Wanneer kiezen voor onderdakfolies of houtvezelonderdakplaten?

Optimale bescherming tegen infiltratie van vocht en wind

Tussen de dakbedekking en de isolatie van een hellend dak hoort het onderdak, als beschermlaag tegen indringing van water, wind en stof. Zo helpt het bouwschade en luchtstromen in het isolatiemateriaal vermijden. Onderdaken vindt u in allerlei soorten. Hier focussen we op de folies en gebitumineerde houtvezelplaten. Beide zijn waterbestendig en erg dampopen. De platen isoleren ook thermisch en akoestisch. Zowel de folies als de platen plaatst u bovendien vlot. Hoe precies, dat leest u in dit artikel.

onderdakplaten — Onderdakplaten zijn waterbestendig, dampopen en isoleren bovendien thermisch en akoestisch. Verder hebben de platen een densiteit van 250 kg/m³. Daardoor zijn ze stevig genoeg om vlot over te lopen (Foto: ISOPROC)

Waarom een onderdak?

Mits correct geplaatst is een onderdak een extra bescherming tegen infiltratie van water dat niet tegengehouden is door de dakbedekking. Daarnaast moet een onderdak ook vermijden dat de wind kan doordringen tot in de isolatielaag. De dakisolatie is te vergelijken met een wollen trui die ons moet beschermen tegen de koude.

En het onderdak is dan de jas die we over de trui aantrekken en die er moet voor zorgen dat de wind de lucht in de trui niet in beweging brengt, want daardoor zou het isolerende effect sterk verminderen.

regendicht en toch dampopen

Onderdaken moeten enerzijds beschermen tegen indringen van water van buitenaf en anderzijds sterk dampopen zijn om vocht dat, op welke manier ook, in de opbouw is gedrongen, maximaal de kans te geven uit te drogen naar buiten toe.

Twee soorten onderdaken

Verschillende materialen kunnen dienstdoen als onderdak. In dit artikel bespreken we onderdakfolies en gebitumineerde isolerende houtvezelplaten.

onderdakFolies

Spinvliesfolie en gecoate folie

Binnen het aanbod van de onderdakfolies kunt u globaal gezien twee types folie onderscheiden: spinvliesfolie en gecoate folie.

Spinvliesfolies zijn doorgaans opgebouwd uit drie lagen: de onderste is de drager en beschermt de folie tegen mechanische beschadiging door schuren tegen een ruwe ondergrond. De middenlaag is de functionele laag, die moet beschermen tegen waterindringing. Vroeger was die microporeus, maar tegenwoordig is het dikwijls een monolithisch membraan dat niet alleen beter beschermt tegen waterindringing, maar dat bovendien luchtdicht is, wat bijdraagt aan de goede werking van de isolatie.

Bovenop komt opnieuw een beschermvlies, dat onder meer zorgt voor de uv-bestendigheid. Bepaalde folies hebben nog een extra tussenlaag onder de vorm van een wapening, die de mechanische weerstand vergroot, wat bijvoorbeeld belangrijk is bij toepassing van inblaasisolatie (cellulose, houtvezel …).

monolitisch — Een monolithisch membraan beschermt niet enkel tegen waterindringing, maar is bovendien luchtdicht, wat bijdraagt aan de goede werking van de isolatie (Foto: ISOPROC)

De folies variëren onderling in kleur, gewicht, mechanische weerstand, temperatuurbestendigheid enz. De waterdichtheid van de folies is meestal W1 (volgens EN 20811). De brandreactieklasse is over het algemeen E (volgens EN13501-1), maar er zijn ook zelfdovende folies die de klasse B halen. Bij toepassing van zonnepanelen die in het dak worden geïntegreerd kan extra uv-bestendigheid vereist zijn.

Gecoate folies worden meestal ingezet bij dakhellingen lager dan 14°. Deze folies kunnen dikwijls onderling verlijmd of gelast worden, waardoor de waterdichtheid nog verbetert.

Welke onderdakfolie kiezen?

Welke onderdakfolie u het best kiest, qua trek-/scheursterkte, winddichtheid en brandreactieklasse, hangt af van de beoogde functie en toepassing: de dakhelling, de mate waarin het onderdak beloopbaar moet zijn (bepalend voor de nodige sterkte), de dakbedekking, de windzone … Maar ook de lengte van het dak, de nokhoogte en de dakvorm spelen mee een rol bij de keuze.

