Hoe voorkom je oververhitting met nachtventilatie?

Door betere isolatie en luchtdichting is het koelen van (nieuwbouw)woningen in de zomer vaak moeilijker dan verwarmen in de winter. Grote glaspartijen verhogen bovendien het risico op oververhitting, zelfs in het tussenseizoen. Een kostenloze methode om daarmee om te gaan? Nachtventilatie. We vertellen je er hier meer over.

 

Wat is nachtventilatie?

Nachtventilatie is een passieve koelingsstrategie waarbij tijdens de nacht koele buitenlucht een gebouw binnengebracht wordt om warmte die overdag is opgeslagen in de constructiemassa, zoals beton of baksteen, af te voeren. 

Koele buitenlucht binnenbrengen

Loopt de temperatuur buiten op, dan neemt ook de koelbehoefte toe. Buitenzonwering is dan een eerste efficiënte oplossing om de zonnewarmte tegen te houden waar dat het meest effect heeft, namelijk nog voor ze het glas kan bereiken. 

Door nachtventilatie toe te passen, maak je gebruik van de koelere buitenlucht die ‘s nachts beschikbaar is. Door het gebouw dan op een natuurlijke manier intensief te ventileren of te ‘spoelen’ met grote debieten aan koelere buitenlucht, wordt de warmte uit het gebouw verdreven en wordt een deel van de koude als het ware opgeslagen in de massa van het gebouw.

Hierdoor kan het gebouw 's ochtends opnieuw koel starten, wat bijdraagt aan thermisch comfort overdag zonder het gebruik van energie-intensieve airconditioning. Dan is het overdag vooral zaak om de warmte zo lang mogelijk buiten te houden, met een (automatisch) gestuurde zonwering.

Tip
Uiteraard moet het ‘s nachts voldoende afkoelen buiten om het gebouw te kunnen koelen. Daarbij is de absolute temperatuur niet zozeer van belang, wel het verschil tussen de buiten- en binnentemperatuur. 

Zeker in ons klimaat is nachtkoeling een ideale oplossing, omdat we zelfs tijdens de zomermaanden nog relatief koele nachten kennen. In het geval van een hittegolf zal nachtkoeling alleen niet toereikend zijn, omdat de temperatuur dan ‘s nachts onvoldoende daalt. Natuurlijk vermindert nachtkoeling wel de koellast. Bovendien moet de afweging gemaakt worden of het voor die paar uitzonderlijke dagen per jaar wel rendabel is om een airco te plaatsen.

 

Hoe werkt nachtventilatie?

Het principe van nachtventilatie is eenvoudig: ‘s nachts wordt de koudere buitenlucht door het gebouw gespoeld om de ruimtes af te koelen. 

Ramen en deuren openzetten

Nachtventilatie is op zich natuurlijk geen nieuw concept. Door ramen en deuren open te zetten 's nachts, zoals vroeger eerder gebruikelijk was om de woning te ventileren, doe je eigenlijk ook al aan nachtventilatie.

Om dit efficiënt te doen, open je je ramen (volledig, niet in kiepstand), aan de kant van de woning waar de wind naartoe waait, en de ramen aan de andere kant van de woonst, zodat de warme lucht zich een weg naar buiten baant.

Doe natuurlijk ook alle binnendeuren open zodat de tocht zich goed door het huis verspreidt. Bij meerdere verdiepingen open je de ramen op de bovenste verdieping om een schouweffect te creëren, want warme lucht stijgt. Dakramen doe je dus het best ook open, zodat de warmte daar weg kan.

Als je met nachtkoeling via ramen en deuren werk, beslaat de oppervlakte van de openstaande ramen in een ideale situatie minstens 2% van de vloeroppervlakte van de af te koelen ruimtes, voor een zo efficiënt mogelijke nachtkoeling.

Tip
Vrees je voor een muggeninvasie met al die openstaande ramen, plaats dan horramen om ze buiten te houden.

Roosters of luiken

Nachtventilatie kan ook gebeuren met de ventilatieroosters die tegenwoordig in raamkaders geïntegreerd zitten, of via specifieke ventilatieluiken die op verschillende manieren bevestigd kunnen worden. Zo kan bijvoorbeeld een glaspartij in het raamkozijn vervangen worden door een afsluitbaar luik.

Ook voor een opendraaiend raam kan een inzetrooster bevestigd worden. Het rooster kan dan vast op de raamprofielen geschroefd worden of voorzien worden als afneembaar element, zodat het in de winter eenvoudig kan weggenomen worden. De thermische waarde van het kozijn of luik blijft geldig in gesloten toestand.

Daarnaast kan er ook in een muur of nis een rooster voorzien worden, met daarachter een luik dat kan geopend worden. Men kan voorzien in inbouwdetails, die zowel thermisch als esthetisch zijn. Daarnaast kunnen de roosters afgewerkt worden in dezelfde kleur als het raamprofiel.

Het voordeel van roosters en luiken tegenover openstaande ramen, is dat je klimatisatie meteen combineert met insectenwering, inbraakwering, regenbestendigheid en valpreventie.

In combinatie met ventilatiesystemen

Nachtventilatie kan gecombineerd worden met een mechanisch ventilatiesysteem om de koelende werking te versterken. Bij ventilatiesysteem C, met natuurlijke aanvoer en mechanische afvoer, kunnen nachtkoelingsroosters in ramen of muren koele buitenlucht binnenlaten, terwijl de ventilator warme binnenlucht actief afvoert. Dit verhoogt de luchtverversing aanzienlijk zonder al te veel energieverbruik.

Ook bij ventilatiesysteem D, met mechanische aanvoer én afvoer, kan het effect van nachtventilatie vergroot worden door via deze roosters grotere luchtvolumes naar binnen te zuigen. Op die manier kan je tijdens frisse nachten in korte tijd meerdere graden van de binnentemperatuur afhalen, waardoor het overdag langer comfortabel blijft zonder actieve koeling.