ZAKENBAROMETER SCHOENDETAILHANDEL 2019/2018

Optimisme ondanks dalende omzet

Voor het zoveelste jaar op rij is de omzet, gerealiseerd in de traditionele zelfstandige schoendetailhandel in België, gedaald ten opzichte van het jaar voordien. Gemiddeld noteerde men een verschil van -1,4% in omzet en -1,5% in het aantal paren. Dat zijn geen leuke cijfers, maar ze zijn alvast beter dan de resultaten van de vijf voorbije jaren, 2017 niet te na gesproken. Toen noteerden we -3,9% (2018), -1,5% (2017 idem als dit jaar), -5,1% (2016) en -3,9 (2015). Ook het aantal verkochte paren daalde met gemiddeld 1,5% en ook dat is beter dan het gemiddelde van de vijf laatste jaren.

Minder maar beter inkopen

Uiteraard is een omzetdaling niet altijd synoniem met winstdaling. We schreven het al vaker: wie 10% minder inkoopt en 5% minder omzet realiseert, doet een goede zaak aan het eind van de rit. Dat was in 2019 ook de filosofie van een groot aantal collega-winkeliers: minder en beter inkopen. Zo wordt soms een segment (kinderen of heren) afgestoten of tot een minimum herleid en dan kan de balans er op het eind van het jaar helemaal anders uitzien.

Verklaringen zoeken

Zoals ieder jaar zoeken we naar de oorzaken van de evolutie in de verkoop. Uit onze enquête blijkt dat voor velen de weersomstandigheden de belangrijkste factor uitmaken. De grote hittegolf van de voorbije zomer en de warme temperaturen in november en december zijn storende elementen. Op het ogenblik zelf kan de hittegolf nog leiden naar een stijgende verkoop van sandalen en pied-nus, maar die resultaten wreken zich de daaropvolgende periode.

Kortingcircus

Een tweede factor is ongetwijfeld het opbod van kortingen door de filiaalzaken en de discounters. Het hele jaar door wordt de consument geconfronteerd met allerlei kortingen, opendeurdagen, black Fridays en andere Cybermondays, solden, koppelverkoop, midseason sales, plaatselijke kermissen, braderieën ... noem maar op. Tegenover dat kortinggeweld kan de zelfstandige eenmanszaak zich niet verdedigen. De winstmarges van de filiaalzaken liggen opmerkelijk hoger dan die van de traditionele winkelier, en wanneer de eerstgenoemden 10% korting aanbieden, al dan niet in ruil voor het binnenbrengen van versleten schoeisel, dan ligt hun winstmarge nog altijd een stuk hoger dan deze van de winkelier die tegen zijn normale marge verkoopt.
Daarom zijn er ook meer en meer zelfstandige zaken die gewoonweg afhaken van het kortingcircus en het hele jaar door consequent hun prijzen behouden. Dit draagt bij tot de geloofwaardigheid van de winkel, en meteen ook tot een betere winstmarge. Als die winkelier dan tweemaal per jaar solden aanbiedt, en misschien nog één keer een opendeurweekend organiseert, begrijpt de consument dat er inderdaad koopjes te doen zijn.

E-COMMERCE

Ten slotte neemt ook de internetverkoop een steeds grotere hap uit het consumentenbudget dat vroeger in de stenen winkel werd besteed. Niet alleen tegen het groeiende kortingopbod, maar ook tegen de e-commerce heeft de zelfstandige winkelier geen wapens. Er zijn wel een aantal zelfstandige schoenhandelaars die effectief werken met een goed georganiseerde internetverkoop, maar die verkoop is zelden winstgevend. Wie rekening houdt met de port- en verzendingskosten, de verpakkingskosten, de tijd die verloren gaat aan manipulatie, het kosteloos laten terugzenden ... moet vaststellen dat er een heel stuk van zijn winst verloren gaat. Om nog maar te zwijgen van het feit dat er telkens zoveel paren niet meer beschikbaar zijn voor de klant die ze in de stenen winkel wil kopen.

Overheid faciliteert e-concurrentie

Ook onze regering – of wat er vandaag moet voor doorgaan – doet zijn duit in het zakje om de e-concurrentie te faciliteren. Allerlei subsidiëringen en andere fiscale voordelen worden aangeboden aan de grote internationale Zalando’s, Amazons en andere Alibaba’s onder het motto “dat schept een paar duizend banen”. Over het aantal banen dat tezelfdertijd ongemerkt verloren gaat in de detailhandel wordt niet gesproken, maar we zijn er zeker van dat het saldo negatief is voor de tewerkstelling. Om nog maar te zwijgen van het feit dat alle winsten naar het buitenland verdwijnen.

VERGRIJZING

De vergrijzing van de maatschappij brengt ook veranderingen mee in het commerciële weefsel van de maatschappij. Heel wat winkeliers passen hun aanbod aan in functie van de ouder wordende consument. “De jongeren kopen Chinese schoenen met de smartphone, en we stoten daarom ons fashion-aanbod af”, aldus een standpunt. “De ouderen zijn gemakkelijkere kopers, waarderen de service en kijken veel minder naar de prijs ‘als de schoenen maar goed zitten’.” We citeren nog een winkelier: “De laatste vijf jaar hebben we een omslag gemaakt van 100% fashion naar 50/50 fashion/comfort, schoenen met en voor steunzolen, tot zelfs orthopedische modellen.”

