Vandenbroucke in 6de versnelling voor rookvrije generatie

Nieuwe rits maatregelen en hogere prijzen

Met hogere prijzen, een uitstalverbod, minder verkooppunten en striktere controles voert de federale regering de strijd tegen tabak nog verder op. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke gaat meteen in 6de versnelling.

Rookvrije generatie

Eind 2022 keurde de regering een eerste reeks maatregelen goed. Die krijgen nu een vervolgstuk. Roken wordt duurder, wordt verder gebannen uit de publieke ruimte en tabak moet moeilijker verkoopbaar worden.

De 'nobele' bedoeling is vooral jongeren minder in contact te laten komen met tabak of alternatieve rookmiddelen. "Daarom werpen we drempel na drempel op om het de tabakslobby moeilijker te maken haar ongezonde producten aan de man te brengen", zegt de minister. Tegen 2040 mag nog maar 5% van de Belgische bevolking dagelijks tabak gebruiken, over vijf jaar moet dat aantal al geslonken zijn tot 10%. In 2040 moet er ook een eerste rookvrije generatie zijn, wat erop neerkomt dat dan geen nieuwe jongeren meer beginnen met roken. Dat is het streefdoel van de regering.

In plaats van in 2028, zoals eerst voorzien (zie ons artikel in Kiosk van december 2022), mogen winkels van meer dan 400m² al vanaf 2025 geen tabaksproducten meer verkopen. In Nederland verdwijnen tabaksproducten vanaf 1 juli 2024 eveneens uit de supermarkten. Bij retailersfederatie Comeos kunnen ze er alvast niet mee lachen. 'Verkoop in die winkel is toegestaan en in een andere niet, dat is nonsens.' Denkt minister Vandenbroucke dat een pakje sigaretten in de supermarkt ongezonder is dan als je het in de winkel om de hoek koopt?”, klinkt het.

Er komt vanaf 1 januari 2025 ook een uitstalverbod: sigaretten, vapes en andere rookproducten mogen niet meer zichtbaar zijn. Winkels moeten ze dus in een afgescheiden ruimte of kast bewaren. Tijdelijke verkooppunten voor tabaksproducten, zoals op festivals of evenementen, worden eveneens verboden.

Daarnaast worden sigaretten vanaf 1 januari 2024 opnieuw duurder. Voor een pakje komt er zo'n 2 euro bij. Daardoor zal de prijs van een pakje met 20 sigaretten in vier jaar tijd met 59% gestegen zijn en die van roltabak met meer dan 90%. Ook de prijs van e-sigaretten gaat omhoog. Die prijsevolutie ligt in lijn met die van de buurlanden, waardoor Vandenbroucke geen tabakstoerisme verwacht (met uitzondering van de stroom naar het Groothertogdom Luxemburg uiteraard).

Om rokers te helpen bij het stoppen wordt tot slot gekeken naar de vergoeding van nicotinevervangende therapieën. In het voorjaar van 2024 wordt daarover een beslissing genomen.

Strengere controles

Online was de verkoop van tabak al verboden, maar nu mogen ook apparaten om tabak of 'kruidenproducten' te roken niet meer aangeboden worden via e-commerce. De regering doelt dan onder andere op waterpijpen. Rookruimtes in de horeca blijven wel bestaan, ook al wou de regering die oorspronkelijk afschaffen.

De minimumleeftijd om tabak te kopen blijft 18 jaar, maar verkopers moeten jongeren vanaf 2024 al een bewijs van leeftijd vragen als ze er jonger uitzien dan 25 jaar. Controles worden strenger, met volgend jaar alvast een grootschalige controlecampagne die ook gebruikmaakt van jonge mysteryshoppers. Wie op overtredingen wordt betrapt, riskeert verplichte sluitingen van één uur tot dertig dagen.

Vanaf 2025 wordt de lijst van publieke plaatsen waar niet gerookt mag worden langer. Het gaat om sportterreinen en zones van tien meter rond ziekenhuizen, scholen en bibliotheken. Voor sportterreinen wordt een uitzondering gemaakt voor de terrassen van cafés, maar alleen als de rookzone uit het zicht van het sportterrein ligt.

E-sigaretten

Sinds juli 2023 geldt er een verbod op het aantrekkelijk maken van e-sigaretten door bijvoorbeeld lichtjes, en mag het aroma van de e-sigaret enkel op een neutrale manier op de verpakking staan. Momenteel is er nog een overgangsfase voor kleinhandelaars tot 11 januari 2024.

Vandenbroucke wil ook wegwerp-e-sigaretten verbieden vanaf 2025, maar moet daarvoor nog de goedkeuring krijgen van de Europese Commissie. De regering hoopt in het voorjaar van 2024 een antwoord te krijgen van de Commissie.

Uitbreiding reglementering

De bestaande regelgeving zal in 2024 eveneens uitgebreid worden. Zo zal er een gecombineerde gezondheidswaarschuwing op sigaren en cigarillo’s komen, en zal een gestandaardiseerde verpakking verplicht zijn voor alle tabaksproducten en voor roken bestemde kruidenproducten.

Perstablo, de beroepsfederatie van zelfstandige perswinkels in Vlaanderen, wijst er op dat ze al langer vragende partij is om van perswinkels een 'uniek verkoopkanaal te maken voor tabak- en nicotineproducten'. Zo kan er doelgerichter gecontroleerd worden op de wetgeving en verkoop.