Terug naar de basis van voedselveiligheid

Na coronamanagement nu weer focus op preventie

Helaas leert de ervaring ons dat we gevolgen van imperfectie vaak pas op de lange termijn zien

De voorbije jaren is ons aanpassingsvermogen flink getest geweest. Twee jaar corona heeft ons geleerd dat we op alles voorbereid moeten zijn en het succes van bedrijven hangt deels af van het vermogen om in te spelen op dit soort nieuwe situaties. In de afgelopen maanden zijn er wereldwijd meerdere terugroepingen geweest naar aanleiding van potentiële bacteriële besmettingen. De vraag rijst of dit deels het resultaat is van een langdurige shift van onze focus op coronamanagement en de bijkomende personeelstekorten.

Bij de rand van de klif

Laten we ons voedselveiligheid even voorstellen als een klif. Vallen we eraf, dan kan dit betekenen dat er producten moeten worden teruggeroepen vanwege pathogenen of vreemde materialen, of omdat de houdbaarheidsdatum wordt overschreden, of omdat er klachten zijn van klanten of consumenten. Dit kan tot gevolg hebben dat er omzetverlies wordt geleden en dat er een verlies van consumentenvertrouwen ontstaat.

Dagelijks zijn er uitdagingen die ons dichter bij de rand brengen, zoals uitbreidingen van productielijnen en/of nieuwe machines. We houden de balans door goede beheersplannen te hebben op het gebied van veranderingen, het implementeren en handhaven van hygiënisch ontwerp voor nieuwe projecten of machines, en het aanpassen van omgevingsbeheersplannen naar aanleiding van de veranderingen.

Of er zijn juist verouderde machines en infrastructuur, met als balans goed gedetailleerde en vastgelegde schoonmaakprocedures voor routinereiniging en een uitgebreide periodieke procedure.

Voorts kunnen er ook aanpassingen zijn in ingrediënten, nieuwe leveranciers of nieuwe producten. Hiermee moet rekening worden gehouden in eventuele aanpassingen van de schoonmaakprocedures, zoals schoonmaakmiddelen, technieken of andere gereedschappen.

Het heeft dus allemaal te maken met een balans. Komen we te dicht bij de rand, dan is het gevaar dat we er door een kleine verandering snel vanaf vallen.

Dagelijks zijn er uitdagingen die ons dichter bij de rand brengen — Dagelijks zijn er uitdagingen die ons dichter bij de rand van de klif brengen

Verandering

De voorbije twee jaar hebben er veel veranderingen plaatsgevonden in voedingsbedrijven, zoals het plaatsen van afschermingen of het continu desinfecteren van oppervlakken die door meerdere mensen worden aangeraakt. Als dit soort veranderingen niet de nodige aandacht heeft gekregen, dan heeft dat tot gevolg dat we dichter bij de rand van de klif komen.

Het is van groot belang om verandering door de gehele organisatie goed te managen. Dit door te analyseren waar en op wie het effect heeft; op korte en lange termijn. Hierover schreef ik al in een eerdere column.

Personeel en opleiding

Corona heeft ook een significant effect gehad op personeelstekorten, met als gevolg dat er op grote schaal uitzendkrachten zijn gebruikt. Dit was een ideale oplossing om tijdelijke tekorten aan te vullen om zo de normale productie te kunnen blijven uitvoeren.

Een valkuil is weliswaar dat deze uitzendkrachten slechts een minimale opleiding ontvangen en bovendien niet de ervaring van vaste medewerkers met zich meebrengen. Op kleine schaal is dit uitstekend te ondervangen met alle preventieve maatregelen. Op grotere schaal, met veel onregelmatigheid, heeft dit echter een grotere impact.

Details kunnen het verschil maken en met een groot aantal nieuwe en tijdelijke mensen kan de benodigde kennis uit balans raken. Het voldoende opleiden van mensen is van vitaal belang, echter kan ervaring het verschil maken. Er zijn een aantal interessante vragen om te overwegen.

"Zijn de vele recente productterugroepingen het gevolg van personeelstekorten door corona?"

Wordt bijvoorbeeld alles ondervangen met betrekking tot kritische controlepunten? Zijn alle details vastgelegd in schoonmaakprocedures, zodat we goed kunnen opleiden? Worden tijdens schoonmaakinspecties alle kritische onderdelen bekeken naar aanleiding van een gedetailleerde checklijst, of is er afhankelijkheid van ervaring? Wordt bij omgevingstesten de vrijheid genomen om eventuele verdachte situaties te onderzoeken, of kan alleen ervaring dit leren?

Personeelstekorten of aanvulling met tijdelijk, minder ervaren personeel, kunnen ook gevolgen hebben op bijvoorbeeld periodieke schoonmaaktaken. De focus ligt op de dagelijkse of wekelijkse schoonmaak; de routinetaken dus. Het is echter van vitaal belang om ook de periodieke schoonmaaktaken – waarbij machines meer in detail worden gedemonteerd – nog steeds uit te voeren, om zo de groei van micro-organismen te beperken en daarmee het risico van productbesmetting te voorkomen.

De tijd zal het leren

Helaas leert de ervaring ons dat we gevolgen van imperfectie vaak pas op de lange termijn zien. Een besmette omgeving kan op den duur machines besmetten. Hier kunnen de micro-organismen zich dan weer gaan thuis voelen in plaatsen die niet goed bereikbaar zijn voor de routineschoonmaak en daardoor de mogelijkheid krijgen zich rijkelijk te vermenigvuldigen, met als uiteindelijk gevolg de besmetting van producten.

De vraag of de toename van productterugroepingen wereldwijd gelinkt is met de verleggingen van focus naar coronamanagement blijft voorlopig wellicht onbeantwoord. De tijd zal het leren.

Advies over voedselveiligheid
Karin Blacow is werkzaam bij Commercial Food Sanitation, 'an Intralox company'. Als foodsafetyspecialiste komt zij wekelijks over de vloer bij voedselverwerkende bedrijven. In deze column deelt zij haar ervaringen en juist dié zaken die volgens haar het verschil maken als het gaat om voedselveiligheid.

NA CORONAMANAGEMENT NU WEER FOCUS OP PREVENTIE