Zakenbarometer schoendetailhandel eerste helft 2020/eerste helft 2019

In het teken van corona

Tijdens de eerste zes maanden van 2020 werd de wereld dooreengeschud door een pandemie, de ergste in meer dan honderd jaar. Zowat iedereen was slachtoffer: de industrie, de handel, de horeca … En uiteraard werd ook de schoenenbranche niet gespaard. Een lockdown van meerdere weken heeft een zwarte stempel gedrukt op de activiteiten van onze geliefde sector. De resultaten van de zakenbarometer vertalen zich dan ook in erg negatieve cijfers: de stenen schoenwinkels zagen tijdens de eerste zes maanden van dit jaar hun omzet met 30% slinken, en er werd ook 26,5% minder schoeisel verhandeld.

Gelijklopend over het hele land

We beperken ons in dit artikel logischerwijs tot de evaluatie van het eerste semester. Het gebeurt zelden dat de resultaten van de zakenbarometer gelijk lopen over het hele land. Tijdens de eerste zes maanden van vorig jaar waren er nog vrij grote verschillen tussen het noorden en het zuiden van het land. In 2020 was dat niet het geval. De cijfers waarover we beschikken lopen perfect parallel over alle streken. Er is ook nauwelijks verschil te merken tussen de steden en de landelijke gemeenten, en zelfs de toeristische centra kreunen even hard als de rest van het land. Voor iedereen schommelt het verlies tussen -27% en -37%.

Webwinkels

We spreken hier enkel over de resultaten van de stenen winkels van de zelfstandige schoendetailhandelaars en niet van de filiaalzaken, noch van de grote webwinkels. Deze laatsten hebben uiteraard kunnen profiteren van de situatie. Als de stenen winkel gesloten is, zoekt de shoppende consument soelaas bij de meestal internationale webwinkels, die zeker konden profiteren van een stijgende verkoop tijdens de eerste zes maanden. De resultaten hiervan zijn echter moeilijk te verkrijgen. Gespecialiseerde media geven hierover wel aanwijzingen, maar hoe het er in de realiteit aan toegaat bij de Amazon’s en de andere bol.com’s is allesbehalve transparant.

Vrijbuitersstatuut

Bovendien genieten de buitenlandse webshops van een vrijbuitersstatuut: ze vallen niet onder de Belgische wetgeving, en zijn bijgevolg niet onderworpen aan wetgeving met betrekking tot kortingen zoals sperperiode, solden, koppelverkoop of verkoop met verlies. Niet alleen kunnen ze tijdens de winkelsluitingen hun goederen blijven verkopen, er is ook geen controle op de manier waarop dit gebeurt. En als klap op de vuurpijl betalen die firma’s hier geen belastingen. Begin daar maar tegen te concurreren.

Solden en sperperiode

Om onze eigen winkels toch maximaal te ondersteunen, heeft de wetgever er niet beter op gevonden dan de sperperiode en de opruimingsperiode met een maand te verschuiven. Op zichzelf een lofwaardig initiatief, op voorwaarde dat iedereen zich aan de geest van de wet houdt, maar dat was helaas niet het geval. Op één enkele uitzondering na werd er reeds vanaf de heropening van de winkels gesmeten met kortingen onder alle mogelijke vormen. De maand mei werd kortingmaand, juni zag eruit als een sperperiode en in juli leek het erop alsof de solden effectief gestart waren.

Bijkomende maatregelen

Spijtig, maar op zichzelf een zeer begrijpelijke houding van de winkelier, bij wie het water aan de lippen staat. Velen stellen zich dan ook de vraag of de start van de solden op 1 augustus een even groot effect zal hebben als op 1 juli in het verleden. De idee van ‘soldenstart op 1 juli’ zit er bij de meeste consumenten zo diep ingebakken, dat de branche vreest op 1 augustus hetzelfde soldengevoel niet meer te kunnen herhalen. Bovendien zijn er vanaf augustus nog extra beperkingen bijgekomen zoals verplicht alleen winkelen en een beperking tot een halfuur shoppen.

Extra inspanningen tijdens de lockdown

Tijdens de lockdown waren de stenen winkels dicht, maar voor 60% van onze winkeliers was dat geen reden om bij de pakken te blijven zitten. Allerlei initiatieven werden ontwikkeld. De meerderheid van de winkeliers boden de mogelijkheid om bestelde modellen bij de klanten thuis af te leveren. Voor klanten uit dezelfde gemeente of uit de buurt was dat vaak een extra en zeer gewaardeerde service, en voor de winkelier een vrij eenvoudige opdracht: hij/zij moest toch niet in de winkel staan. 35% van de winkeliers ging zelfs een stapje verder: een selectie van schoenen werd tot bij de klant gebracht, zodat die thuis kon kiezen en kopen. “Kan de klant niet naar de winkel komen, dan komt de winkel naar de klant”, zo luidt de redenering.

