Wanneer kies je voor een zonneboiler of een warmtepompboiler?

Om op een duurzame manier voor sanitair warm water te zorgen, wordt er volop ingezet op het gebruik van zonneboilers of warmtepompboilers. Maar welk van deze twee toestellen is de beste optie voor jouw woning?

Wat is een zonneboiler?

Een zonneboiler is een systeem dat zonne-energie gebruikt om water te verwarmen, waardoor je minder gas of elektriciteit nodig hebt voor warm water. Met een zonneboiler kan een gezin 50 tot 60% van zijn jaarlijkse warmwaterbehoefte uit de zon halen en de verwarmingsfactuur met 15 tot 25% doen dalen.

Het bestaat uit zonnecollectoren op het dak die zonlicht omzetten in warmte en deze warmte via een vloeistof overdragen aan een voorraadvat met water. Dit warme water kan vervolgens gebruikt worden voor de douche, keuken of verwarming. Wanneer er onvoldoende zon is, springt een naverwarmer, zoals een cv-ketel of warmtepomp, bij om het water op de gewenste temperatuur te brengen.

Zonneboilers bestaan in verschillende uitvoeringen. De standaard uitvoering is met een collector van 3 tot 5 m² en een voorraadvat tot 300 liter. Er bestaan ook compactere zonneboilers zonder voorraadvat. Daarnaast zijn er zonneboilercombi's die, naast sanitair warm water, ook voor centrale verwarming gebruikt kunnen worden.

Wat is een warmtepompboiler?

Een warmtepompboiler is een energiezuinig systeem dat warmte uit de omgevingslucht haalt om water te verwarmen voor huishoudelijk gebruik. Dit gebeurt via een warmtepomptechnologie die warmte onttrekt aan de lucht en deze via een warmtewisselaar overdraagt aan een voorraadvat met water.  Hierdoor verbruikt de boiler aanzienlijk minder elektriciteit dan een traditionele elektrische boiler. Wanneer nodig kan een elektrische weerstand bijspringen om het water op de gewenste temperatuur te brengen.

In het voorraadvat wordt een groot volume water, zo'n 200 tot 300 liter, op relatief lage temperatuur gehouden (ongeveer 45 °C). Bij gebruik wordt dat dan gemengd met koud water, zodat je in douche of bad een ideale temperatuur krijgt. Om bacteriegroei te vermijden, wordt het water in het buffervat regelmatig verhoogd tot 70 °C.

Wat zijn de voornaamste verschillen?

Een zonneboiler en een warmtepompboiler hebben beide als doel om water op een energiezuinige manier te verwarmen, maar ze verschillen in technologie, werking en efficiëntie.

Werking met zonne-energie

Een zonneboiler gebruikt zonnecollectoren om zonlicht om te zetten in warmte, terwijl een warmtepompboiler warmte uit de omgevingslucht haalt. Zonnecollectoren kunnen in principe ook gekoppeld worden aan een warmtepompboiler, maar dan louter als aanvulling. Het is dan ook belangrijk om de door zonnecollectoren opgewekte energie te beperken bij warmtepompboilers, anders bestaat het risico dat de temperatuur in de kuip van de boiler in overdrive gaat.

Een warmtepompboiler kan ook gekoppeld worden aan pv-panelen. Bij overproductie van de fotovoltaïsche panelen kun je je warmtepompboiler naar een hogere temperatuur boosten door stroom van je panelen te gebruiken. 

Werking doorheen het jaar

Een zonneboiler werkt het meest efficiënt bij veel zonlicht, terwijl een warmtepompboiler het hele jaar door functioneert, ongeacht de weersomstandigheden. In de winter kan een zonneboiler door het mindere aantal zonne-uren dus minder warmte leveren terwijl een warmtepompboiler nog steeds warmte uit de lucht kan halen, zij het met iets lager rendement bij zeer koude temperaturen.

Rendement en terugverdientijd

Bij een zonneboiler zijn het rendement en de terugverdientijd sterk afhankelijk van de hoeveelheid zonlicht, de oriëntatie, de hellingshoek en de afstand tussen collectoren en buffervat. In optimale omstandigheden kan een zonneboiler tot 60-70% van de jaarlijkse warmwaterbehoefte dekken. Tijdens de zomermaanden kan het rendement zelfs oplopen tot bijna 100%, terwijl in de winter een naverwarming nodig is. De terugverdientijd van een zonneboiler ligt tussen de 8 en de 20 jaar.