EVENWICHTIGE SPREIDING TIJDENS DE WEEK

In 2018 werd het overgrote deel van de omzet gerealiseerd op woensdag, vrijdag en zaterdag. Die drie dagen samen waren goed voor meer dan 75% van de omzet. Blijkbaar was dat een uitzondering, en geen aanzet naar een nieuwe trend, want in 2019 is de omzet tijdens die drie dagen teruggevallen tot 61,8% van de weekomzet, net zoals dat tijdens de vijf voorbije jaren het geval was. Feit is dat woensdag (vrije namiddag voor de schoolkinderen), vrijdag (begin van het weekend en winkels zijn meestal tot later geopend) en uiteraard zaterdag (vrije dag voor de meeste consumenten en begin van het weekend), de shoppingdagen bij uitstek zijn.
Bij de opmaak van de grafieken werd zo goed mogelijk rekening gehouden met het feit dat de meeste winkels op zondag gesloten zijn, en een aantal ook nog een dag in de week de winkeldeur gesloten houden. Daarom geeft het totaal van de procentuele omzetten per dag geen 100%. Wat de spreiding betreft, moeten we in deze tabellen wel uitgaan van een foutenmarge van +/- 5%. De meeste winkels die op zondag open zijn liggen in de toeristische centra en aan de kust. Zij realiseren op zondag ongeveer 10% van hun weekomzet.

OMZETTEN PER MAAND IN 2019

Wanneer we de omzetten per maand bekijken, stellen we vast dat er in de meeste gevallen een rechtstreekse link is met de weersomstandigheden, die volgens de meeste handelaars nog altijd een bepalende rol spelen in het winkelgedrag van de consumenten. Uit de cijfers blijkt dat tijdens de maand juli 2019 met voorsprong de beste resultaten van 2019 werden gerealiseerd. De hittegolf heeft daar blijkbaar toe bijgedragen. Voor de anderen maanden is het resultaat ook meestal door de bril van de klimatologische omstandigheden te verklaren. Merkwaardig is het resultaat van februari 2019. De titel van de barometer luidde toen: ‘Uiteenlopende positieve cijfers’. Blijkbaar heeft dit resultaat toch niet geleid tot grote euforie, want de tweede maand van 2019 blijft met voorsprong de minst rendabele van het gehele jaar.

BANCONTACT BLIJFT MAKKELIJKSTE BETAALMIDDEL

De betaalgewoonten aan de kassa in de schoenwinkel blijken de laatste jaren te evolueren in dezelfde richting. Het aantal cashbetalingen daalt en is vandaag goed voor ongeveer 10% van de omzetten, de bancontact-verrichtingen blijven stijgen tot meer dan 80%, en de kredietkaarten verliezen ook aan impact. Op vijf jaar tijd is het gebruik van kredietkaarten gehalveerd van 14,4% naar 7,4%. Een goede zaak voor de winkelier, want die betaalwijze kost het meest aan commissie. Het mobile payment komt blijkbaar niet van de grond in de schoenwinkels. Een aantal banken biedt nu al de mogelijkheid om contactloos te betalen met de bancontactkaart, maar het bedrag is dan meestal beperkt tot € 25,00, en dat is te weinig voor de grote meerderheid van de schoenaankopen.

MINDER WINKELS MAAR STABIEL AANTAL KLANTEN

“Er zijn te veel schoenwinkels in ons land, en de zwaksten zullen verdwijnen.” Dat is een uitspraak die al twintig jaar de ronde doet in Belgisch schoenenland. Blijkbaar is het nu stilaan tijd geworden dat die uitspraak waarheid wordt. Leveranciers, inkoopgroeperingen, vakbeurzen ... overal stelt men vast dat het aantal schoenwinkels daalt. De overgrote meerderheid van de retailers, zelfs diegenen die het goed doen en positief resultaat boeken, vindt geen opvolging aan het einde van de carrière. De jonge generatie ziet hoe hard er moet worden gewerkt om goed geld te verdienen, en zijn niet bereid dezelfde inspanningen als hun ouders te leveren. Een nine-to-fivejob biedt vaak ook een behoorlijk inkomen en geeft vooral veel meer vrije tijd, hetgeen bij de jongste generatie blijkbaar hoger staat aangeschreven dan louter geldgewin.

De besten blijven groeien

Het dalend aantal zelfstandige multimerken schoenwinkeliers baart ook zorgen bij de leveranciers en de fabrikanten. Bovendien zijn er steeds meer internationale merken die hun eigen monobrandwinkels openen, en diezelfde merken bieden ook steeds vaker hun collecties aan via internet. Dit stemt zeer tot ontevredenheid van de winkelier, die vaak in grote mate heeft bijgedragen tot het lanceren van een merk, en wanneer dat de nodige bekendheid heeft verworven, het via de eigen website van de fabrikant wordt aangeboden.
Wat het aantal klanten betreft, stellen we een merkwaardige evolutie vast. 38% van de winkeliers kreeg vorig jaar eenzelfde aantal klanten over de vloer als in 2018. 40% zag het aantal bezoekers in de winkel afkalven, maar 22% kon een stijging van zijn clientèle noteren. Deze evolutie lijkt te kaderen met de gedachte dat de zwaksten zullen verdwijnen, maar dat de besten nog beter worden en blijven groeien.

POSITIEVE TOEKOMSTVERWACHTINGEN

De zeer kleine (gemiddelde) omzetdaling in 2019 ten opzichte van 2018 betekent uiteraard dat er niet alleen verliezers zijn. De markt is in volle verandering en het internet zal zeker nog een deel van de omzet in de stenen winkels afromen, maar de blijvers zien de toekomst positief tegemoet. Het onlineverkoopmodel staat immers ook onder druk. Het gratis terugsturen wordt ook van dichterbij bekeken, en als dat verdwijnt, zou dat toch het enthou­siasme van de iPhone-kopers doen slinken. De meerderheid gaat voor een status quo in 2020. “Niet panikeren”, luidt de filosofie, “We gaan voor een beter 2020.” Dat wen­sen we uiteraard voor de hele branche.