Hogedrukreiniging in de voedingsindustrie: hygiëne en efficiëntie

Schoonmaak en reiniging zijn van het grootste belang in de voedingsindustrie. In deze sector heeft men immers te maken met hardnekkig vuil, zoals bloed, vetten en eiwitten. Welke toepassingen van hogedrukreiniging zijn er en waar dien je als voedingsbedrijf allemaal op te letten?

Algemeen

Hygiëne in de voedingsindustrie is meer dan ooit van het grootste belang. De kleinste besmetting kan leiden tot een grootschalige uitbraak, met het terugroepen van diverse producten als gevolg. Het antwoord hierop is een reeks aan eisen en normen, ontwikkeld om kwaliteit en veiligheid te garanderen. Om aan de strenge eisen te voldoen en om de hygiëne, de productkwaliteit en de efficiëntie in de levensmiddelenindustrie te verhogen, moeten strenge hygiënevoorschriften en -normen (zoals de HACCP- en de ISO- en IFS-normen) worden nageleefd.

Bij reinigen onder hoge druk spreken we over een waterstraal vanaf 120 bar of hoger. Er bestaat ook middendruk: dit is tussen 60 en 80 bar. Er bestaan verder verschillende types hogedrukreinigers, afhankelijk van de te reinigen oppervlakte, de frequentie en het soort vuil. Spoelkracht en het al dan niet gebruiken van warm water zijn hierbij belangrijke factoren.

Professionele toestellen werken gemakkelijk tot vier uur per dag of zelfs langer zonder daar al te veel last van te hebben, door de sterke motor en pomp. Bij professionele hogedrukreinigers zie je sneller keramische pistons. Die zijn gemaakt voor lang en hard werk en vind je niet terug in de meer commerciële toestellen.

Afhankelijk van het werk waarvoor je een hogedrukreiniger nodig hebt, zal je meer druk of een hoger debiet nodig hebben. Alles hangt af van de vervuiling die je tracht te verwijderen. Heb je vooral te maken met los vuil dat weggespoeld moet worden, zoals zand of slijk? Dan heb je een hoog debiet nodig. Zit je eerder met hardnekkig, aangekoekt vuil? Dan heb je meer kracht nodig om dat vuil los te krijgen. In dat geval kies je het best voor een hogedrukreiniger met meer druk.

Voor wie en wat?

Schoonmaken met hogedrukreinigers is in heel wat takken van de voedingsindustrie een absolute must. Het gaat doorgaans om hardnekkig vuil dat met lagere druk niet zomaar valt te verwijderen. Zeker omgevingen die (vrijwel) steriel moeten zijn, zijn gebaat bij hogedrukreiniging. Bij het reinigen van delicate componenten – zoals sensoren en motoren – kan het zijn dat middendruk meer aangewezen is.

Bij vlees, gevogelte en vis moeten etensresten, vet, eiwitten en ander vuil volledig verwijderd worden; zo krijgen ziektekiemen en bacteriën geen kans. Belangrijk hier zijn hogedrukreinigers van roestvrij staal, met een kleurvaste slang die bestand is tegen dierlijke vetten. Bij te hoge watertemperaturen gaat vervuiling in de vorm van eiwitten stollen, wat het dan minder gemakkelijk maakt om de vervuiling goed weg te krijgen. De ideale watertemperatuur ligt hier tussen de 30 en 65 °C.

In zuivelfabrieken zijn reiniging en ontsmetting van het grootste belang. Zowel melk als de daarvan afgeleide producten moeten door een onberispelijke hygiëne tegen ziektekiemen worden beschermd. Plantaardige en dierlijke vetten en oliën laten hardnekkige resten achter in tanks en op productielijnen. Naast hygiënische redenen zijn er ook veiligheidsredenen om deze te verwijderen, omdat ze een slipgevaar vormen voor werknemers.

Alles hangt af van de vervuiling die je tracht te verwijderen

Bij bakkerijproducten en zoetwaren hopen zich hardnekkige korsten en kleverige banket- en zoetwarenresten op. Vaak volstaat enkel reiniging onder hoge druk om deze effectief te verwijderen. Aanverwant is de productie van kant-en-klaarmaaltijden: hier zien we dat verschillende ingrediënten en primaire producten worden samengebracht voor vaak complexe eindproducten. Het gevaar van kruisbesmetting neemt toe met de complexiteit van het proces.

Bedrijven in de brouwerij- en drankenindustrie moeten ervoor zorgen dat hun resultaten smakelijk en hygiënisch zijn. Dat is geen gemakkelijke opgave gezien de grote hoeveelheden, de hoge luchtvochtigheid, de smalle paden, de grote oppervlakken en de kilometerslange pijpleidingen. Vooral deze laatste moeten brandschoon zijn.

Waar groenten en fruit worden verwerkt, zijn de reinigingstaken gevarieerd. Productieresten op de machines en de werkvloer, buitenruimtes en – niet te vergeten – transportverbindingen stellen hoge eisen aan de machines en reinigingsprocessen.