Meer en meer wordt gekozen voor onderdakfolies die in langsrichting voorzien zijn van zelfklevende stroken. Deze laten toe de banen onderling luchtdicht met elkaar te verbinden, waardoor de wind ook ter plaatse van de overlappingen het dak niet kan binnendringen, wat opnieuw een positief effect heeft op het functioneren van de dakisolatie.

Meer en meer wordt gekozen voor onderdakfolies die in langsrichting voorzien zijn van zelfklevende stroken (Foto: ISOPROC)

Wat met de rendabiliteit?

Hoeveel onderdakfolie kost, hangt af van de soort en het gewicht ervan. Maar u kan ervan op aan dat de prijs-kwaliteitverhouding en de duurzaamheid per soort in balans zijn. De kost voor het onderdak maakt ten slotte ook slechts een gering deel uit van het prijskaartje van het totale dak.

Houtvezelonderdakplaten

Gebitumineerde houtvezelonderdakplaten

Deze platen worden gemaakt met zuiver naaldhout, afkomstig van uitdunningshout uit bossen en zaagresten van boomzagerijen. Het hout wordt ontrafeld tot vezels, die op hun beurt gebonden worden met ligninehars dat van nature in het hout aanwezig is. Zo bekomt men uiteindelijk houtvezelplaten van 22 mm dik.

onderdakplaten — Onderdakplaten zijn duurder dan folies, maar isoleren bijkomend thermisch (Foto: ISOPROC)

Waterdicht, beloopbaar en isolerend

Door toevoeging van bitumenemulsie worden de platen waterbestendig. Ook langs de zijkanten zorgen ze voor de nodige water- en winddichtheid, doordat ze aan de vier zijden voorzien zijn van een tand-en-groefverbinding. Tegelijk zijn de platen sterk dampdoorlatend en kunnen ze, indien nodig, veel vocht bufferen. Ten slotte zijn ze uv-bestendig op lange termijn.

Met een densiteit van 250 kg/m³ zijn de platen stevig genoeg opdat u er over het algemeen vlot over kunt lopen tijdens de uitvoering van de dakwerken. Ook de kans dat de platen beschadigd raken, doordat een stapel pannen of een hamer valt, is klein. De platen bieden verder goed weerstand tegen knaagdieren die eventueel van buitenaf het dak proberen binnen te dringen. Tegelijk isoleren de platen door hun densiteit thermisch (lambdawaarde van 0,048 W/(m.)K en akoestisch. De isolatielaag loopt daarbij over het houten daktimmer door, wat de koudebruggen gevormd door het hout reduceert. Zeker wanneer u geen bijkomende isolatielaag aanbrengt, is de isolerende impact van deze platen groot.

Wat met de rendabiliteit?

De onderdakplaten zijn duurder dan folies, maar isoleren bijkomend thermisch en besparen dus energie. Daarnaast leveren ze, weliswaar afhankelijk van heel wat omstandigheden, mogelijk comfortwinst door een betere geluidsisolatie en betere bescherming tegen oververhitting.

Plaatsing van folie: stappenplan

Enkele aandachtspunten

Eerst zorgt u voor een vlakke, haakse ondergrond. De spinvliesfolie, waarmee we aan de slag gaan, kunt u zowel rechtstreeks op bijvoorbeeld sporen aanbrengen, als op het dakbeschot.

De tengellatten moeten voldoende hoog zijn, voor de ventilatie van de dakspouw en de afvoer van lekwater

Belangrijk bij thermische isolatie is dat er tussen het isolatiemateriaal en het onderdak geen luchtlaag mag zitten. Waak er dus over dat de onderdakfolie niet uitbolt, want wanneer die uitbolling tot tegen de pannenlatten komt, kan water op het onderdak niet meer vlot aflopen en loopt het mogelijk zijdelings, naar de kepers toe, waar het eventueel infiltreert via de nagels in de tengellatten. Hiervoor bestaan wel oplossingen: zwevende tengellatten of nageldichtingsbanden, tussen de tengellat en onderdakfolie.

Werk vervolgens alle naden aan de binnenzijde (de dampremmende folie) luchtdicht af. Past u de folie toe in de kil, voer de kilconstructie dan zo uit dat eventueel regenwater over de folie door de kilgoot tot buiten de constructie wordt afgevoerd.

Voorkom ten slotte ook dat de dakconstructie langdurig aan daglicht (uv-straling) of hevige regenval wordt blootgesteld: naargelang het type folie bedraagt de gegarandeerde blootstellingsperiode over het algemeen 3 tot 6 maanden.

