Voorbereiding ONDERGROND cruciaal bij plaatsing XXL-tegels

Hoe te werk gaan voor een feilloos resultaat met maxitegels

Bij keramische tegels zit een maatje meer duidelijk in de lift. De XL-formaten worden vandaag al van de troon gestoten door XXL-tegels. En hoewel het in principe dezelfde materialen betreft, vraagt het formaat toch om extra aandacht bij de ondergrondvoorbereiding, de plaatsing en eigen gereedschappen. Om die reden is het zetten van XXL-tegels een specialiteit geworden.

keramiek — Het plaatsen van XXL-tegels is een echt specialisme, net zoals het leggen van mozaïeksteentjes dat is

Waarom een maatje meer?

Vandaag meet een standaardtegel 60 cm x 60 cm. Nog niet zo eens zo lang geleden, lag de lat een stuk lager. In 2000 gold 45 x 45 cm nog als het maximaal haalbare voor keramische tegels. Alle grotere formaten zitten de laatste jaren duidelijk in de lift. De bouwheer en vaak ook de architect evolueerden naar een voorkeur voor tegels met een maatje meer. De tegelfabrikanten volgden. Dat heeft alles te maken met het feit dat maxitegels minder voegen nodig hebben en dus garant staan voor een strak en quasi naadloos geheel. Het ontbreken van veel voegen, in combinatie met het onderhoudsvriendelijk karakter van keramiek, verklaart ook meteen hun populariteit in vochtige ruimtes zoals een badkamer. Maar ze kunnen eigenlijk aan elke ruimte een esthetische meerwaarde en een optisch grotere uitstraling geven, als de klant bereid is het hogere prijskaartje te betalen. Dat geldt zowel voor renovatie als bij nieuwbouw.

keramiek — Hoewel XXL-tegels in wezen weinig verschil tonen met de standaardformaten waar elke tegelzetter aan gewend is, betreft het toch een echt specialisme, net zoals het leggen van mozaïeksteentjes (XXS) dat is

Verschil met klassieke formaten

Er wordt officieel een onderscheid gemaakt door de Europese tegelzettersfederatie tussen enerzijds grootformaattegels (XL) en anderzijds zeergrootformaattegels (XXL). Om het label XL te dragen moet een tegel minimaal 1 m² groot zijn. We spreken pas van XXL wanneer de oppervlakte minimaal 3 m² bedraagt. De eerste XXL-tegels zijn nu een tiental jaar op de markt en winnen nog aan populariteit. De laatste twee jaar is er zelfs sprake van een hype. De oppervlakte van de XXL-tegel is niet het enige verschil met een klassieke tegel. Om ervoor te zorgen dat tegelzetters de tegels nog naar boven kunnen dragen, slankten ze af. Waar standaardtegels rond 1 cm dikte zitten, houden XXL-tegels het ofwel op 3 à 4 mm ofwel op 5 à 6 mm dikte. Dat maakt ze dan ook meteen een stuk beweeglijker. Het keramische materiaal zelf is hetzelfde, ongeacht het formaat. XXL-tegels kunnen zowel op de vloer gelegd worden als tegen het plafond geplaatst. Ze kunnen overigens uitstekend gecombineerd worden met vloer- of wandverwarming.

Uitdagingen met XXL-tegels

Hoewel XXL-tegels in wezen weinig verschil tonen met de standaardformaten waar elke tegelzetter aan gewend is, betreft het toch een echt specialisme, net zoals het leggen van mozaïeksteentjes (XXS) dat is. Allereerst kan de tegelzetter maar het beste een kijkje ter plaatse gaan nemen om een idee te krijgen van de praktische en technische haalbaarheid. Kunnen de tegels bijvoorbeeld door de gangen gedragen worden zonder schade te berokkenen aan de muur en aan de tegels? Zijn de deuropeningen breed genoeg? Is er voldoende ruimte beschikbaar in de kamer om de tegels te manipuleren? Of zal er veel snijwerk aan te pas komen? Ten tweede zal er een veel grondigere voorbereiding aan vooraf moeten gaan. Dat heeft enerzijds te maken met de ondergrond, die perfect vlak moet liggen en anderzijds met het legplan. Door hun formaat en gewicht kunnen de XXL-tegels maar beter in één keer juist liggen. Houd ook rekening met de voegbreedte. Die moet minstens het dubbel zijn van de dimensionale tolerantie op de tegelafmetingen met een minimum van 3 mm. Ten derde zal men zich gereedschap moeten aanschaffen om de XXL-tegels perfect af te werken.