Duurzaamheid voorop

Hygiëne begint in het aflevergebied. Gebruik hier warmwaterhogedrukreinigers en water van 80 °C. Reinigen met heet in plaats van koud water bij dezelfde druk is veel effectiever, omdat ook vetten en oliën worden verwijderd. Je bereikt betere reinigingsresultaten met warm water bij dezelfde druk en bespaart tot 35% aan werktijd, terwijl je ook de hoeveelheid ziektekiemen aanzienlijk vermindert door weinig of geen desinfectiemiddel te gebruiken en het milieu te beschermen.

Voor slachthuizen en uitsnijruimten zijn reinigingsmiddelen specifiek gemaakt voor dieptereiniging en het betrouwbaar verwijderen van bloed, vetten en eiwitten. Hiervoor zijn mobiele, roestvrijstalen hogedrukreinigers ideaal. Deze kunnen uitgerust zijn met slijtvaste slang en een hogedrukpistool, dat gebruikmaakt van de terugslagkracht van de hogedrukstraal en de houdkracht tot nul reduceert. Met een dubbele spuitlans kan je het reinigingsmiddel in één keer aanbrengen en na de contacttijd met water schoonspoelen.

Reinigingsmiddelen behoren grotendeels tot het verleden. Waar nodig zorgt de combinatie van reinigingsmiddel en de nauwkeurige reinigingsmiddeldosering met spoelfunctie ervoor dat het verbruik tot een minimum wordt beperkt. Bovendien volgt op de reiniging met heet water de beproefde kiemreductiestap, die ook zonder desinfectiemiddel aan veel hygiëne-eisen voldoet.

Energiezuinigheid wordt ook bereikt door efficiënt om te springen met de aandrijving van de hogedrukreinigers. Ecologische modellen starten doorgaans enkel die pompen op die echt noodzakelijk zijn en een frequentiesturing kan het toerental van de motor of pomp beperken. Bij veel modellen hebben alle pompen steeds een gelijkaardig aantal werkuren, waardoor de werklast verdeeld wordt en er maar één gemeenschappelijk onderhoud moet ingepland worden.

Mobiele hogedrukreinigers

Mobiele warmwaterhogedrukreinigers zijn uitgerust met innovatieve brandertechniek voor een hoog verwarmingsvermogen en zijn uiterst gebruiksvriendelijk. Belangrijk voor binnengebruik van hogedrukreinigers is het al dan niet uitstoten van brandstofgassen bij het verwarmen van het water. Apparaten die dit wel doen, zijn immers niet geschikt voor toepassingen binnen besloten ruimtes in de voedingsindustrie.

Boven de 15 liter per minuut wordt de hogedrukreiniger een pak groter

Hogedrukreinigers op benzine zijn dus ongeschikt voor gebruik binnen. Daarom beschikken veel fabrikanten over warm- en koudwaterhogedrukreinigers die voldoen aan de nodige eisen voor de voedingsindustrie:

• niet-markerende banden;
• non-marking/foodgrade slangen en accessoires;
• roestvrij staal voor voedsel;
• mogelijkheid om detergenten en ontsmettingsmiddelen te gebruiken.

Deze reinigers werken op monofase (230 V) of op krachtstroom.

Binnen de mobiele hogedrukreinigers valt een onderscheid te maken op basis van debiet en dus grootte van de eenheid. Boven de 15 liter per minuut wordt de hogedrukreiniger een pak groter en zal het vaak gaan om een exemplaar op vier wieltjes, in plaats van een lichtere variant op twee wieltjes. Bovendien kunnen deze grotere versies veel meer druk aan: tot wel 400 bar. Ook het al dan niet hebben van een ingebouwde oproller is een onderscheidende factor.

Stationaire hogedrukreinigers

Voor de reiniging van productie-installaties en transportbanden zijn stationaire hogedrukreinigers met een hoog verwarmingsvermogen de meest efficiënte oplossing. Met een automatische roestvrijstalen slanghaspel op de plaats van gebruik kunt u elk te reinigen gebied bereiken. Vaak zijn er van deze warmwatermodellen ook 'koude' versies beschikbaar, met een roestvrijstalen behuizing en de mogelijkheid om reinigingsmiddelen aan te zuigen.

Stationaire units worden vaak gekoppeld aan bestaande leidingsystemen binnen een bedrijf en worden in veel gevallen als multipompunits uitgevoerd. Deze pompen zijn veelal PLC-gestuurd en worden geschakeld naargelang de gebruikersvraag: werken er meerdere gebruikers, dan worden er automatisch extra pompen ingeschakeld om op de gewenste capaciteit te kunnen blijven werken. Er wordt ook regelmatig een back-uppomp geïnstalleerd om downtime te voorkomen bij een mogelijke storing of tijdens onderhoud aan het systeem.

Vaste installaties kunnen modulair werken. Deze modules worden dan geconfigureerd met de praktische toepassing in het achterhoofd en zo geïnstalleerd voor herhaaldelijk gebruik op dezelfde plaats. Bovendien laten deze installaties vaak gelijktijdig gebruik door meerdere personen toe. Hierbij gaat het om pompen onder hoge druk die warm water van de generatoren naar de spuitstukken brengen.

