhuurder de apparatuur meestal in voorraad voor direct gebruik; wie dus tegen de volgende dag op zoek moet naar werfverlichting, kan doorgaans rekenen op de verhuurder om die meteen te kunnen huren. 
De keuze is evenwel minder groot dan bij de aankoop ervan én er zijn ook geen modificaties mogelijk. Dat kan ervoor zorgen dat u een lichtmast moet huren die niet geheel aan uw wensen (en vooral uw noden) voldoet.

Met dank aan Atlas Copco, Festool, Lecot, Locquet Power & Light, Matermaco, Prof Praxis, Vip Tools