Plaatsing van XXL-tegels

Omdat XXL-tegels in aankoop een stuk duurder zijn dan standaardformaattegels kan men zich geen breuk veroorloven. De fabrikanten bevelen daarom aan om XXL-tegels minimaal met twee tegelzetters te plaatsen. Bepaalde handelingen zullen immers moeilijk alleen uit te voeren zijn, wat zich vertaalt in een hogere prijs per m². Houd hier rekening mee bij het opstellen van uw offerte. Hieronder gaan we dieper in op enkele belangrijke aandachtspunten bij de plaatsing van XXL-tegels.

Voorbereiden van de ondergrond

In België is het egaliseren van de vloer alvorens tegels te plaatsen allesbehalve ingeburgerd. Toch kan dit enorm warm aanbevolen worden bij het zetten van XXL-tegels. Immers, door het grote formaat en de geringe dikte is ook de beweeglijkheid van de XXL-tegel toegenomen. Een vlakke ondergrond is dan ook de eerste cruciale stap naar een feilloos resultaat. De afwijkingen mogen niet groter zijn dan 3 mm onder de lat van 2 m (vlakheidstoleranties van klasse 1). XXL-tegels passen bij elke ondergrond, enkel hout kan voor moeilijkheden zorgen. Net omdat er zo weinig voegen zijn, kan de spanning uit de oppervlakte van de tegel zich minder afbouwen. Hout zal zelf ook ‘werken’ en die tegengestelde krachten kunnen voor breuk in de tegels zorgen. Om die reden zijn ontkoppelingsmatten, te verlijmen op de egalisatie, ook een goed idee bij XXL-tegels. De ondervloer kan op die manier onafhankelijk bewegen ten opzichte van de tegel. Een barst in de chape zou anders loodrecht kunnen doorlopen in de tegel.

keramiek — Een vlakke ondergrond is dan ook de eerste cruciale stap naar een feilloos resultaat.
De afwijkingen mogen niet groter zijn dan 3 mm onder de lat van 2 m

Versnijden van de XXL-tegels

Om XXL-tegels op maat van de ruimte te kunnen afwerken, zal men over speciaal gereedschap moeten beschikken. Het snijgereedschap moet minstens even lang zijn als de tegels. Het snijden gebeurt door rails op de tegel te plaatsen en er met een glassnijder over te rijden. Daarbij is ook de stabiliteit van de werktafel van belang. Men kan geen stabiel draagvlak creëren met behulp van palletten. Er is een tafel nodig waar de tegel volledig oppast. Die kan zowel in het eigen atelier geplaatst worden, als mobiele opstelling in een vrachtwagen staan of bij de klant worden bovengehaald. Een laatste optie is om het materiaal op maat te laten snijden met een waterstraalsnijmachine.

keramiek — De klassieke lijm zal voor het verlijmen niet volstaan. U kan het beste uw toevlucht nemen tot producten die specifiek voor XXL-tegels ontwikkeld zijn