Voor de interieurreiniging beschikken diverse fabrikanten over systemen met klantspecifieke sproeikoppen en aansluitende droging, waardoor reinigingstijd en stilstandtijd worden verkort. Een hogedrukpomp en roterende leidingreinigingssystemen zijn ideaal voor leidingen. Met een gebogen hogedruklans verwijder je eenvoudig vuil uit bijvoorbeeld leidingen aan het plafond.

Accessoires

Sproeiers

De sproeier is een belangrijke factor voor de reinigingskracht van je hogedrukmachine. Er bestaan verschillende soorten sproeiers die je op de lans van de hogedrukreiniger kan bevestigen. Elke soort resulteert in een specifieke straal die bepaalde werkjes beter kan oplossen dan andere. We maken het onderscheid tussen drie verschillende stralen en hun bijbehorende spuitmonden.

De puntstraal is veruit de krachtigste straal die jouw hogedrukreiniger kan produceren. Dat komt doordat de opening van deze sproeier slechts een klein puntje is. Hierdoor kan je een zeer geconcentreerde straal op één enkel punt focussen. Deze sproeier gebruik je het best niet voor grote oppervlakken: je doet er langer over, mist waarschijnlijk enkele plekken en nadien zal je strepen op het oppervlak opmerken.

De vlakstraal bevat een bredere opening dan een puntstraal. Het water verlaat de lans door een opening in een hoek van zo'n 25 graden, waardoor je dezelfde hoeveelheid water over een grotere oppervlakte verspreidt. De vlakstraal gebruik je als je grote vervuilde oppervlakken wil reinigen. Je verliest dus enige kracht en precisie, maar je werkt sneller en uniformer dan met een puntstraal. Nadien is de kans dan ook veel kleiner dat je strepen op je oppervlak opmerkt.

De sproeier is een belangrijke factor voor de reinigingskracht van je machine

De draaiende puntstraal combineert de kracht van een puntstraal met de werkbreedte van een vlakstraal. Hierdoor bewerk je een veel groter oppervlak en loop je minder risico op strepen nadien. Je bewerkt een minstens even grote oppervlakte als de vlakstraal, maar met de kracht van de puntstraal. Deze sproeier dient dus voor grote oppervlakken met hardnekkige vervuiling.

Haspels

Met een haspel rol je de drukslang van je hogedrukreiniger gemakkelijk op. Dit is vooral handig wanneer de drukslang van je hogedrukreiniger langer is dan 10 meter. De meeste hogedrukreinigers zonder haspel hebben namelijk doorgaans een slang die maximaal 10 meter lang is. Met een haspel kan je hogedrukreiniger gemakkelijk een drukslang van 15 tot 30 meter aan. Als je een drukslang van meer dan 30 meter wil aankopen, raadpleeg je het best eerst een expert.

Oppervlaktereinigers

Indien je een vloeroppervlakte regelmatig egaal wil reinigen, dan zijn sproeiers soms niet de meest praktische oplossing voor jou. In dat geval is een oppervlaktereiniger veel handiger. Onderin zitten namelijk twee snel roterende sproeiers die het water gelijk verdelen over de oppervlakte. Hierdoor werk je consequent, waardoor je minder kans hebt op strepen.

Schuimlansen

Met een hogedrukschuimlans creëer je een schuimlaag die vastzittend vuil losweekt van oppervlakken. Wanneer je een hogedrukreiniger in combinatie met chemische stoffen gebruikt, heb je twee opties. De eerste optie is het detergent rechtstreeks aan de machine koppelen. Hierdoor passeren de chemische stoffen samen met het water door de pomp. Zorg er in dit geval dus zeker voor dat je detergent geschikt is voor gebruik in combinatie met hogedrukreinigers. De andere, veiligere optie is een schuimlans. Dit is een opzetstuk waarbij je het detergent pas toevoegt vlak voor het water de hogedrukreiniger verlaat.

Reinigingsproducten

Zoals gezegd, worden er steeds minder reinigingsproducten gebruikt, maar toch kunnen deze nog erg belangrijk zijn bij het grondig schoonmaken van voedingsinstallaties. Belangrijk is dat het om een schuimend reinigingsmiddel gaat dat geschikt is voor hogedrukreiniging en dat olie-, vet- en mineraalvlekken kan verwijderen. Sowieso is het de laatste tijd zaak om onder hogere druk en met minder zeep te reinigen.

Reinigingsproducten zijn idealiter zeer mild voor oppervlakken dankzij neutrale formules en produceren een lang aanhoudend schuimtapijt, met goede spoeleigenschappen. Dit schuimtapijt is vooral belangrijk om goed op verticale oppervlakken te kunnen werken. De tensiden moeten biologisch afbreekbaar zijn, conform EG 648/2004. Bovendien moeten dergelijke producten NTA-vrij zijn. De laatste jaren zitten probiotische alternatieven sterk in de lift, waarbij het aandeel van chemische producten wordt afgebouwd.

Met medewerking van BOMA, Kärcher, Meclean en Van Damme