Stappenplan

Start met het aanbrengen van de folie onderaan, met de bedrukking naar buiten, evenwijdig aan de dakvoet. Werk zo in horizontale banen, telkens van links naar rechts (of omgekeerd), van beneden aan de dakvoet naar de nok toe.

Breng de folie altijd zo aan dat lekwater buiten de constructie wordt afgevoerd, zonder gootvorming.

uitbollen — Waak erover dat de onderdakfolie niet uitbolt, want wanneer die uitbolling tot tegen de pannenlatten komt, kan water op het onderdak niet meer vlot aflopen en loopt het mogelijk zijdelings, naar de kepers toe

Elke strook moet de vorige minstens 150 mm overlappen, tenzij het dak minder dan 22° helt. Bij folies voorzien van een kleefstrook, dient deze meteen als maat van de overlap. Druk deze kleefstroken onderling steeds goed aan.

Alleen onder de overlapping mag u de folie mechanisch rechtstreeks aan de onderconstructie bevestigen.

Om waterinfiltratie langs de nagelgaten in de folie tegen te gaan, wordt meer en meer gebruikgemaakt van zelfklevende nageldichtingsbanden, aangebracht tussen tengellat en onderdakfolie. De butyllijm dekt de opening gemaakt door de nagel af. Bijvoorbeeld wanneer de dakhelling minder dan 20° bedraagt, is een dergelijke nageldichtingsband aangewezen.

De tengellatten moeten voldoende dik zijn, voor de ventilatie van de dakspouw en voor de afvoer van eventueel lekwater.

Op de nok en/of noordboom laat u de folie doorlopen naar de andere zijde, bij voorkeur onder de ruiter door. Hier komt over de folie ook een nokvorstrol, die op de ruiter wordt gemonteerd.

Plaatsen van onderdakplaten

Enkele aandachtspunten

Wanneer de dakhelling minstens 18° bedraagt, mogen de houtvezelonderdakplaten drie maanden onbeschermd blijven (Foto: ISOPROC)

Vanaf een dakhelling van 18° kunt u met deze platen een onderdak aanleggen, rechtstreeks op de kepers of spanten. Helt het dak minder, dan valt er eventueel toch nog een oplossing uit te werken, in overleg met de fabrikant. De overspanning tussen de keperplanken is beperkt tot 75 cm.

Zoals bij andere onderdaken brengt u de dakbedekking het best zo snel mogelijk aan. Maar wanneer de dakhelling minstens 18° bedraagt, mogen de houtvezelonderdakplaten drie maanden onbeschermd blijven.

Bij hevige regenval kunnen wat fijne vezels van de platen afspoelen. Bescherm daarom lager gelegen bouwelementen constructief tegen verkleuringen, indien ze daar gevoelig voor zijn.

De tand- en groefverbindingen mogen niet beschadigd raken bij het manipuleren van de platen. Maar over het algemeen kunnen de platen wel tegen een stootje. Kleine indrukken of verbuigingen van de tand of groef kunt u bovendien dikwijls handmatig opnieuw de juiste vorm geven, aangezien het materiaal vervormbaar is. Grotere beschadigingen verhelpt u met een gepaste kleefband en primer.

stappenplan

Over het algemeen start u links onderaan op het dakvlak. Belangrijk is dat u de eerste rij platen recht uitlijnt. Is het stuk dat u van de laatste plaat van de eerste rij afzaagt lang genoeg om op minstens twee kepers te steunen, gebruik het dan om de volgende rij aan te vatten.

De naden tussen de koppen van de platen hoeven niet op een keper te liggen, maar bij opeenvolgende rijen moeten ze wel zodanig verspringen dat ze niet tussen dezelfde twee kepers vallen. U bevestigt de platen definitief met de tengellatten.

nok aansluiting — Ter hoogte van de nok en noordboom plaatst u de platen stomp tegen elkaar, waarna de naad meestal wordt overkleefd met een gepaste kleefband (Foto: ISOPROC)

Dankzij de vierzijdige tand- en groefverbindingen zijn er geen overlappingen. De verbindingen zijn regendicht, mits u de plaatsingsvoorschriften van de fabrikant volgt. U hoeft daarbij de voegen niet af te kleven. Ter hoogte van de nok en noordboom plaatst u de platen stomp tegen elkaar, waarna de naad meestal wordt overkleefd met een gepaste kleefband.

Onderdakfolies of houtvezelonderdakplaten?