bouwindustrialisatie is katalysator voor Circulair Bouwen

herbeleef het digitaal kennisevent buildup/green deal circulair bouwen

Bekijk hier de plenaire sessie met de keynote sprekers en enkele inspirerende video's van de partners van BuildUp. Door op de buttons onder de video te klikken, spring je meteen naar het gewenste fragment.

BuildUp viel net als in 2019 samen met de actiedag van de Green Deal Circulair Bouwen, het initiatief van OVAM, Vlaanderen Circulair en Vlaamse Confederatie Bouw dat ruim 300 partijen in de Vlaamse bouwsector verenigt in een lerend netwerk dat streeft naar de implementatie van circulair bouwen in Vlaanderen. De rode draad tijdens het plenaire gedeelte (met keynote sprekers Luc François, Ruben Braeken & Johny Verstegen en Theo Voogd) en de reeks interactieve workshops was de rol van bouwindustrialisatie en digitalisatie in circulair bouwen.

KEYnote 1: BOUWINDUSTRIALISATIE ALS KATALYSATOR VOOR CIRCULAIR BOUWEN?

door Luc François, WTCB

Gedurende 3 jaren bogen een cluster van een 60-tal bedrijven zich over de vraag op welke wijze principes van de industriële wereld kunnen worden geïmplementeerd in de bouwwereld. Het doel van deze denkoefening: het beheersen van de doorlooptijd, kwaliteit en kostprijs van bouwprojecten. Luc François (senior project leader, Wtcb) presenteerde de resultaten van deze denkoefening én sloeg de brug tussen industrialisatie van de bouw en het circulair gedachtengoed.

“De drijfveren om tot bouwindustrialisatie over te gaan, zijn veelvuldig”, wist Luc François zo te vertellen. “De bouw is immers een arbeidsintensieve sector, waarbij onder meer moeilijke omstandigheden op de werf alsook de hoge eisen die aan gebouwen gesteld worden - op vlak van isolatie, luchtdichtheid, akoestiek en stabiliteit - tot lage marges en een lage productiviteit leiden. Dat staat in schril contrast met de maakindustrie, waar de productiviteit alsmaar stijgt.”

Bouwindustrialisatie

Volgens François is het dan ook opportuun om het bouwproces meer als een industrieel proces te gaan beschouwen. “Niet in die zin dat alles noodzakelijk in een fabrieksomgeving geproduceerd moet worden of ‘herhaalbaar’ moet zijn - al spelen industriële technieken en concepten zoals prefabricage hier uiteraard hun rol in -, maar eerder in het streven naar een proces dat van ontwerp tot uitvoering en onderhoud beheerst wordt. BIM is daarvoor een uitgelezen platform.”
Dat betekent onder meer dat de bouwwerf als een montageplaats beschouwd wordt, dat het monteren van de diverse elementen al in het ontwerpproces volledig technisch uitgewerkt wordt en dat de volledige bouwketen in de planning opgenomen wordt - zonder loze beloftes, maar mét realtime data. Dat industrialisatie de bouwwereld op deze manier een stap vooruit kan helpen, staat volgens François in ieder geval vast. Ook inzake circulariteit.
“Door op voorhand alle technische vraagstukken te bekijken en naast de montage ook de demontage in rekening te brengen, door alle gegevens over materialen en elementen in een databank op te slaan, en door de performantie actief op te volgen, wordt onder meer het hergebruik van materialen en elementen gefaciliteerd. In die zin geldt bouwindustrialisatie als een belangrijke katalysator voor circulair bouwen.”
Eveneens essentieel binnen de notie van bouwindustrialisatie, is het werken met standaardoplossingen. De kritische uitspraak van Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck, dat elk gebouw vandaag als prototype ontworpen wordt, werd tijdens BuildUp dan ook meermaals in de mond genomen. François verwees met de term legolisering naar de eenvoud en veelzijdigheid van de gekende bouwblokjes: “Creativiteit schuilt niet in centimeters. Met Lego-blokken worden toch oneindig veel verschillende zaken gemaakt?”

Lees meer over BIM-industrialisatie en bekijk het webinar van Mosard

vragen en antwoorden over bouwindustrialisatie

Tijdens de Live Q&A werden een aantal vragen van deelnemers geselecteerd en voorgelegd aan spreker Luc François en zijn collega Jeroen Vrijders. Lees hier de voornaamste vragen en antwoorden over bouwindustrialisatie:

Zie je dit proces haalbaar voor de gewone bouw of eerder tertiair? Heeft het circulaire bouwproces geen nood aan grotere bouwprojecten of is dit ook mogelijk voor kleinere private bouwprojecten?
"Het is zeker mogelijk om bouwindustrialisatie en circulariteit aan kleinere projecten te koppelen. Er is eigenlijk geen reden om dit enkel op grote projecten te doen. Men dient eigenlijk een groot aantal kleine projecten als één groot project te benaderen en oplossingen uit te werken die industrieel kunnen worden aangepakt."
Hoe ver staat bouwindustrialisatie? Hoe gaan we als bouwheer best aan de slag om dit concept toe te passen?
"De bouwheer is eigenlijk de katalysator. Hij speelt de belangrijkste rol om een bouwteam op te starten en industriële concepten te omarmen."
Hoe ziet u de technische ondersteuning voor de partners in het bouwteam bij bijv. de planning van activiteiten. Hoe kunnen zij digitaal samenwerken en afstemmen?
"BIM is een ideaal platform om technisch samen te werken. Het geeft de mogelijkheid om de plannen op elkaar af te stemmen. Er kunnen automatisch conflicten worden gedetecteerd. Vanuit het BIM-platform kan ook een planning worden gecreëerd."
Als bouwindustrialisatie een katalysator en kans eerder dan noodzaak is voor een circulaire bouweconomie, op welke randvoorwaarden moeten we dan nog inzetten om de chemische reactie in de juiste richting te laten verlopen, behalve ondersteuning van de bouwactoren?
"Zowel technische randvoorwaarden als procesmatige. De belangrijkste beginvoorwaarde is dat je het gebouw niet ziet als een prototype waarbij telkens nieuwe technieken, toepassingen, en dergelijke worden getest met een nieuw gevormd team van bouwpartners die elkaar eigenlijk niet kennen. Werk met een gedegen partnership en bewezen oplossingen. Testen kan je in het labo van WTCB laten doorgaan."
Gebouwen staan in een omgeving, binnen een context en bouwen die mee op; moeten we bouwindustrialisatie niet opsplitsen in herhaalbare modules, aangevuld met onderdelen die toch maatwerk blijven (de gevel) maar ook off-site voorbereid kunnen worden?
"Dat is één mogelijkheid. Maar nogmaals, bouwindustrialisatie heeft niet a prioiri te maken met herhaalbaarheid, maar met een industrieel proces. Je kan industrieel perfect een uniek stuk maken, zoals met de 3D-printer, als de wijze waarop je dat maakt maar goed doordacht en gestandaardiseerd verloopt. Het is perfect mogelijk om vanuit een BIM-platform de nodige gegevens naar een productieomgeving te sturen om 1 uniek gebouwelement te maken."

Lees ook het verslag van deze 7 interactieve workshops

BuildUp is een initiatief van Projecto in samenwerking met:

Circulair ontwerpen met modulaire deur- en wandsystemen (AVC Gemino)

Het belang van circulair bouwen (Saint-Gobain Gyproc)

Ecologisch transport over water (Knauf)

Circulariteit van minerale rotswol isolatie (Rockwool)

"Bouwindustrialisatie is katalysator voor circulair bouwen"