Een warmtepompboiler heeft een COP (Coefficient of Performance) tussen 2 en 4, wat betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit die de boiler verbruikt, hij 2 tot 4 kWh warmte produceert. Hierdoor verbruikt een warmtepompboiler minder energie dan een elektrische boiler en kan hij tot 75% besparing opleveren op de warmwaterproductie. Het rendement blijft hoog, ongeacht het seizoen, maar daalt bij zeer lage temperaturen, vooral als hij buitenlucht gebruikt. Bij een warmtepompboiler is de terugverdientijd een pak korter - meestal 2 tot 5 jaar.

Welke premies zijn er voorhanden?

Voor zonneboilers

In Vlaanderen kun je voor de installatie van een zonneboiler een beroep doen op de Mijn VerbouwPremie. Het premiebedrag en de voorwaarden variëren op basis van je inkomenscategorie:

• Laagste inkomenscategorie of verhuurder aan een woonmaatschappij: € 660 per m² apertuuroppervlakte (oppervlakte die zonlicht kan opvangen en omzetten naar warmte), met een maximum van € 3.300. De premie dekt tot 50% van het factuurbedrag (exclusief btw).
• Middelste en hoogste inkomenscategorie: € 550 per m² apertuuroppervlakte, met een maximum van € 2.750. De premie dekt tot 40% van het factuurbedrag (exclusief btw).

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kun je een Renolution-premie aanvragen. Het premiebedrag is eveneens afhankelijk van je inkomenscategorie en de grootte van de installatie. Voor een installatie van 2 tot 4 m² rangeert dat tussen € 2.500 en € 3.500. Voor elke extra m² boven de 4 m²: een bijkomende premie van € 200 per m². Het totale premiebedrag mag niet meer dan 50% van het factuurbedrag bedragen.

In Wallonië zijn er ook premies. Het bedrag dat je kunt recupereren ligt tussen € 750 en € 4.500, afhankelijk van de inkomenscategorie, met een maximum van 70% van het factuurbedrag. Om in aanmerking te komen, moet de installatie worden uitgevoerd door een erkende aannemer en moet er een energieaudit zijn uitgevoerd door een erkende auditeur binnen de 7 jaar voorafgaand aan de installatie.

Voor warmtepompboilers

Voor een warmtepompboiler kan je in Vlaanderen eveneens een beroep doen op de Mijn VerbouwPremie, met een premiebedrag dat verschilt volgens inkomenscategorie:

• Laagste inkomenscategorie of verhuurder aan een woonmaatschappij: € 1.200, met een maximum van 50% van het factuurbedrag (exclusief btw).
• Middelste en hoogste inkomenscategorie: € 900, met een maximum van 40% van het factuurbedrag (exclusief btw).

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest varieert de premie voor een installatie uitgevoerd door een gecertificeerde vakman tussen de € 1.400 en € 1.600 (maximaal 50% van de totale factuur).

In Wallonië kan de premie tot maximaal 70% van de totale factuur bedragen. Om in aanmerking te komen, moet de installatie worden uitgevoerd door een erkende aannemer en moet er een energieaudit zijn uitgevoerd door een erkende auditeur binnen de 7 jaar voorafgaand aan de installatie.

Tip
Het is altijd raadzaam om bij de gemeente eens na te gaan of er bijkomende premies zijn. 

Zonneboiler of warmtepompboiler: wat kies je nu wanneer?

De keuze tussen een zonneboiler en een warmtepompboiler hangt af van je energieverbruik, woningkenmerken en beschikbare energiebronnen.

Je kiest voor een zonneboiler als:

• je dak geschikt is voor zonnecollectoren: een goed georiënteerd dak (bij voorkeur op het zuiden) met voldoende ruimte maakt een zonneboiler efficiënter;
• je een cv-ketel of hybride warmtepomp hebt: de zonneboiler kan goed samenwerken met een ketel of hybride warmtepomp als naverwarmer.

Je kiest voor een warmtepompboiler als:

• je budget beperkt is: een warmtepompboiler is goedkoper in aanschaf en wordt sneller terugverdiend.
• je zonnepanelen hebt of wilt plaatsen, maar geen plaats of optimale oriëntatie hebt voor zonnecollectoren;
  
• je een goed geïsoleerde woning hebt: in goed geïsoleerde huizen is een warmtepompboiler efficiënter omdat hij minder warmteverlies heeft.