Innovatieve slibdroger draait op afvalwarmte
HVC verhoogt verwerkingscapaciteit rioolslib voor waterschappen in Nederland
Het publieke afval- en energiebedrijf HVC bouwt op zijn terrein in Alkmaar een nieuwe slibdrooginstallatie (SDI) om op duurzame wijze rioolslib van acht aandeelhoudende waterschappen te verwerken. Hiermee wordt ook de slibverwerkingscapaciteit uitgebreid. Voor het drogen wordt restwarmte gebruikt uit de naastgelegen afvalenergiecentrale. De nieuwe slibdrooginstallatie in Alkmaar kan straks 231.000 ton slib per jaar drogen en vervangt daarmee de aardgasgestookte slibdrooginstallatie van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) in Beverwijk. Dit levert een enorme besparing in het gebruik van aardgas op.
Van rioolslib tot energie
Rioolslib is een restproduct van rioolwaterzuiveringsinstallaties, dat overblijft na het zuiveren van afvalwater. Door een innovatief project van energie- en afvalbedrijf HVC wordt het rioolslib straks op een duurzame manier verwerkt. Deze slibdrooginstallatie is in aanbouw sinds 2023, naast de bestaande afvalenergiecentrale op het terrein van HVC in Alkmaar.
Restwarmte die vrijkomt bij de verbranding in de afvalenergiecentrale kan dan direct dienen als energie voor het droogproces van het rioolslib. Omdat voor het drogen geen aardgas meer wordt gebruikt, wordt een forse CO2-reductie gerealiseerd. Het granulaat dat overblijft na het drogen wordt weer als alternatieve, duurzame brandstof gebruikt in de eigen bio-energiecentrale en bij externe biomassacentrales.
HVC benut de energie uit de eigen bio-energiecentrale voor warmte voor woningen die op het warmtenet zijn aangesloten en voor het leveren van stroom aan het net. Voor de waterschappen is het voordeel dat ze met de nieuwe slibdroger meer rioolslib kunnen verwerken. Deze nieuwe slibdroger past binnen de duurzaamheidsambities van de waterschappen om in 2035 volledig klimaatneutraal te werk te gaan.
Ontwatering slib
Jorrit Taphoorn, projectleider industriële automatisering bij HVC vertelt: “Het rioolslib, dat als restproduct overblijft bij rioolwaterzuiveringsinstallaties van waterschappen bestaat voor 80% uit water en 20% droge stof. Wij gaan dit in de nieuwe installatie drogen met restwarmte van de afvalenergiecentrale. Dit gebeurt met stoom bij zo´n 120 graden Celsius. We verdampen water uit slib, waardoor een slibkorrel met een drogestofpercentage van 90% of meer ontstaat. De capaciteit van de droger is ontworpen voor 29 ton slib per uur. Op jaarbasis wordt er 231.000 ton slib verwerkt. Na droging van het slib houden we 54 kiloton droge korrels, ofwel slibgranulaat dat een vergelijkbare calorische waarde heeft als B-hout (geverfd of verlijmd hout), over.”
"We verwarmen zo’n 12.000 huishoudens op een duurzame manier en wekken groene elektriciteit op"
Granulaat als brandstof
Van het gedroogde granulaat gebruikt HVC nu bijna 10 kiloton als duurzame brandstof voor de eigen bio-energiecentrale. Het plan is deze hoeveelheid door te zetten naar 20 kiloton. Taphoorn: “In deze bio-energiecentrale verbranden we gedroogd slib en B-hout. Hiermee voeden we weer het warmtenet van de regio Alkmaar, waarmee we zo’n 12.000 huishoudens duurzaam verwarmen, en wekken we groene elektriciteit op. Het andere deel van het granulaat zal voorlopig nog extern worden verwerkt in bio-energiecentrales en als duurzame bijstook in bijvoorbeeld cementcentrales.”
Energie besparen
Taphoorn vervolgt: “Doordat het bedrijf de restwarmte optimaal benut en er bij HHNK geen aardgas meer wordt gebruikt voor het droogproces, wordt veel CO2-uitstoot bespaard. In Beverwijk wordt bijvoorbeeld 15 miljoen m3 aardgas gebruikt om 100.000 ton slib te drogen. De slibdrooginstallatie in Alkmaar kan straks 230.000 ton slib per jaar drogen. Dit levert dus een enorme besparing in het gebruik van aardgas op met een reductie aan CO2-emissie.”
Bouw slibdrogers
HVC heeft de bouw van de nieuwe installatie aanbesteed aan het consortium Eliquo – Huber. Het Duitse Huber levert zes slibdrogers en de luchtreiniging van de drogerlucht. Het Nederlandse Eliquo zorgt voor het slib- en granulaattransportsysteem, granulaatopslag en chemicaliën. Equans legt de stroomleiding aan vanaf de afvalenergiecentrale naar de slibdrooginstallatie en verzorgt de elektrische aansluiting.
Aan de zuidkant van de proceshal, waarin de drogerlijnen staan opgesteld, is een betonnen opslagbunker gebouwd voor het aangevoerde slib, met een loshal voor de aanvoer van het slib. Eliquo levert een specifieke kraan, met advies van KH Engineering, aan voor het transporteren van het slib uit de ontvangstbunkers naar de drooginstallatie. Daarnaast worden installatie-onderdelen meegenomen voor het reinigen van de drooglucht en energiesystemen voor stoom, heet water en condensaat.
