MODULAIRE HOUTSKELETBOUW MAAKT CIRCULAIRE ECONOMIE MOGELIJK

Snel inspelen op de noden van vandaag

Modulaire houtskeletbouw is een systeem waarbij een gebouw uit meerdere modules bestaat, die geprefabriceerd worden in het atelier van de fabrikant. Vervolgens worden ze ter plaatse gekoppeld en verder afgewerkt tot één gebouw. De toepassingen van deze techniek laten zich breed vertalen: van de vele een- en tweepersoonshuishoudens, tot ook bijgebouwen, aanbouwingen, modules voor zorginstellingen en scholen …

MODULAIRE HOUTSKELETBOUW

Bij modulaire houtskeletbouw wordt een gebouw volgens dezelfde principes als die van de klassieke houtskeletbouw opgetrokken. Het verschil is echter dat het gebouw uit meerdere modules bestaat, die geprefabriceerd worden in het atelier van de fabrikant.

VOOR WELKE TOEPASSINGEN?

Sommige spelers bouwen met deze modulaire methode vooral nieuwbouwwoningen, zowel voor gebouwen met enkel een gelijkvloers als voor gebouwen tot vijf verdiepingen hoog. Daarentegen zijn ook realisaties van bijgebouwen, aanbouwingen of modules voor zorginstellingen, scholen … mogelijk. Ook gebouwen met grotere overspanningen, zoals omvangrijke winkels, kunnen modulair gebouwd worden, maar dan met een combinatie van hout en staal. Een modulair gebouwde woning met een houten skelet uitbreiden in dezelfde stijl is mogelijk, maar vaak houdt dit maatwerk in, waar niet elke fabrikant voor kiest. Over het algemeen gaat het om woningen waar nood aan is. Zonder dat het daarbij om omgebouwde zeecontainers gaat. Bij die containers hang je af van vaste maatvoeringen, terwijl modulaire bouw modules net complexere en grotere vormen mogelijk maakt.

Het belang van esthetiek

Het wordt dus mogelijk om modulaire houtskeletwoningen te maken die niet alleen goed in elkaar steken, maar die er ook goed uitzien. Een particulier kiest dus niet alleen met het verstand, wegens de kostprijs en de kwaliteit, maar ook met het hart, omdat hij de woning nu eenmaal mooi vindt. Modulaire woningen worden soms op maat gebouwd, maar vaak ook op een gestandaardiseerde manier. In dat laatste geval maakt de producent woningen die inspelen op de wensen van zo veel mogelijk mensen, met veel woonkwaliteit.

NAAR EEN CIRCULAIRE BOUWECONOMIE

De Duitse architect Thomas Rau vindt dat een gebouw een bank van materialen voor de toekomst moet zijn. Modulaire bouw laat dat principe toe, omdat de producent in de fabrieksomgeving makkelijker werkwijzen kan opzetten waarmee hij tot de kleinste schroef kan monitoren en bijhouden welke materialen hij heeft ingezet.

Hergebruik met zo weinig mogelijk downcyclen

Kan een modulaire woning dus een circulaire woning worden, waarvan we elk materiaal later volledig opnieuw gebruiken? Volgens sommigen is het vandaag vooral belangrijk dat de ontginning en productie zo weinig mogelijk energie verbruiken en vervuilen. Toch behoort het op langere termijn hergebruiken van hout, met een minimum aan downcycling, volgens hen tot de mogelijkheden. Maar dan moeten we volgens het bedrijf evolueren naar een model waarbij de fabrikant verantwoordelijk blijft voor de ingezette materialen. Het is die fabrikant die het materiaal op het einde van de levenscyclus terugneemt en voor iets nieuws gebruikt.

House-as-a-service

Eventueel evolueren we zelfs naar ‘house-as-a-service’, waarbij de producent eigenaar van het gebouw blijft. Onderdelen van een huidige modulaire houtskeletbouwwoning met een minimum aan energie op hetzelfde niveau opnieuw gebruiken, daar worden momenteel nog vraagtekens bij geplaatst. Na een tiental jaar zou het bouwelement immers achterhaald kunnen zijn.

Geen natte verbindingen

Om de materialen makkelijk zonder destructie te ontmantelen, zodat je ze nog anders kunt gebruiken, moet het gebouw zo weinig mogelijk ‘natte verbindingen’ bevatten. Een droge verbinding is namelijk makkelijker uit elkaar te halen, met zo weinig mogelijk schade aan de materialen (hout, vijzen, bouten, nagels …). De ontmanteling kan zeer gecontroleerd gebeuren, in de fabrieksomgeving.