Lijmen van de tegels

De klassieke lijm zal niet volstaan. U kan het beste uw toevlucht nemen tot producten die specifiek voor XXL-tegels ontwikkeld zijn. Een klassieke lijm zal immers drogen aan de hand van de lucht die hij krijgt. XXL-formaten en de beperkte aanwezigheid van voegen laten hiervoor echter te weinig contact met de lucht toe. Het water in de lijm moet op een andere manier kunnen kristalliseren. Het WTCB beveelt daarom mortellijmen van het type C2 S1 of C2 S2 aan, al dan niet met bijkomende eigenschappen (F, T en E). Deze worden ook wel flexlijmen genoemd. De enige correcte plaatsingstechniek is de toepassing van dubbele verlijming met vertanding aan beide oppervlaktes. De lijmrillen van de ondergrond en de tegel moeten daarbij in dezelfde richting lopen (niet haaks op elkaar, zoals vaak gebeurt) om luchtinsluitingen te vermijden, waardoor er plaatselijke verzwakkingen kunnen ontstaan. Daarna moeten de tegels met een rubberen voegspaan van het midden naar de randen toe aangeklopt worden om de lijmrillen plat te drukken. Dit geeft de grootste kans om een lijmoverdracht van 100% te bekomen. Op wanden moet er minstens 60% lijmoverdracht zijn, op vloeren minstens 80%. Het lijmbed zal eerder dun zijn, waardoor het lijmverbruik nog relatief meevalt. De tegel moet goed worden aangedrukt.

Voegen van de tegels

keramiek — De voegbreedte moet minstens gelijk zijn aan het dubbel van de dimensionale tolerantie op de tegelafmetingen met een minimum van 3 mm

Hoe groter de tegels, hoe minder voegen er dus in het betegelde oppervlak zullen voorkomen. Zoals vermeld moet de voegbreedte minstens gelijk zijn aan het dubbel van de dimensionale tolerantie op de tegelafmetingen met een minimum van 3 mm. Als er een verbinding is tussen oppervlakken van verschillende types, zal er ook een uitzettingsvoeg moeten komen. Rond vaste elementen van de ondergrond, zoals muren, trappen, zuilen … is het verplicht om 5 à 8 mm uitzetvoegen te voorzien. De voeg zelf zal bij voorkeur uit epoxy bestaan. Dit is een duurzaam materiaal en ook makkelijk in onderhoud. Bij cementaire voegen bestaat er in vochtige ruimtes altijd het risico op schimmelvorming. Ze kunnen ook aangevreten worden door agressieve reinigingsmiddelen. Een epoxyvoeg zal er ten slotte voor zorgen dat de voeg niet constant gevoed wordt door vocht in de tegellijm en er dus geen verkleuring zal optreden.

Vijf tips voor een mooi resultaat

Uitsparingen in XXL-tegels kunnen in principe zowel met een natte als een droge boring gebeuren. De natte boring zal echter een mooiere afwerking geven omdat het water de tegel ook afkoelt en spanning uit het materiaal haalt.
Laat de tegels altijd acclimatiseren voor aleer de plaatsing aan te vatten. Vooral wanneer buiten de temperaturen beginnen te dalen, is dat aangewezen. Een te groot temperatuurverschil tussen de ruimte waar de tegels zijn opgeslagen en de ruimte waar ze geplaatst worden, kan voor spanningen in het materiaal zorgen, met mogelijk schade tot gevolg
Ondergrondvoorbereiding is cruciaal: er gelden vlakheidstoleranties van klasse 1. Overweeg dan ook om eerst een hechtingsverbeteraar (primer) en daarna een egalisatielaag aan te brengen alvorens te tegelen
Om de keramische XXL-tegels op te tillen bestaat er ook een speciaal frame. Bevestig het op de keramische tegels, terwijl ze nog op het pallet liggen. Til vervolgens het frame en de plaat op om het zuignapeffect te elimineren
Om uitsparingen van 45° te krijgen, kan u een 45° diamantschijf gebruiken. Op deze manier kunt u met twee XXL-platen een hoek maken en is er geen hoekprofiel vereist. Aangezien ze om esthetische redenen de voorkeur genieten, moeten XXL-tegels ook tot in de puntjes afgewerkt worden