Nood aan meer openbare aanbestedingen voor bouwkmo

Het aantal bouwgerelateerde overheidsopdrachten is de voorbije vijf jaar met een vijfde afgenomen. Dat blijkt uit een analyse van Bouwunie op basis van cijfers van Tender Experts. De grootste daling is vast te stellen bij de kleinschalige opdrachten, die vaak net het meest interessant zijn voor de bouwkmo’s. Bouwunie is bezorgd en roept de overheden op om bij hun aanbestedingen ook oog te hebben voor de kleinere werken.

“We vragen om voor voldoende opdrachten te zorgen die ook toegankelijk zijn voor de bouwkmo’s. Grote opdrachten kunnen daarbij opgesplitst worden in kleinere percelen”, zegt gedelegeerd bestuurder Jean-Pierre Waeytens.

De overheid is een belangrijke opdrachtgever van bouwwerken, zowel op lokaal, Vlaams als federaal niveau. Overheidsopdrachten nemen in de bouw ongeveer 29 procent van de totale activiteiten in. In principe mag enkel de erkende aannemer overheidsopdrachten uitvoeren. Deze erkenning wordt onderverdeeld in 8 klassen. Alleen bouwbedrijven die over de juiste erkenning beschikken, kunnen inschrijven. Hoe hoger de klasse, hoe zwaarder de toelatingsvoorwaarden voor de erkenning. 

Vooral daling bij kleinschalige opdrachten

“Het zijn vooral de opdrachten uit de lagere klassen die interessant zijn voor onze kmo’s”, duidt Jean-Pierre Waeytens. “Ondernemers die over erkenning van klasse 1 tot 4 beschikken kunnen inschrijven voor projecten van respectievelijk 135.000 tot 900.000 euro. We zien voor de opdrachten in deze klassen (1 tot 4) in 2020 een daling van 25% ten opzichte van 2016. Voor de grote opdrachten, van klasse 5 tot 8, meten we 10% minder opdrachten.” 

De daling is het grootst in de twee laagste categorieën. In klasse 1 (tot 135.000 euro) zijn er maar liefst een derde minder opdrachten, in klasse 2 (tot 275.000 euro) bijna een kwart. Positief is dat in 2020, ondanks corona, er algemeen weer een licht stijgende trend is. 

“We zijn tevreden dat in 2020 alle overheden inspanningen hebben geleverd om meer opdrachten uit te schrijven. Vooral de federale overheid geeft hier het goede voorbeeld, hier meten we het hoogste niveau sinds 5 jaar. De toekomst ziet er hoopgevend uit. Door de relanceplannen die in de stelling staan komt er  veel werk op de bouwbedrijven af, dus we kunnen ervan uitgaan dat het aantal opdrachten terug zal stijgen. Tegelijkertijd zijn we zeer bezorgd over de wijze waarop deze relance in praktijk wordt omgezet. We hopen dat overheden niet opteren voor mastodontprojecten waarbij kmo’s uit boot vallen en vragen dat voldoende opdrachten opgesplitst worden in verschillende kleinere percelen. De bouwkmo’s mogen niet uit de boot vallen bij aanbestedingen van overheden, zowel lokaal als federaal."

Ook kleinere opdrachten voorzien

Besturen hebben de neiging om opdrachten te bundelen, in de hoop om zo goedkopere contracten te kunnen binnenhalen en één enkel aanspreekpunt te hebben. Het gevolg is dat de klasse verhoogt, en bijgevolg ook de toelatingsvoorwaarden uitgebreider worden, waardoor vooral grote en vaak internationale bouwgroepen nog kunnen deelnemen. Hierdoor worden de kmo-bedrijven gedwongen om te werken in onderaanneming voor de grotere bouwbedrijven. 

“Schaalvergroting is niet altijd de goedkoopste manier en mag zeker niet ten koste gaan van de bouwkmo’s. Bouwunie verwacht van de federale, Vlaamse en lokale overheid dat ze als belangrijke opdrachtgever hun verantwoordelijkheid opnemen tegenover de bouwkmo’s en de kmo-kaart trekken. Grote opdrachten moeten daarom in verschillende percelen worden opgesplitst, zodat er voldoende kleinere opdrachten zijn. Op die manier worden de lokale kmo-bouwbedrijven niet buitenspel gezet.”