ANDERE VOORDELEN VAN MODULAIRE HOUTSKELETBOUW

Snelle plaatsing

In principe kan een modulaire houtskeletwoning in één dag volledig afgewerkt geplaatst worden. Dat lukt weliswaar niet altijd, maar dan nog is het gebouw in maximaal twee tot drie dagen volledig af. Deze snelle werking beperkt eventuele hinder op de werf.

Gecontroleerd bouwproces

In de productiehal werkt de fabrikant altijd in weer- en winddichte omstandigheden. Bovendien zijn alle benodigde materialen steeds in de buurt. Tegelijk kan de producent zeer gestroomlijnd werken. Bouwen in het atelier is eerder een proces, waarbij de fabrikant de handelingen en het materialengebruik steeds verder kan optimaliseren. Zo blijven ook de faalkosten beperkt.

Makkelijk transport

Schrijnwerkers moeten niet dagelijks tussen het atelier en de werf pendelen. De modules worden immers eerst zo volledig mogelijk in het atelier gebouwd en dan in één stuk naar de werf gebracht. In de beginjaren vormde dat transport wel een uitdaging. Vandaag vallen modules van 4 tot 5 meter breed echter probleemloos te vervoeren, mits een goede coördinatie.

Goedkope woonvorm

Volgens de marktspelers is modulaire houtskeletbouw kostenefficiënt, wegens de snelle plaatsing én doordat er mogelijk steeds meer schaalvoordelen bij spelen. Niet alleen omdat de productie in de fabriekshal sterk te optimaliseren valt, zoals daarnet al aangegeven, met beperkte afvalstromen, maar ook omdat men de mogelijkheid heeft om te focussen op een beperkt aantal kwaliteitsvolle modellen in serieproductie.

Troeven van hout tegenover staal

Met hout vallen koudebruggen makkelijker te vermijden. Tegelijk biedt hout, indien goed ingezet, interessante mogelijkheden om brandresistente woningen te bouwen. Als staal tot een bepaalde temperatuur verhit raakt, begeeft de structuur het. Bij hout verkoolt eerst de bovenste laag, terwijl de volgende lagen de constructie nog verder overeind houden. De woning zou met andere woorden langer stand moeten houden.

Welk soort hout?

Sommige fabrikanten bouwen hun modules met CLP (Cross-Laminated Panels). Anderen gebruiken echter liever LVL (Laminated Veneer Lumber). LVL-platen zouden grotere afstanden overbruggen, ook in de hoogte. Sowieso gaat elke fabrikant voor FSC-gekeurd hout, zodat het zeker uit duurzaam beheerde bossen afkomstig is.

INSPELEN OP MEERDERE EVOLUTIES

Nood aan goedkopere, kleinere woningen

Steeds meer mensen kunnen de bouw van een eigen woning niet meer aan, wegens de te hoge kost. Modulair bouwen biedt een oplossing, zowel binnen de gewone particuliere markt als voor de bouw van sociale woningen. Tegelijk groeit het aantal een- of tweepersoonshuishoudens sterk, o.m. door de vergrijzing. Modulaire bouw kan vlot op zulke demografische trends inspelen, net omdat de methode kostenefficiënt en snel is. Sommige spelers focussen dan ook op woningen voor kleine huishoudens, ook om zo maximaal van schaalvoordelen te genieten.

Sterke opkomst van hout

De Belg heeft nog steeds een baksteen in de maag, maar er is stilaan verandering in zicht. Hout komt namelijk steeds sterker op. Tegelijk groeit het besef dat gebouwen heel wat CO2 uitstoten, waardoor CO2-neutraal bouwen meer en meer het voortouw begint te nemen. Hout is dan ook meer ecologisch dan cement, beton en staal. Bovendien zorgt hout als natuurlijk materiaal voor een betere luchtkwaliteit in gebouwen. Maar beton kan pas op grote schaal vervangen worden wanneer modulaire houtskeletbouw de hoogte in kan. Dit bevestigt de keuze voor het eerder vermelde LVL. Deze platen overbruggen namelijk grote afstanden en hoogtes.

Ecologisch verantwoord

Niet alleen is hout op zich een groene keuze. Ook het feit dat producenten zo efficiënt mogelijk omspringen met de materialen, voor minder afval bij de plaatsing en de productie, draagt daartoe bij. Net als het feit dat ze zo veel mogelijk ecologische materialen inzetten, ook bij de isolatie bijvoorbeeld.