Werking slibdroger
Wim van Broekhoven, projectmanager proces & mechanical, vertelt over de werking van de slibdroger: “Het gaat om een banddroogtechniek. Aangezogen buitenlucht en lucht vanuit de proceshal worden verwarmd en ingezet voor de drogers. Het binnengekomen slib wordt samengeperst tot een soort ´spaghettislierten´, zodat het contactoppervlak voor droging zo groot mogelijk is. Vervolgens komt het slib terecht op de transportbanden en doorloopt het horizontaal een cascade van droogkamers. Er zijn 15 secties per droger, waarbij bij elke sectie een warmtewisselaar en ventilator aanwezig zijn. De verblijftijd in de droger, de vochtigheid en de temperatuur worden allemaal automatisch aangestuurd.”
Verder zijn er luchtwassers aanwezig om het vluchtige ammoniak, dat vrijkomt uit het slib, weg te wassen. “De lucht van elke twee drooglijnen komt samen in een luchtwasser. Ammoniak wordt afgevangen in een zure wasser, waarbij ammoniumsulfaat ontstaat dat als meststof gebruikt kan worden. In de volgende wastrap wordt overtollig zwavelzuur er uitgehaald. Tot slot zorgt een actiefkoolfilter voor het afvangen van de geur en de laatste vluchtige organische stoffen. Er is daarnaast een aparte luchtreiniging voor de bunker (waar het slib binnenkomt) en de proceshal met een biofilter, om geuremissies zo klein mogelijk te houden.”
Grootste banddrogers
Het innovatieve aan de installatie is volgens Van Broekhoven de omvang. “Zover bekend, is dit de enige plek waar banddrogers met 15 secties achter elkaar zijn gebouwd. Huber levert wel vaker banddrogers, maar dan met minder secties en minder lijnen. En zeker omdat we met restwarmte gaan drogen, is dit op deze schaal een innovatief project.”
Bovendien was het project op deze schaal niet mogelijk geweest zonder de waterschappen, voegt Taphoorn toe. “Door de benodigde slibverwerkingscapaciteit van de waterschappen en onze restwarmte hebben we deze grote installatie mogelijk kunnen maken. We bundelen de krachten, dat is uniek.”
De nieuwe installatie gaat zorgen voor meer dan twintig procent van de slibverwerking van Nederlandse waterschappen
Aandeelhoudende waterschappen
HVC is een publiek energie- en afvalbedrijf van 52 gemeenten en 8 waterschappen. Van de waterschappen van HVC wordt straks het rioolslib aangevoerd en verwerkt in de nieuwe slibdrooginstallatie. Taphoorn vervolgt: “De slibdroger bouwen we voor onze acht aandeelhoudende waterschappen en vervangt onder andere de gasgestookte slibdrooginstallatie van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier in Beverwijk. Waterschappen kunnen zo hun rioolslib op een duurzame manier verwerken. Voor Zuiderzeeland en Amstel, Gooi en Vecht was dit dan ook de reden om per 22 december 2021 toe te treden als aandeelhouders van HVC en voor Hollands Noorderkwartier om hun aandelenbelang uit te breiden.”
Klimaatneutraal in 2035
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier zuivert jaarlijks 100 miljoen m3 afvalwater. Dat gebeurt in vijftien installaties (rwzi´s) en daarbij blijft 100.000 ton slib over per jaar. Dit wordt momenteel nog verder verwerkt met behulp van aardgas in Beverwijk. Maar daar komt dus verandering in met de nieuwe slibdroger. De nieuwe slibdroger van HVC past binnen de duurzaamheidsambities van de waterschappen om in 2035 volledig klimaatneutraal te werk te gaan.
De nieuwe installatie gaat zorgen voor meer dan twintig procent van de slibverwerking van Nederlandse waterschappen, waarmee een flinke stap wordt gemaakt in het vergroten van de verwerkingscapaciteit in Nederland. Hoogheemraad Marjan Leijen van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier legt uit: “Met de overgang naar de slibdroger in Alkmaar kan de gaskraan bij HHNK dicht. Dat betekent een substantiële verduurzaming van ons werk. Ons algemeen bestuur heeft destijds een wijs en moedig besluit hiertoe genomen en daar ben ik trots op."
Slib verwerken vanaf 2026
In juni 2023 is de vergunning voor de bouw afgegeven en ook daadwerkelijk gestart met de bouw van de slibdrooginstallatie op het terrein van HVC. Op het terrein van HVC in Alkmaar heeft de civiele aannemer van HVC inmiddels het civiele gedeelte, waaronder de gebouwen, wegen en andere infrastructuur, vrijwel afgerond.
Taphoorn: “Vanaf december 2025 wordt de installatie getest op belangrijke KPI´s: capaciteit, energieverbruik, geuremissie en beschikbaarheid. Dan volgt een performance periode van twee jaar waarin we gaan monitoren en optimaliseren. De verwachting is dat het eerste slib vanaf 2026 verwerkt gaat worden.”