Ook online initiatieven

De sociale media van de schoenhandelaars werden ook stevig ingezet om reclame te maken: de helft van de zaken maakte gebruik van facebook, Instagram of onder andere tweets om hun waren aan te prijzen. Ook zijn er een aantal winkeliers die in het verleden al over een eenvoudige webshop beschikten: die werd tijdens de lockdown vaak opgefrist en/of uitgebreid. Kortom, uit de cijfers blijkt dat in maart (9,5%) en in april (3,7%) toch nog een minimale omzet werd gerealiseerd. “Een paar is een paar”, heet het. De reacties waren verdeeld met betrekking tot de overheidssteun voor de winkels die hun deuren moesten sluiten. Sommigen konden het echt waarderen, voor anderen was het niet meer dan een beetje zakgeld.

Omzetten per dag

Bij het vergelijken van de omzetten gerealiseerd per dag en per maand, tijdens de eerste jaarhelft, stellen we vast dat er schommelingen zijn tegenover vorig jaar. Dat is een verschijnsel dat zich ieder semester voordoet en waarvoor geen sluitende verklaring te vinden is. Feit is evenwel dat woensdag (speciaal voor de kinderschoenverkopen), vrijdag en zaterdag samen goed zijn voor het overgrote deel van de omzet: 66,2% in 2020 en 64,4% in 2019. Deze trend blijft zich jaar na jaar doorzetten. Het totaal van de omzetten per dag bedraagt net geen 100%, omdat we de verkopen op zondag niet meetellen. Er zijn inderdaad een aantal schoenenwinkels op zondag(voormiddag) geopend, maar dat is meestal in toeristische centra en die percentages worden niet opgenomen in het algemeen gemiddelde.

Omzetten per maand

Wat de omzetten per maand betreft, is er uiteraard geen vergelijking mogelijk. Het is echter wel zo dat het jaar 2020 vrij gunstig gestart was, met een zeer lichte gecumuleerde meeromzet tijdens de twee eerste normale maanden. Het jaar was relatief goed gestart, tot Covid-19 er een stokje voor kwam steken. Dat het eerste semester van dit jaar afsloot met -30% was dan ook geen verrassing. Voor zover bekend is ook het aantal klanten tijdens het eerste semester vrijwel bij iedereen gedaald, een verschijnsel dat bij een toekomstige normale zakengang zeker hersteld kan worden. Als de klant de weg naar de winkels heeft teruggevonden.

Betaling met de kaart of cash

De betalingswijze bij de schoenwinkels blijft vrijwel ongewijzigd: Cash (14%) en Bancontact (76,5%) zijn samen goed voor 90,5% van de betalingen in de winkel (respectievelijk 13,3% en 79% = 92,3% in 2019). De creditcard wordt voor 9% gebruikt (7,2% in 2019), maar de alternatieve betaalwijzen komen niet van de grond. Internetbetalingen, via telefoon en overschrijvingen blijven marginaal. Cashless betalen zal zeker nog toenemen in de toekomst, maar het duurt jaren (of een generatie) vooraleer er een nieuwe formule ingang vindt. Zo is het betalen met cheque in 2020 een onbekend verschijnsel geworden.

De toekomst

Voor zover we weten heeft geen enkele winkelier madame Soleil in huis en zijn de meeste kristallen bollen alleen maar te vinden in de stripverhalen van de kinderen. Op de vraag naar de toekomstverwachtingen in de branche – en meer bepaald over de tweede jaarhelft – blijven de antwoorden grote vraagtekens. Belangrijkste vraag is in hoeverre het coronavirus zal kunnen bestreden worden. Dat is de kernvraag voor iedereen. En daarna? Dan zijn de antwoorden verdeeld: voor de meerderheid blijft het een vraagteken, voor sommigen zal de zakengang blijven slabakken, de optimisten zien roze wolken en horen kassagerinkel. Wij sluiten ons alvast aan bij deze laatste groep. Ook de inkopen voor volgend seizoen staan onder druk: hoe zullen de leveranciers reageren. Hoeveel stock blijft er over en kan volgend jaar opnieuw in de rekken staan? Dat zullen we in september beter kunnen beoordelen.