“Water is niet vanzelfsprekend, zelfs niet in België!”
Opiniestuk door Tom Van Den Bosschelle, Hoofd BeLux bij Xylem
De kraan opendraaien voor een glas water: we doen het dagelijks zonder dat we er ons zorgen over maken. Zuiver drinkwater dat altijd beschikbaar is, maakt deel uit van onze manier van leven. Het komt zelfs niet in ons op dat water een kwetsbaar hulpmiddel is dat we moeten beschermen. En toch is water een privilege van de rijke landen. Helaas komt die overvloedige watervoorraad de komende jaren onder druk te staan door drie verontrustende factoren: de klimaatverandering, de bevolkingsgroei, en verouderde infrastructuur. Nu de drie gewestelijke plannen voor waterbeheer aan vernieuwing toe zijn, nemen we de belangrijkste watervraagstukken in België onder de loep.
Water, een hulpbron onder druk
Niet iedereen is gelijk bedeeld wat de toegang tot water betreft. Zo kampt een kwart van de wereldbevolking op dit moment met ernstige waterstress. En over vier jaar, in 2025, zullen meer dan 1,8 miljard mensen in gebieden met waterschaarste leven. Voor ons is dit ondenkbaar. Afgezien van een paar uitzonderlijke maatregelen tijdens de zomermaanden –een verbod om het gazon te besproeien, de auto te wassen of het zwembad te vullen – worden we in België maar zelden geconfronteerd met waterschaarste. Nochtans zal ook België niet gespaard blijven als de beschikbaarheid van water in de droogste gebieden ter wereld onder een ongeziene druk komt te staan.
In Vlaanderen zien we een daling van de beschikbare hoeveelheid water voor oogst (oppervlaktewater) en extractie (grondwater). Het geproduceerde volume drinkwater is sinds 2001 met 5% verminderd. In Brussel meldde Vivaqua in 2019 dat de wateropvang onder impuls van zwaartekracht het laagste niveau ooit had bereikt met over het volledige jaar een dagelijks gemiddelde van -15% ten opzichte van de twaalf voorgaande jaren. Een direct gevolg van de intenser wordende hittegolven waarmee ons land te kampen krijgt.
Waternetwerken, onze zwakste schakel
Daarnaast vinden we nog een andere belangrijke waarschuwing in wat er onder onze voeten gebeurt. Over een afstand van meer dan 100.000 kilometer doorkruisen buizen de bodem. En die buizen zijn intussen verouderd, aangezien de meerderheid in de eerste helft van de 20ste eeuw is aangelegd.
Uit een rapport van 2017 blijkt dat de ruim 60.000 kilometer aan leidingen in Vlaanderen per dag 180 miljoen liter drinkwater lekken. Hoewel het effectieve verlies door maatschappijen genuanceerd werd, is wel duidelijk dat het probleem onze aandacht verdient. “Het jaarlijks verlies aan drinkwater in het Belgische distributienetwerk bedraagt meerdere tientallen miljarden liters”, zegt Tom Van Den Bosschelle. “Die verliezen laten zich ook voelen in de kostprijs van water voor de consument. We moeten dit samen oplossen door leidingen op de meest efficiënte manier te vervangen en te herstellen: met behulp van steeds nauwkeurigere digitale hulpmiddelen.”
Naar een beter behoud van de watervoorraden
Ondanks alle verontrustende vaststellingen hebben we genoeg redenen om optimistisch te zijn. We staan immers sterker dan ooit om de grootste bedreigingen van water aan te pakken. Digitale oplossingen stellen nutsbedrijven in staat om drastisch te besparen op het gebied van water, energie en kosten. De analyse van verzamelde gegevens, in combinatie met betrouwbare producten en technologieën, helpt nu al om de druk op gemeenschappen in de hele wereld te verminderen en de weg vrij te maken voor een duurzame watersector.
Overal ter wereld beginnen landen zich te mobiliseren, en dat is ook in België het geval. In Vlaanderen heeft de regering bijvoorbeeld Blue Deal gelanceerd, een plan om de waterschaarste structureel aan te pakken. Er is 26,9 miljoen euro vrijgemaakt voor projecten die onder meer inzetten op het langer vasthouden van water. De komende jaren overweegt Vlaanderen zelfs om tot 300 miljoen euro extra te investeren.
Hopelijk biedt de toenemende bewustwording, samen met de mobilisatie van alle betrokken partijen bij water – overheden, distributeurs, de industriesector – ons een unieke kans om het waterprobleem samen op te lossen.
